اولین گام جستجوی کتاب‌های لاتین در پایگاه‌های اطلاعاتی انتخاب کلیدواژه‌های درست است

به گزارش لیزنا پنجمین کارگاه از کارگاه‌های ۱۶ آذر و روز دانشجو با عنوان «آشنایی با پایگاه‌های اطلاعاتی کتاب‌ها و پایان‌نامه‌های لاتین» با حضور استادان، دانشجویان، اساتید و کتابداران در ساعت ۱۸ روز شنبه مورخ ۲۰/۹/۱۴۰۰ در محیط ادوبی کانکت با تدریس دکتر رضا کریمی مدیر گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم برگزار شد.

ابتدا دبیر نشست احمدلو توضیحاتی راجع به برگزاری کارگاه‌ها ارائه کرده و از مدرسین کارگاه‌ها دکتر مهدی محمدی، دکتر رضا کریمی، دکتر جعفر عباداله، دکتر محمدرضا شاه احمدی، دکتر محمدحسن ملکی، استاد عبدالباقر امانی، دکتر مهدی علیپور و دکتر مریم بردبار به خاطر برگزاری این کارگاه‌ها تشکر کرد. در ادامه دکتر محمدی رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه قم ضمن خوشامدگویی به شرکت‌کنندگان و تشکر از استقبال دانشجویان و اساتید و ابراز خوشحالی خود را از این همکاری این گونه توصیف کرد:

گر عشق نبودی و غم عشق نبودی           چندین سخن نغز که گفتی که شنودی؟

ور باد نبودی که سر زلف ربودی              رخساره‌ی معشوق به عاشق که نمودی؟

دکتر رضا کریمی مقدمه‌ای در رابطه با انواع منابع اطلاعاتی در کتابخانه‌ها و جایگاه آنها ذکر کرد و گفت: منابع اطلاعاتی در کتابخانه را می‌توان به ۲ دسته کلی تقسیم کرد: منابع اطلاعاتی موضوع مدار و منابع اطلاعاتی مسئله مدار. منابع اطلاعاتی مسئله مدار همان مقاله‌های علمی پژوهشی هستند که خروجی آنها به شکل پایان‌نامه منتشر می‌شود. پایگاه‌های مختلف مثل اولریخ ۳۰۰ هزار مجله را معرفی می‌کند که مقالات آنها در ۵۰۰۰ پایگاه نمایه می‌شوند، از این تعداد، ۸۰ پایگاه بین المللی هستند.

وی اولین گام جستجوی کتاب‌های لاتین در پایگاه‌های اطلاعاتی را انتخاب کلیدواژه‌های درست عنوان کرد و گفت: پس با مراجعه به سایت opac.nlai.ir موضوع را سرچ کرده و معادل آنرا به انگلیسی انتخاب می‌کنیم و بعد وارد سایت کتابخانه کنگره آمریکا که معروف‌ترین کتابخانه غرب می‌باشد شده وکلیدواژه ها را براساسSubject Authority Headings  جستجو می‌کنیم. گام بعدی استفاده از world cat هست. world cat فهرست یکپارچه‌ای مشتمل بر منابع ۱۵۶۳۷ کتابخانه از ۱۰۷ کشور جهان در ۱۳ زبان می‌باشد. از این ابزار برای اینکه بدانیم کتاب‌های جستجوشده معتبر هستند یا نه استفاده می‌کنیم. آیا نسخه الکترونیکی کتاب مورد نظر در وب موجود است یا نه؟ این ابزار به ما کمک می‌کند اگر کتاب فرمت چاپی دارد در کدام کشور می‌توان آن رایافت و اگر فرمت الکترونیکی دارد در کدام پایگاه می‌توان به آن دسترسی پیدا کرد و این‌که کتاب‌ها در چه مجلاتی نقد شدند را پیدا کرد. هرچه مجلاتی که این کتاب‌ها را نقد می کنند از اعتبار بیشتری برخوردار باشند آن کتابها هم از اهمیت بیشتری برخوردار هستند.

وی افزود: مرحله بعد دانلود متن کامل کتاب‌ها از سایت‌ها است. یکی از بهترین ابزارهایی که از آن می‌توان برای دانلود متن کتاب استفاده کرد وب سایت libgens.rs (Library Genesis) که یک سایت روسی هست، این سایت رویکرد دانشگاهی دارد و به رایگان مطالب را به اشتراک می‌گذارد. این پایگاه کتاب‌های معرفی شده را در  ۴ بخش غیرداستانی، داستانی، مقالات علمی و مجلات دسته‌بندی کرده است. از سامانه‌های دیگری که می‌توان از آنها برای دانلود کتاب‌ها و یا پایان‌نامه‌ها استفاده کرد پایگاه‌های دانش لینک و فارس لیب هست. این سامانه‌ها جزء سامانه‌هایی هستند که برخی از دانشگاه‌ها از طریق عضویت آن دستیابی مراجعان خود را به منابع فراهم ساختند. یکی دیگر از  وب‌سایت‌های دست‌یابی به متن کتابها وب‌سایت yabesh.ir هست.

وی ادامه داد: چندین پایگاه وجود دارد که فقط در حوزه نقد کتاب فعالیت دارند مثل Review Digest  Book که در مجموعه Ebsco هست و مخصوص نقد کتاب‌ها می‌باشد. این پایگاه چکیده نقدها را از سال ۱۹۸۳ از ۵۰۰۰ مجله بررسی و نمایه کرده است. یکی دیگر از ابزارهای خیلی خوب که در ایران هم استفاده می‌شود Science Web Of  یا   Web Of Knowledge هست که بزرگترین و معتبرترین پایگاه استنادی علمی جامع و مهمترین پایگاه مقالات برای دانشجویان سراسر جهان است.

وی افزود: یکی از مهم‌ترین پایگاه های اطلاعاتی در رابطه با پایان‌نامه‌ها پایگاه ProQuest هست، همچنین ایرانداک و کتابخانه علوم و تکنولوژی مرکز منطقه‌ای پایان‌نامه‌ها را در اختیار کاربران قرار می‌دهند.

گفتنی است در خاتمه با پاسخ دادن به سوالات حاضران جلسه به پایان رسید.

متن کامل این نشست از طریق آدرس https://aparat.com/v/ebjrL  قابل مشاهده است.

گزارش: ریحانه صباغی دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم