داخلی
»گزارش
در سال 1405 اشتغال پذیری رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی پانزده برابر خواهدشد
به گزارش لیزنا، به دعوت کمیته مطالعات صنفی انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، یکشنبه، 23 شهریور 1404 نشست مطالبات صنفی در تالار سخن پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران با حضور دانش‌آموختگان و دانشجویان (حضوری و مجازی) برگزار شد. این جلسه در پاسخ به تقاضا و پرسشهای مکرر دانش‌آموختگان در مورد وضعیت شغلی و حرفهای خود، پس از حذف نام رشته علم اطلاعات از دفترچه آزمون استخدامی آموزش و پرورش تشکیل می‌شد. دانش‌آموختگان از مسئولین نهادهای حرفهای حوزه اطلاعات و استادان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی سوالهایی در مجامع، گروهها و تریبونهای مختلف کرده بودند که کمیته مطالعات صنفی با دعوت از استادان و مسئولین، تلاش کرده و خواهد کرد که به این سوالها از سوی مدیران تا جای ممکن پاسخ داده شود.
در این نشست، دکتر محمد زره ساز، رئیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، دکتر محمد حسن زاده، رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)، دکتر رحمت‌الله فتاحی استاد پیشکسوت به سوالاتی که قبلا به ایشان داده شده بود پاسخ دادند و در پایان میلاد روشنی دانشجوی دکتری اطلاعات سلامت از سوی گروهی از دانشجویان و دانش‌آموختگان، سوالات دیگری نیز طرح کرد که مورد بحث قرار گرفت. دبیری نشست برعهده ابراهیم عمرانی دبیر کمیته مطالعات صنفی انجمن بود. و اعلام شد که نشست دوم برای بررسی سوالهای بیشتر و با حضور سایر نهادها در دستور کار قرار خواهد گرفت و به اطلاع جامعه علوم اطلاعات و دانش‌آموختگان و دانشجویان رسانده خواهد شد.
یکی از مهمترین دلایل تعطیل شدن انجمن کتابداران ایران در سال 1358 دخالت در مسایل صنفی بود
ابتدا ابراهیم عمرانی دبیر نشست به مقدمه ای در مورد تاریخچه فعالیتهای صنفی انجمن پرداخت و یکی از مهمترین دلایل تعطیل شدن انجمن کتابداران ایران 1344-1358 را در سال 1358 را از نتایج دخالت انجمن در مسایل صنفی عنوان کرد. از جمله حمایت از کتابداران اخراجی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و با اشاره به تاسیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران (انجمن کنونی) پس از 20 سال توقف، به اساسنامه تیپ انجمنهای علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پرداخت که بر پایه این اسانامه انجمن فقط مجاز به فعالیتهای صنفی بوده و هنوز این اساسنامه به قوت خود باقی است و تنها با آغاز به کار کنگره کمیته ای با نام »کمیته مطالعات صنفی» شکل گرفت که در همه ادوار کنگره فعال بوده است.
وی گفت: انجمن پیش از کمیته مطالعات صنفی هم همواره به مسایل صنفی واکنش نشان می‌داد و مکاتبات و جلسات متعددی با مسئولین نهادها و وزارتخانه‌های مرتبط داشته و با آمدن کمیته، مطالعاتی در مورد شرح شغلهای سازمان امور اداری و نیز مشاغل جدید انجام داد و در کنگره هشتم "سازمان نظام مدیریت اطلاعات و دانش" را پیشنهاد داد و با کنار هم قرار گرفتن نهادهای حوزه حرفه اطلاعات، این نظام را بتوانند به تصویب برسانند و موقعیت دانش‌آموختگان رشته را در بازار کار بیش از پیش تثبیت کند.
دبیر نشست به ارتباط انجمن با سازمان امور اداری و استخدامی و جلساتی با وزارت آموزش و پرورش نیز اشاره کرد و نیز مورد خاص سال 1402 توسط ریاست ایرانداک که منجر به ورود نام رشته در دفتر آزمون استخدامی وزارت آ»وزش و پرورش شد را یادآوری کرد.
اشتغال مساله شماره یک کشور است
سپس دکتر محمد حسن زاده رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران گفت: اشتغال موضوع پیچیده‌ای است. مساله اشتغال خاص رشته ما نیست و مساله شماره یک کشور است. این روزها اشتغال را به عنوان یک مسئله ملی ما تلقی می کنیم، و شاید هم جهانی. مهندسان، پزشکان، فارغ التحصیلان علوم پایه همه در گیرند و این مساله مشکل فقط کشور ما ایران نیست و مساله‌ای جهانی است.
وی به تاثیر عوامل مختلف بر این موضوع پرداخت، وی با اشاره به رایانه‌های روی میزهای تالار گفت: رایانه‌ها و فناوریهای نوین اطلاعات و ارتباطات که بسیاری از مشاغل را از بین می‌برند.
وی در ادامه عنوان کرد: ما اکنون با دو موضوع روبرو هستیم، یافتن شغل و ایجاد شغل. وقتی ما در مورد سازمان امور اداری و استخدامی و وزارت آموزش و پرورش صحبت می‌کنیم، بیشتر به بخش اول می‌پردازیم، یعنی یافتن شغل و در موردساختن و ایجاد شغل چیزی نمی‌گوئیم در جائیکه دانش آموختگانی که خود شغل خود را ساخته‌اند، موفقتر عمل کردهاند. و حتی در این حرفه کارآفرینی نیز کرده اند. ساختن شغل امری نوآورانه است و حتما موفقتر.
دکتر محمد حسن زاده افزود: علم اطلاعات در مورد ساختن شغل پیشرو تلقی میشود و 90 درصد شغلهای جدید ساخته شده به نوعی با علم اطلاعات در ارتباط هستند. با اینهمه اکنون رشته ما در یافتن شغل دچار مشکل شده رشته ما کتابداری بوده و رشته هایی چون کتابخانه‌های دانشگاهی،کتابخانه‌های عمومی و اطلاع رسانی داشته که این نوع نام گذاری و تقسیم بندی در دنیای امروز برای یافتن شغل مناسب نیست، چون رشته‌ای را می‌خوانید که شغل آن در جامعه رو به کاهش است. کتابخانه ها کوچکتر و کوچکتر شده‌اند و اگر با عنوان کتابداری ادامه می‌دادیم دیگر استخدامی نداشتیم. کمیته برنامه ریزی وزارت علوم با تغییر عنوان رشته به علم اطلاعات تلاش کرد که این مشکل را تاحدی حل کند ولی دردرجه اول بگویم این عنوان هم هنوز جای خود را پیدا نکرده است. و دوم، نکته مهم این است که زمانی که رشته ما کتابداری بود، تناظری بین رشته و حرفه یعنی کتابداری و کتابخانه وجود داشت، و محل استخدام آن مشخص بود، حال آنکه علم اطلاعات هنوز در مراجعی مانند سازمان امور اداری و استخدامی خودش را تثبیت نکرده است. بنده هم در سالهای اخیر و به ویژه سال جاری با اداره مشاغل سازمان امور اداری و استخدامی صحبت کردم و در کمیته برنامه ریزی وزارت هم صحبت کرده و کمیته فرعی ایجاد کرده‌ایم که بتوانیم پستهای شغلی را شناسایی و به سازمان امور اداری و استخدامی معرفی کنیم.
وی افزود: دو سال نیم پیش به سازمان امور اداری مکاتبه کردیم و چند شغل جدید را به آنها معرفی کردیم که دو پست جدید پذیرفته و در دفترمشاغل اضافه شد. این کار در انجمن هم انجام شده بود، سال گذشته خواستیم که در آزمون استخدامی معلمان هم بیایدکه آمد و امسال حذف شد که مکاتبه کردیم و گفتند چون دیر متوجه شده‌ایم، امسال دیگر نمی توانیم اضافه کنیم، ولی سال دیگر حتما در دفترچه آزمون اضافه خواهد شد.
10 روز پیش در جلسه با سازمان امور اداری و استخدامی 22 شغل را که شناسایی کرده بودیم به ایشان دادیم . نکته مهم و قابل توجه این است که مشاغل عمومی دولت هر چند سال یک بار بازنگری میشود، و امسال سالی است که بازنگری در دست کار است ما همین امسال این 22 شغل را خواسته ایم که رشته ما را هم به صاحبان صلاحیت در این مشاغل بیفزایند و خیلی امید دارم که دست کم در 15 یا 16 شغل نام رشته ما اضافه خواهد شد. این نامه نگاری هاش انجام شده, ولی اینا مثل قرمه سبزی درست کردن است, باید جا بیفتد, یعنی یواش یواش آرام آرام باید در سازمان امور اداری و جاهای دیگر جا بیفتد. مثل املت نیست, یعنی نمیشودنیمروی فوری درست کرد, یعنی یک مقدار حوصله میخواهد, ولی خب من قول میدهم, که در سال 1405, انشالله به حق و یاری الهی اشتغال پذیری, رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی, پونزده برابر خواهدشد. به این دلیل که تا به حال یک رشته شغلی بوده, سه تا رشته شغلی بوده, بعد این تبدیل میشود به پانزده تا هجده تا بیست رشته شغلی, که حداقل اینستکه وقت که دولت, آزمون استخدامی فراخوان میدهد, دانش‌آموختگان ما می‌بینند که جزو رشته‌هایی هستند که در انجا میتوانند ثبت نام کنند.
رئیس ایرانداک در ادامه نشست گفت: کار دومی که من کردم اینست که در واقع همین, جلسه آخری که با سازمان امور اداری استخدامی داشتم، من پیشنهاد دادم که شما الان توی برنامه هفتم توسعه, همه سازمانها رو گفتید که باید حکمرانی دیتا داشته باشید, یا مدیریت مبتنی بر دیتا داشته باشید, هشت تا ا شغل رو استخراج کردم با شرح مشاغلش، بردم دادم به سازمان امور اداری و استخدامی. خوب این کاری که ما توانستیم انجام دادیم. از این جا به بعد مهارتها و سواد و صلاحیت دانش‌آموختگان مهم است و ورود به رقابت با دانش آموختگان سایر رشته‌ها.
دکتر حسن زاده تصریح کرد: کار دیگری که خیلی مهم است و انجام داده‌ایم، ورود به کمیته های برنامه هفتم توسعه است که در حال نوشته شدن است. در برنامه هفتم همه سازمانها باید برنامه مدیریت مبتنی بر داده داشته باشند. ما اطلاعات سردرسهای داده که دانش‌آموختگان ما با سردرسهای جدید خواهند آموخت را عنوان و هفت شغل پیشنهاد داده‌ایم، مواردی مانند کارشناس متخصص داده، مدیریت اطلاعات، مدیریت دانش و ... که به سازمان امور اداری و استخدامی تحویل داده شده که در برنامه هفتم دانش‌آموختگان ما میتوانند این مشاغل را داشته باشند.
اما این نکته را به یاد داشته باشید. حال فکر کنیم دست کم 15 شغل در سازمان امور اداری به مشاغل ما اضافه شد، دست کم سه شغل از 7 شغل در برنامه هفتم به مشاغل ما اضافه شد، نهایتا وقتی می‌روید استخدام شوید باید مهارت و توانمندی کافی داشته باشید، در حالی که می‌بینیم که برخی از دانش‌آموختگان مهارت کافی ندارند. 1) برخی خودشان توانمندی ندارند. 2) دانشگاه خیلی مطرح است. دانشگاه باید بتواند توانمندی دانش‌آموختگان رشته ما را بالا ببرد. در این راستا هم ما کارهای خوبی انجام داده ایم:
نکته قابل تامل این است که فقط سردرس خوب کافی نیست و دانش آموخته خوب تحویل نمی‌دهد، استاد خوب هم باید داشته باشیم. چند دوره برای به روز رسانی استادان برگزار شده و این کار ادامه خواهد داشت.
دکتر حسن زاده بحث مهم خود در مورد ساختن شغل را آغاز کردند،که دبیر جلسه، به علت کمبود وقت خواهش کرد این بخش به وقت مناسبتری موکول شود و ادامه یابد که در فرصت کم این مهم از دست نرود. بنابراین دکتر حسن زاده در این بخش، صحبت خود را به پایان رساندند و مقرر شد بحث ایجاد و ساختن شغل را در فرصتی دیگر ادامه دهند.
از نظر دانش‌آموختگی شکاف بزرگی بین بی تفاوتی و توانمندیها وجود دارد و گروههای آموزشی باید ورود کنند
پس از آن دکتر رحمت‌الله فتاحی صحبتهای خود را با اشاره به 5 مولفه تاثیرگذار بر یافتن و ساختن شغل آغاز کرد. دولت، نظام آموزشی، بازار کار، دانش‌آموختگان و نهادهای مرتبط.
دکتر فتاحی افزود: نکته مشهوری را میگویم، می‌گویند فشار از پائین و چانه‌زنی از بالا. الآن فشار از پائین وجود دارد و دانش‌آموختگان مشکلات خود را منتقل کردهاند و باید چانه زنی از بالا هم همزمان شکل بگیرد. انتقال مشکلات به بالادستیها باید انجام شود، به دولت، به کتابخانه ملی، به نهاد کتابخانه‌های عمومی، به وزارت آموزش و پرورش ، به دانشگاهها، به وزار ت علوم غیره و غیره، به مجلس. که در این کار ضعیف عمل شده و باید این مشکلات به مجلس به دولت و به نهادهای تصمیم گیر منتقل شود. این فشار الآن حس میشود. به تازگی دارد چنین چیزی رخ میدهد. اخیرا حرکتهایی شروع شده. صحبتهای دکتر حسن زاده مصداق همین چانه زنی هستند. ولی دکتر حسن زاده تنها هستند، همه نهادهای دیگر باید این چانه‌زنی را انجام دهند. فکر می‌کنم نقش انجمن اینجا خیلی اهمیت دارد، انجمن باید این نهادهای ملی و نهادهای حرفه را کنار هم جمع کند و به بدنه حرفه انسجام دهد که قدرت چانه زنی و فشار بالا برود تا بتوانیم این بحران را برطرف کنیم ولی نباید انتظار داشت که این بحران به سرعت برطرف شود،کار بسیار زیادی می‌طلبد.
دکتر فتاحی گفت: نکته دیگر در مورد نام رشته، این تغییر نام رشته که انجام شد، برایش تحقیقاتی انجام شد، مقالاتی نوشته شد، و این بی دلیل نبود. همان زمان سرمقاله‌ای نوشتم که خُب، تغییر عنوان انجام شد، بعد باید چکار کنیم. راه حلهایی هم پیشنهاد کرده بودم. گروههای آموزشی آن همت را نداشتند که به دنبال راه حلها و پیاده کردن آنها بروند و ما درجا زدیم در این سالها و حالا هزاران دانش‌آموخته داریم حتی در سطح ارشد و دکتری که از گروههای آموزشی خیلی توانمند فارغ‌التحصیل شده اند ولی کار ندارند و نتوانسته‌اند کاری پیدا کنند.
دو واقعیت را باید خیلی توجه کنیم. زیاد به دولت نباید امیدوار باشیم در کوتاه مدت. و این که بازار کار خودش نیازهای خود را در این حوزه اعلام کند. پس باید برنامه ریزی کند. پیشنهاد من تشکیل یک کمیته خاص است برای این منظور، که جمع بندی کند از همه ادبیات موجود، هر چه در کنگره‌ها و همایشها و میزگردها مطرح شده و راه حلها را مطالعه و راه حلهای تازه مطرح کند. نهادهای حرفهای باید این نتایج را دنبال کنند و امیدوارم این نشست امروز قدمی خیلی موثر و تاثیر گذار باشد در این راستا.
کتابخانه جزئی از اصول ما است
در ادامه نشست دکتر محمد زره ساز رییس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران گفت: من خیلی وقتتان را نمی‌گیرم، بیشتر مسایل را گفتند. من روی این تاکید می کنم که باید فضای باز ایجاد کرد. امیدوارم کسانی که در این حوزه مسئولیت دارند وظایف خودشان و فراتر از آن را انجام دهند. خاطره‌ای دارم از یکی از مسئولین این نهادها که وقتی از ایشان خواستم مصاحبه کنند، گفتند اتاق فکر من به من می‌گویند که مصاحبه نکنم. گفتیم ما هم انجمن هستیم و اتاق فکر شما، الآن بسیار سوال میکنند اینکه فلان نهاد چرا چند سال است استخدام نمی‌کند؟ بنابراین نیاز به پاسخگویی وجود دارد. بیائید و بگوئید، موانع را بگوئید . شفاف باشید. ما خودمان این شفافیت را از انجمن شروع کرده ایم. شفافیت باید در همه نهادها اجرایی شود. عزیزان هم باید مانند دکتر حسن‌زاده شفاف باشند. و علل و موانع استخدام نکردن را بگویند.
در مورد انجمن من تکرار مکررات نمی کنم. در مورد انجمن باید ما از ظرفیت‌هایمان نهایت استفاده را بکنیم. ظرفیتهای ما مکاتبات، تلاشها، رایزنیها با مسئولین است. که تلاش کرده‌ایم این کار را بکنیم. اولین کارمان را با وزارت آموزش و پرورش شروع کردیم. ما با وزارت آموزش و پرورش در موارد چندی مکاتبه کرده‌ایم. اهمیت کتابداران آموزشگاهی را یادآوری کرده‌ایم. جلسات زیادی داشتیم با معاونین وزیر . یکی از معاونین وزیر که رشته‌اش کتابداری است و بحثهای مفصلی با ایشان داشتیم. آموزش و پرورش هم نکاتی را مطرح میکنند که مسایل خودشان است و این جا جای بحث آن نیست ولی می توانیم این بحث را بکنیم که چرا حذف کتابخانه و حذف کتابدار انجام شده. البته به نوعی کتابخانه حذف نشده و کتابدار حذف نشده ولی همین تغییر رویکرد مطرح است . حتی کتابخانه برای مدارس غیر انتفاعی حذف نشده و باید کتابخانه داشته باشند چون برای گرفتن گرید (درجه) A باید کتابخانه داشته باشند. و خوب جواب کامل و درستی از ایشان نداریم. اینها مذاکراتی بوده که ما با وزارتخانه داشتیم.
دکتر زره ساز گفت: در رابطه با سازمان امور اداری و استخدامی در دوره‌های مختلف آقای عمرانی توضیح دادند، هم مکاتبه و هم جلسه داشته‌ایم و در نهایت با کمک آقای دکتر حسن زاده، مساله همانطور که گفته‌اند در جلسات مختلف مطرح شده و انتظار حل مساله را داریم.
یک نکته را هم من از آقای عمرانی نقل کنم که همیشه می‌گوید یک سوزن به خودمان بزنیم و یک جوالدوز به دیگران . ما تغییر عنوان در نام رشته دادیم. شما نشریه الکترونیکی شناسه را نگاه کنید، یک ویژه‌نامه به عنوان کارآفرینی ما کار کردیم. یک مطلبی در شناسه داشتم با عنوان بادهای مساعد و طوفانهای بنیادافکن. ما وقتی کتابداری و اطلاع‌رسانی هستیم، تصورمان کتابخانه و کتابداری است نه اطلاعات. ولی وقتی شد علم اطلاعات و دانش شناسی، گرانیگای ما از کتابداری رفته به سمت اطلاعات. ولی وقتی می‌آئیم به حوزه اطلاعات، باید خیلی مراقب باشیم. رشته های دیگری حضور دارند که رقیب ما هستند، رشته هایی مانند فناوری اطلاعات و مدیریت دانش آمده‌اند جلو و مدعی هستند. با اینهمه می‌بینیم که افرادی از رشته ما رفته اند و در مدیریت اطلاعات و مدیریت دانش درخشیده‌اند، و کارهای شاخصی را هم انجام داده‌اند. ولی باز ما داریم خودمان محدود می‌کنیم. وقتی ما دانشش را داریم ولی خودمان را کوچک می‌کنیم و می‌گوئیم کتابداری و کتابداری و کتابداری، . من نفی نمی کنم. کتابخانه جزئی از اصول ما است، جزئی از ارزش ما است، وما باید کتابخانه‌ها و آرشیوها و .. اینها را داشته باشیم. اما اگر مدعی سایر فضاها هستیم باید آنها را با قدرت مطرح بکنیم. نه فقط کتابخانه و یافتن شغل در کتابخانه. بله ما باید فضای کتابخانه را داشته باشیم ولی باید محکم و با قدرت اعلام کنیم که ما در حوزه اطلاعات هستیم. حالا گفته می شود پس چرا نام انجمن ما کتابداری و اطلاع رسانی است که آن هم مسایل خودش را دارد. تغییر نام ا نجمن به این سادگیها نیست. باید با وزارت علوم پیگیری کنیم و باید تشکلهایی به وجود بیاید که این بحث را تقویت کند. اینجا من بحثم بحث ادعا است یعنی ما باید بیائیم و این ادعا را داشته باشیم.
وی گفت: نهمین کنگره علوم اطلاعات که انجمنکتابداری و اطلاع رسانی ایران برگزار می‌کند سعی کرده این فضا را به وجود بیاورد. آقای عمرانی که این کنگره را با الگو گرفتن از ایفلا طراحی کردند، و همه دست‌اندرکاران کنگره مثل آقای دکتر خسروی هم همین اعتقاد را داشتند و مکرر گفته اند که در کنگره بیائید و دیگر بحث علمی پژوهشی نکنیم. پژوهشهای علمی را بگذاریم برای همایشهای علمی پژوهشی و این کنگره را خاص کنیم برای فعالیتهای حرفهای و آنجا ذینفعان مختلف بیایند و کارهایشان را ارائه کنند. دانشجویان بیایند، اساتید بیایند، متخصصان بیایند، مدیران بیایند، مدیران دانشگاهی،مدیران نهادی، کارمندان بیایند و حرفه مندان بیایند و متخصصان از رشته های دیگر و این اجتماعی باشد برای همه و همه بتوانند حرفهای خودشان را در پنل بزنند. خوب پنل مطالعات صنفی چندین سال است که دارد برگزار میشود، نمونه‌های افرادی که رفته‌اند به مشاغل دیگر و موفق بوده‌اند، آمده و کارهای خودشان را ارائه داده‌اند. بروید مباحث مجموعه نشستهای کنگره را بخوانید، چقدر افراد متفاوتی مطرح شده‌اند و آمده‌اند و صحبت کرده اند که رفته‌اند و درمشاغل و حرفه‌های دیگر موفق بوده‌اند. از حرفه‌های مختلف آمده‌اند از کارهای دیگر از مدیریت سلامت، دامپزشکی، از مهندسی از مدیریت، فردی که با لیسانس علم اطلاعات الآن مدیریت برنامه نویسی داروکده را دارد، کسی دیگر را داشتیم که در واقع مدیریت دانش یکی از شرکتهای نفتی را دارد، افرادمختلف و در فضاهای حرفهای مختلف آمده‌اند و موفق بوده‌اند. سه نفر از دانشجویان خود من در دانشگاه خوارزمی بوده‌اند. رفته‌اند و در مشاغل دیگر و این موقعیتها را کسب کردهاند.
ولی کسی که شغلی به دست نمی‌آورد، صدایش بلند است. می‌آید و در گروهها و در فضای مجازی فریاد می‌زند، حق هم دارد. ولی کسی که شاغل است و موفق است صدایی ندارد، جایی نمی‌گوید ، ما در کنگره آمده‌ایم اینها را مطرح کرده‌ایم و گفته‌ایم که اینها هم هستند. اگر دانشجوها بیایند و فقط به درسهایی که در دانشگاه داده میشود و به معلومات استاد تکیه نکنند، و دانشهای دیگر و مهارتهای دیگر را کسب کنند، و این یادگیری مداوم را داشته باشند، اینها میتوانند فرصتهای شغلی را به دست بیاورند نه اینکه خود تحقیری داشته باشند که بله ما چون علم اطلاعات هستیم،کتابداری هستیم، ما نمی‌توانیم در جایی غیر از کتابخانه کار کنیم.
وی افزود: من دانشجویی داشتم که شغل خودش را ساخت و الان حقوقش از من بیشتر است، من الان رئیس دانشکده هستم و دانشیار هستم باز حقوق من از این دانشجو کمتر است. باز از دانشجویان قبلی ما الآن مدیریت دانش در شرکت نفتی انجام میدهد ، دانشجوی کارشناسی من بوده، بنابراین اینها نمونه افرادی هستند، بله محدودیت های شغلی وجود دارد. فضاهای شغلی الان خیلی محدود هست، این واقعیت برای همه مشاغل هست. برای همه حرفه‌ها هست، تلاش‌هایی هم داره انجام میشه که باید این ادامه پیدا کند. انجمن در کنار همه برای رفع مشکلات قدم برمی‌دارد. ما وظیفه داریم، که این نقاط رو هم نشون بدیم، این انگیزه ها رو هم پدید بیاریم، یعنی این مستندسازی ها رو هم داشته باشیم، و فکر می کنم توی این حوزه ما کار کردیم، توی نشریه شناسه هم، ما این کار رو کردیم، توی کمیته مطالعات صنفی هم، این کار انجام شده، اما در رابطه با مطالبات من اینجا به شما قول میدم اگر مسیری باز باشه، یعنی مسیری باشه و نیاز به انجمن باشه، ما در کنار همه هستیم. پیشنهادهایی که استاد عزیزمون آقای دکتر فتاحی دادن، آقای دکتر حسن‌زاده فرمودن، حتما آقای روشنی هم اشاره خواهند کرد. سازمان های مختلف جمع شوند زیر چتر انجمن، ما این کار رو توی بافت کنگره هر ساله انجام می‌دهیم. مثلا شورای سیاست گذاری کنگره ما، متشکل هست از سازمان های زیربط، سازمان هایی که توی این حوزه وجود دارند، خب در دوره پنجم، ما اومدیم اینها رو همه رو عضو شورا کردیم، اما خیلی ببخشید، در دقیقه آخر فلان مدیر نیامده بود، زنگ می‌زدیم که تشریف بیارید، دفترشون می‌گفت، آیا فلانی و فلانی هم آمده اند؟ مدیران اغلب شاید هم همه غیر متخصص بودن، فلان مدیر آمده نشسته، تو جلسه من بیام یا نه؟ که ما بهش گفتیم بله اومدن، نشستن ایشون اول دو سه نفر، خبرچی می‌فرستادند، که بهش خبر بدن، آره اومدن یا نه، تا زمان که دقیقا مدیران ما از غیر متخصصین هستند چه باید بکنیم؟ البته تو این دوره من احساسم اینه که خیلی فضا، فرق کرده، با حضور عزیزان متخصصی که در مدیریتهای حرفه ما وجود دارند، واقعا امیدوارم که این مدیران یه تحولی توی دیدگاه های خودشون، داشته باشد و این تحول نهادینه بشود و به مدیران بعدی هم داده شود.
از این مدیران، یک نفر، آقای دکتر حسن زاده اگر می‌شد ده نفر، فضای رشته ما، تغییر خوبی می‌کرد. همین‌جور که الان، واقعا زحماتشون قابل تقدیر هست و واقعا، برجسته هست. ما این توقع و این، مطالبه رو داریم، اگر دوستان صدای ما رو میشنوند، این مطالبه رو از همه سازمان های حرفه خودمان داریم.
الان هم، آقای دکتر یکی از اعضای راهبری کنگره ما هستند، حتما ما جلسه شورای سیاست‌گذاری خواهیم گذاشت، از بزرگان هم دعوت می‌کنیم، تشریف بیارند. همه مدیران را دعوت می‌کنیم، من خواهشم اینست که به دعوت ما لبیک بگویند، و دور یک میز جمع شوند به خاطر این جامعه دانشجویی، جامعه دانش‌آموختگان، بیاییم بگردیم دنبال راهکارها، من خواهشم اینست، آقای عمرانی شما هم پیگیری کنید، ما هم دنبال می‌کنیم هم تو قالب کنگره هم تو قالب کمیته مطالعات صنفی، که بتونیم این کار را بکنیم، یک جلسه بگذاریم نهاد کتابخانه های عمومی، کتاب خانه ملی ، و شیراز ، ایرانداک که تشریف دارن، جهاد دانشگاهی بیاد و خانه کتاب ب، دوستانی که توی این حوزه ها واقعا تأثیر گذار هستن، بیایند و واقعا ما یه مطالبه جمعی داشته باشیم.
کاری که همین کمیته در کنگره پیش ارائه داد که خیلی هم با ارزش است نظام مدیریت اطلاعات و دانش، حالا ما قبلا نظام مشاوره اطلاعاتی، اسمش را گذاشتن نظام مدیرت اطلاعات و دانش، یک نظام کارامد و ارزنده‌ای است اگر این نظام شکل بگیرد، با نظام صنفی و برود مثل نظام مشاوره، نظام روانشناسی و واقعا بتواند مجوزهای لازم برای دانش‌آموختگان ما بگیرد خیلی موقعیت بچه‌های ما تثبیت میشود. کار بسیار سختیست، شما می‌دانید داستان نظام مشاوره، الان من نمیخواهم باز کنم داستانشو ، خلاصه میگویم. از دانشگاه ما شروع شد. ما یه دانشجوی دکترا داشتیم به اسم خانم دکتر حق‌جو، که الان اوپوزیسیون خارج از کشور است، ایشان نماینده مجلس بود، با تأثیرگذاری که اساتید روی ایشون داشتن، و حالا اون تلاشی که توی مجلس انجام شد، این نظام تصویب شد، یعنی ما تو کشورمون همه چیز لابی‌گریه، ما هم در نهایت باید لابیای خودمونو پیدا بکنیم، ولی این مسئله، واقعا قابل پیگیری هست.
الان این امید هست، با حضور بزرگانی که از متخصصان رشته خودمان هستند، و عزیزانی که در مدیریتها وجود دارن، این رو ما می‌تونیم پیگیری بکنیم، ولی واقعا باید خودمون، همان نکته ای که آقای دکتر فرمودند، ما خودمون باید مطمئن باشیم، از خیلی از مسایل. اینجوری نباشه که ما تصویب کنیم. فردا بگیم خب الان این برای این کار نیرو می‌خواهیم و هیچ نیروی قابلی نداشته باشیم. من خودم بارها شده تو تهران، برای مشاغلی دنبال افرادی بودم، که کار را به ایشان بسپرم، آقای روشنی هم بوده‌اند، هرچی می‌گردیم نیست کسی، یعنی اون شایستگی، اون فرد که حالا تو تهران بوده، تو شهرستان باز هم کم تر شغل هست و کمتر تخصص. در موارد خاص، اون فرد که از ما می‌خواهند باید در شرایط مطلوب باشه که مثلا اون شغل رو به دست بیاره، پیدا نمی‌کنیم، من صحبت هم در اینجا تموم می‌کنم، حالا آقای روشنی و دوستان هم بفرمایند.
لیزنا: با توجه به وقت کم ، جناب آقای روشنی بسیار سریع صحبت فرمودند که مشکل پیاده سازی داشت، و لیزنا متن صحبت را از ایشان دریافت و عینا آن را به عنوان سوالهای دانشجویان در زیر می‌آورد.
میلاد روشنی
بسمه تعالی
1404/5/18 اعضای محترم انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران اساتید پیشکسوت و دست اندرکاران رشته علم اطلاعات و دانش شناسی
با سلام و احترام
اینجانبان جمعی از فارغ‌التحصیلان و دانشجویان رشته »علم اطلاعات و دانش شناسی« از سراسر کشور، بدین وسیله مراتب نگرانی خود را نسبت به شرایط نامطلوب استخدامی این رشته در کشور اعلام می کنیم. با وجود اینکه این رشته از ارکان مهم توسعه آموزش، بهداشت، پژوهش و مدیر یت اطلاعات در کشور است، در سالهای اخیر شاهد کاهش چشمگیر فرصتهای شغلی و بی توجهی جدی به جا یگاه تخصصی آن بوده ایم، با توجه به مشکلات زیر، درخواست برگزاری جلسه داریم.
اهم مشکلات به شرح زیر است:
1.عدم زیر ساخت کافی برای تغییر نام رشته از کتابداری به علم اطلاعات و دانش شناسی
چندعنوانه بودن نام رشته در دفترچه‌ها که باعث سردرگم ی داوطلبان می شود:
در استخدامی های اخیر دستگاه های اجرایی و وزارت بهداشت عناوین رشته با نام های مختلف کتابداری و اطلاع رسانی، کتابداری، علم اطلاعات و دانش شناسی، کتابداری پزشکی و کتابداری در شاخه پزشکی مطرح شده بود که این مورد باید به دستگاه های ذیربط گزارش داده شود و فقط از عنوان اصلی رشته )علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابداری پزشکی( که در مدارک فارغ‌التحصیلان درج شده ،در دفترچه های استخدامی استفاده شود و بقیه عناوین رشته حذف شود، حتی بعضی فارغ‌التحصیلان که در آ زمونهای استخدامی پذیرفته شده بودند، در بحث گزینش به خاطر عدم مطابقت نام رشته در دفترچه استخدامی با نام رشته در مدرک تحصیلی با مشکلاتی در روند استخدامی و پذیرش مو اجه شده بودند.
2.حذف یا کاهش ظرفیتها
حذف نام رشته از دفترچه آزمون آموزش وپرورش در سال جاری:
با توجه به پیگیری دوستان و انجمن در دوره قبل نام رشته به آزمون کیفیت بخشی افزوده شد ولی امسال با توجه به اعتراض رشته های علوم تربیتی و آموزش ابتدایی رشته های غیر مرتبط از شرکت در آزمون استخدامی معاف شدند.
مستندات در این باره پست کتابدار معلم بدون ضابطه و خلاف قوانین در دولت نهم توسط حاجی بابا یی وزیر آموزش پرورش حذف شد و در بحث تشکیل کتابخانه جایگاه کتابداران به فارغ‌التحصیلان علوم تربیتی سپرده شد و اعتراض این گروه در بحث جذب رشته کتابداری غیرمنطقی است و علاوه بر این داوطلبانی که در حیطه کیفیت بخشی پذیرفته می‌شوند علاوه بر بحث تشکیل کتابخانه و انجام کارهای فرهنگی وظیفه تدریس سواد رسانه را هم به عهده دارند که دانش آموختگان )علم اطلاعات ودانش شناسی و کتابداری پزشکی( این توانایی را دارند. همچنین در کتابخانه های زیرنظر آموزش و پرورش معلمانی که موعد بازنشستگی آن ها نزدیک است به کار گرفته می‌شوند و به جذب متخصصان کتابداری اهمیت داده نمی‌شود.
جذب بسیار محدود در وزارت بهداشت )تنها 8 نفر برای کل کشور در سال جاری(:
استخدام کارمندانی که موعد بازنشستگی آنها نزدیک هست و یا جابجایی کارمندان و به کار گماردن آنها در کتابخانه‌ها، در جذب بسیار محدود در آزمون استخدامی دخیل بوده که این مورد باید رسیدگی شود و به جذب متخصصان کتابداری اهمیت داده شود.
3.ظرفیت پایین و رقابت نابرابر
اعلام ظرفیت یک یا دو نفر برای چند استان، که شانس استخدام را به حداقل می‌رساند:
ظرفیت جذب رشته کتابداری در دستگاه ها ی اجرایی سه نفر و در وزارت بهداشت هشت نفر مجموعا یازده نفر بود که محدود به بعضی استان ها بود.
4.نبود آگاهی از جایگاه واقعی رشته
بسیاری از سازمانها از وظا یف و توانمندی‌های فارغ‌التحصیلان این رشته آگاه نیستند، در نتیجه یا نیرو جذب نمی‌کنند یا جا ی آن را به رشته‌های غیرمرتبط می‌دهند (استخدام رشته‌های غیرمرتبط در انواع کتابخانه ها) کتابخانه‌های زیرمجموعه شهرداری، دادگستری، فرهنگسرا، آموزش پرورش، شرکت نفت، حتی کتابخانه‌های آموزشگاهی، عمومی و دانشگاهی.
5.ابهام در شرح وظا یف و عناوین شغلی
استفاده از فارغ‌التحصیلان رشته در امور غیرتخصصی .
نبود تعریف روشن از ردیف شغلی و وظا یف در آگهی‌ها
6.پراکندگی و ابهام منابع آزمون
عدم اعلام منابع مشخص، یا ارائه فهرست های بسیار کلی و غیرکاربردی:
مثال : اگر استخدامی باشد، منابعی باید خوانده شود که مرتبط با رشته ما نیست و این از برنامه ر یزی نامنظم عنوان شغلی می آید که اگر عنوان شغلی هماهنگ با منابع باشد، نیازی به خواندن منابع مختلف که بسیار از رشته فاصله دارند نیست.
7.عدم تناسب عرضه و تقاضا
هر سال تعداد ز یادی فارغ التحصیل، اما فرصت های شغلی بسیار محدود و انگشت شمار.
8.مشکلات ساختاری در جذب نیرو
بومی‌گزینی بدون اطلاع رسانی شفاف در نهاد کتابخانه‌های عمومی:
در فراخوان‌های جذب ساعتی نهاد کتابخانه های عمومی شرط بومی برای جذب لحاظ شده است که با توجه به رای دیوان عدالت اداری و اصلاحیه قانون دیگر مراکز استان‌ها بومی محسوب نمی‌شود و داوطلبان شهرستانی حق انتخاب مراکز استان برای اشتغال را دارند که در فراخوان‌های نهاد این حق باید برای کلیه داوطلبین اعمال شود.
قانون اصلاح ماده 44 قانون خدمات کشور ی
تأثیربالای سهمیه ها (ایثارگران، جوانی جمعیت و ..). بر کاهش فرصت برای سایر داوطلبان
استفاده از روابط و بند »پ« در جذب نیرو در برخی سازمانها ی مرتبط
در حالیکه در فراخوان های جذب نهاد کتابخانه های عمومی، بندی با عنوان اولویت با رشته علم اطلاعات و دانش شناسی وجود دارد، فارغ‌التحصیلان کتابدار ی با رزومه حرفهای و سابقه شغلی و حتی کتابداران افتخار ی (که طبق تبصره چهارم بخشنامه نهاد در آزمون ها ی نهاد اولویت جذب دارند) در مصاحبه و گز ینش رد شده‌اند و رشته‌های دیگر به کار گرفته شدند.
درتمامی آزمون‌های استخدامی در موارد نادر و عمومی رشته کتابدار ی (علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابدار ی پزشکی) میتوانند شرکت کنند در حالیکه تنها محل تخصصی برا ی اشتغال فارغ‌التحصیلان کتابداری، کتابخانه ها می باشد. همچنین استخدام کارکنانی با رشته‌های غیرمرتبط باعث شده که کارکنان ساعتی در اولین فرصت استخدامی در سازمان‌های دیگر کتابخانه ها را ترک کنند، لذا پیشنهاد میشود در استخدامی ها به رشته کتابداری نگاه ویژه‌ای شود زیرا تعهد سازمانی فارغ‌التحصیلان کتابداری نسبت به افرادی که به شغل کتابدار به عنوان یک شغل موقت نگاه میکنند بیشتر است.
2500 نفر از افراد از رشته‌های غیرمرتبط اگر در نهاد، از قراداد ساعتی تبدیل وضعیت شوند، شانسی برای رشته ما نخواهد ماند و ا ینکه جذب تمامی افراد باید از طریق آزمون سراسری باشد نه صرفا مصاحبه!
در برخی استان ها، شیوه‌ی جذب نیرو برای کتابخانه‌ها به گونه‌ای است که در فراخوان ها، افراد از رشته‌های کاملا نامرتبط مانند تاریخ، جغرافیا، فلسفه و... پذیرفته می‌شوند و صرفاً با گذراندن یک دوره‌ی کوتاه‌مدت سه ماهه، به عنوان کتابدار مشغول به کار می‌گردند. این در حالی ست که دانش آموختگان رشته‌ی کتابداری، چهار سال آموزش تخصصی و دانشگاهی را پشت سر گذاشته‌اند تا به این جایگاه برسند.
اگر قرار باشد با یک دوره‌ی چندماهه، فردی بدون پیش زمینه‌ی علمی در ا ین حوزه، به عنوان کتابدار فعالیت کند، این پرسش به حق مطرح میشود که چرا ما باید سال ها در دانشگاه تحصیل کنیم؟ آیا بهتر نیست همان مسیر کوتاه را انتخاب کنیم و راه چندساله را در چند ماه خلاصه کنیم؟
این شیوه‌ی جذب، نه تنها انگیزه‌ی دانش آموختگان را تضعیف می کند، بلکه جایگاه علمی و حرفهای رشته‌ی کتابداری را نیز ز یر سؤال می‌برد. از ا ین رو، پیشنهاد می شود:
فرآیند جذب نیرو در سراسر کشور، شفاف‌ساز ی و استانداردساز ی شود تا عدالت حرفهای رعایت گردد –
دوره های کوتاه مدت مورد ارزیابی مجدد قرار گیرند تا مشخص شود آیا واقعاً توانایی تربیت نیروی متخصص را دارند یا صرفاً راهی برای جبران کمبود نیرو هستند.
ارزش و اعتبار آموزش دانشگاهی در ا ین حوزه حفظ شود و تخصص‌گرایی در جذب نیرو، به عنوان اصل بنیادین مدنظر قرار گیرد.
9.نقص در آموزش تخصصی دانشگاهی
عدم ارائه کامل آموزش های بنیادی (مانند فهرستنویسی و ردهبندی پیشرفته) که باعث ضعف مهارتی در بازار کار میشود.
با توجه به موارد فوق، ما خواستار موارد ز یر هستیم:
بازگرداندن و افزایش ظرفیت استخدامی این رشته در دستگاه‌های مرتبط.
تعریف شفاف ردیف شغلی و شرح وظایف.
اطلاع رسانی دقیق و برابر برای همه داوطلبان
ارتقاء آموزش‌های دانشگاهی متناسب با نیاز بازار کار
10. گسترش بی رویه رشته
عدم پشتیبانی بازار کار از رشته
11. تدوین فرصت های شغلی جدید در کتابداری
افزودن عناوین شغلی مانند روابط عمومی، کارشناس فرهنگی،کارشناس پژوهشی... به دفترچه های استخدامی
12.عدم تطابق فرصت های شغلی بین رشته های وزارت علوم و وزارت بهداشت (کتابداری پزشکی و علم اطلاعات و دانش شناسی)
مشکل عدم تطابق مدرک بین کارشناسی علم اطلاعات و دانش شناسی و ارشد کتابداری پزشکی هنگام استخدام
فارغ‌التحصیلان علم اطلاعات که در مقطع ارشد کتابداری پزشکی پذیرفته می‌شوند به خاطر تعریف و عدم مطابقت مدرک کارشناسی و ارشد در دفترچه طبقه بندی مشاغل، امکان شرکت در مشاغل فناور ی اطلاعات سلامت را ندارند، با توجه به مرتبط بودن مباحث رشته علم اطلاعات و کتابدار ی پزشکی این معضل باید رفع شود علاوه بر ا ین در ویرایش دفترچه طبقه بندی مشاغل رشته فناوری سلامت جایگاه‌های شغلی کتابداری را تصرف می‌کند به عنوان نمونه در بخش بایگانی ارگان ها در دفترچه مشاغل رشته علم اطلاعات و دانش شناسی درج شده بود که در ویرایش جدید دفترچه نام رشته فناور ی سلامت هم به این پست افزوده شد. بنابراین با توجه به ا ین موضوع باید امکان شرکت در مشاغل فناوری اطلاعات سلامت نیز برای دانش آموختگان علم اطلاعات که در مقطع ارشد کتابداری پزشکی تحصیل کردهاند فراهم شود.
در نهایت دغدغه اصلی و نهایی ما، نبود نام رشته علم اطلاعات و دانش شناسی، کتابداری پزشکی در دفترچه‌های استخدامی است: بنابراین خواستار اولویت‌بندی و در دستور کار قراردادن این موضوع د ر دفترچه‌های استخدامی هستیم که:
1- برای کدام دفترچه آزمون استخدامی آینده آمادگی لازم داشته باشیم؟
2- اگر قرار است نشست بعدی با نماینده امور ا ستخدامی برگزار شود در چه تاریخی این نشست برگزار خواهد شد؟
با توجه به موارد فوق، درخواست برگزاری جلسه داریم امید است با پیگیری و حمایت شما و همکاری اساتید گرانقدر، گام های عملی برای رفع ا ین مشکلات برداشته شود و این رشته بتواند نقش واقعی خود را در توسعه کشور ا یفا کند.
با تشکر و احترام جمعی از فارغ‌التحصیلان و دانشجویان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی از سراسر کشور
دبیر نشست در پایان صحبتهای شرکت کنندگان، اعلام کرد،که سوالهای آقای روشنی که پشت سر هم قرائت شدند، بایددر نشستی دیگر و یک به یک پاسخ داده شوند،کما اینکه برخی از این سوالها که از قبل آماده شده بودند در صحبتای استادان پاسخ داده شده بودند. بااینهمه به تقاضای دکتر زره ساز وقت کوتاهی به ایشان داده شد که چند پرسش را پاسخ دهند و پس از آن حاضران نیز سوالهایی پرسیدندکه تا جای ممکن توسط اعضای پنل پاسخ داده شد.
دبیر نشست اعلام کرد پیش از این تماسی با معاونت نهاد کتابخانه های عمومی کشور گرفته شده بود، که قراری میسر نشد،و باز هم تماس خواهیم گرفت و امیدوار هستیم که سرکار خانم نظربلند، دبیر کل گرامی نهاد کتابخانه های عمومی کشور یا یکی از معاونین ایشان در نشست بعدی انجمن حضور داشته باشند و دیدگاهها و برنامه ها و موانع خود را عنوان کنند و به سوالهای شرکت کنندگان پاسخ دهند.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمانها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.