کتابخانه و موزه ملی ملک از پژوهشگران برتر تقدیر کرد

 به گزارش لیزنا، پژوهشگران تقدیرشده، در گستره‌های گوناگون مرتبط با بزرگ‌ترین موقوفه فرهنگی کشور به ویژه در زمینه‌های آثار تاریخی، نسخه‌های خطی، حضرت علی‌بن موسی‌الرضا علیه‌السلام و آستان قدس رضوی (صاحب و متولی این موقوفه)، حاج حسین آقا ملک و فرهنگ وقف، کتاب، مقاله و پایان‌نامه نگاشته‌اند.

در آیین گرامی‌داشت هفته پژوهش که عصر یک‌شنبه 25 آذر 1397 خورشیدی در ساختمان کتابخانه و موزه ملی ملک در محوطه تاریخی باغ ملی تهران برگزار شد، افزون بر دکتر غلامرضا خواجه‌سروی مدیرعامل و دکتر علی سروری مجد معاون فرهنگی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، دکتر علی رواقی پژوهشگر پیشکسوت و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و دکتر سیدحسن سلطانی رییس دانشگاه هنر سخنرانی کردند. رونمایی از پوستر جایزه جهانی ملک، دیگر برنامه این آیین گرامی‌داشت به شمار می‌آمد. این جایزه سالانه از سال آینده هم‌زمان با 10 خرداد (زادروز حاج حسین آقا ملک، بنیان‌گذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک) به برگزیدگان آثار فاخر در قالب‌های فیلم کوتاه، نقاشی، موسیقی، تئاتر و خوش‌نویسی در گستره‌های گوناگون فرهنگ بخشش و وقف اهدا خواهد شد.

پژوهش در گستره فرهنگ، هنر و دانش‌های اسلامی- ایرانی؛ نخستین رویکرد کتابخانه و موزه ملی ملک

دکتر غلامرضا خواجه‌سروی، مدیرعامل موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک در آغاز آیین گرامی‌داشت هفته پژوهش و تجلیل از پژوهشگران برتر، با خوشامدگویی به میهمانان، به علاقه فراوان حاج حسین آقا ملک، بنیان‌گذار و واقف این گنجینه به پژوهش، تحقیق و گسترش معارف و گردآوری آثار در این زمینه اشاره کرد و افزود: «حاج حسین آقا ملک در وقف‌نامه یادآور شده‌اند کتابخانه و موزه ملی ملک باید انتشارات داشته باشد، بر همین اساس بنا داریم در زمینه‌های پژوهش، آموزش و تولیدات تخصصی فعال‌تر شویم».

وی یادآور شد: «در آستانه چهل سالگی انقلاب بزرگ اسلامی ایران، ما در جایگاه یک نهاد بزرگ فرهنگی- تاریخی، برای نخستین بار ارزیابی و احصا کردیم که مجموعه کتابخانه و موزه ملی ملک در این چهار دهه در مقایسه با پیش از انقلاب چه اقداماتی انجام داده است. این بررسی نشان داد دستاوردهایی بزرگ در زمینه‌های گوناگون فرهنگ و هنر اسلامی- ایرانی در این موقوفه آستان قدس رضوی پدیدار شده است. البته هنوز گستره‌هایی دست‌نخورده و کشف‌نشده برجای مانده است که می‌کوشیم با افزایش فعالیت‌ها و تولیدات این گنجینه در سال آینده، گام‌هایی تازه برداریم. تولیت معزز آستان قدس رضوی و مجموعه فرهنگی آستان قدس رضوی به ویژه در دوره کنونی به حوزه پژوهش علاقه ویژه دارند و اساسا شکل‌گیری و پایه‌گذاری معاونت علمی و فناوری در آستان قدس رضوی برپایه همین اندیشه انجام پذیرفته است تا رویکرد ویژه آستان قدس رضوی را نسبت به آموزش و پژوهش نشان دهد».

دکتر غلامرضا خواجه‌سروی به بیان این که کتابخانه و موزه ملی ملک با هدف ترقی معارف پایه گذاشته و وقف شده است، افزود: «نخستین هدف ما در این موقوفه، فعالیت گسترده در زمینه گسترش فرهنگ و هنر اسلامی- ایرانی خواهد بود تا این گنجینه بزرگ برای ارایه خدمات به نسل جدید احیا و بازآفرینی شود».

مدیرعامل موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، به هفت جشن و پنج روز سوگواری شهادت حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام در وقف‌نامه این موقوفه اشاره کرد و یادآور شد: «گشایش تالار علوم در ایران اسلامی در سوم آذر 1397 هم‌زمان با جشن وقف‌نامه‌ای گرامی‌داشت میلاد حضرت رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله، پس از زحمت‌های شبانه‌روزی همکاران، همچنین آغاز فعالیت دبیرخانه جایزه جهانی ملک که در آیین امروز اعلام می‌شود، از جمله اقدامات ما برای نشان دادن ارادت به امام رضا علیه‌السلام و آستان قدس رضوی و ارج‌نهادن به کوشش‌های واقف است؛ همان‌گونه که حاج حسین آقا ملک نیز در جای‌جای وقف‌نامه یادآور شده‌اند که همه ما خادم امام هشتم علیه‌السلام هستیم».

عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی: الزام بازنگری در آموزش زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌ها

دکتر علی رواقی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز در این آیین گفت «در جایگاه یک معلم در این 40 سال پژوهش به این نتیجه رسیده‌ام که متاسفانه باوجود گستره و داشته‌های فراوان ادبیات فارسی، دانشگاه‌های ما از سال 1313 خورشیدی تاکنون راهی درست برای تدریس ادب فارسی نیافته‌اند و باوجود استادان بسیار بزرگ در این زمینه، راهی که رفته‌ایم پاسخ نداده است».

وی با بیان این که نتوانسته‌ایم کسانی را پرورش دهیم که در زمینه‌های گوناگون فرهنگی فعالیت داشته باشند، افزود: «صورت تدریس علمی نداریم و کار پژوهشی در حوزه‌های تخصصی محدود شده است. برای نمونه در برنامه‌ریزی دانشگاه‌ها 70 تا 80 واحد برای متون درسی گذاشته‌اند که خوب است اما مشروط به این که آراسته و ویراسته باشد؛ در واقع به گونه‌ای توضیح داده شده باشند که دانشجو برپایه آن بتواند راه درست خود را بیابد».

وی با انتقاد از این که برخی حوزه‌ها دیده نشده یا کم دیده شده‌اند، یادآور شد: «امروز تعداد ترجمه‌های قرآنی بیش از 10 هزار مورد است اما هیچ‌گاه کسی به فکر نیفتاده است جایی برای آن در تدریس باز شود و تنها 2 واحد متون تفسیری در واحدهای دانشکده ادبیات گنجانده‌اند، در حالی که دست‌کم باید 8 تا 10 واحد دیده می‌شد».

دکتر علی رواقی افزود: «تحقیق در این زمینه‌ها بسیار ارزشمند و لازم است زیرا ترجمه‌های قرآن، بزرگ‌ترین گنجینه زبان فارسی است. همچنین متاسفم از این که تاکنون حتی یک چاپ ویراستاری‌شده و منقّح از شاهنامه نداریم و از 50 سال پیش تاکنون تنها سه چاپ از شاهنامه داریم که همان‌ها نیز 1500 تا 1800 نادرستی دارند که باید در این زمینه‌ها تحقیق شود».

این پژوهشگر پیشکسوت ادامه داد: «در متون تاریخی و ادبیات ما هیچ تحقیقی نشده است و نهایتا 10 تا 15 صفحه از جزوه کوچک 50 تا 60 صفحه‌ای که به دانشجو می‌دهند در کلاس خوانده می‌شود و بیش‌تر دانشجوها دست خالی بازمی‌گردند».

وی گفت: «سال‌ها پیش گفتم تعطیلی 10 ساله به دانشگاه‌ها بدهید تا استادان کنونی بازنشسته شوند، 50 نفر را بورسیه کنیم و به کشورهای عربی و انگلیسی زبان بفرستیم تا با چند استاد در آنجا آموزش ببینند و تحقیق کنند اما گفتند بودجه فرهنگی این کار خیلی سنگین است، به همین دلیل ما همچنان راه را کج می‌رویم».

رواقی از این که امروز دانش‌آموزان دبیرستانی در کشور فرانسه به مراتب بیش از دوران کارشناسی ارشد ما علم می‌آموزند، افزود: «همین موجب شده است قبولی در دانشگاه در این کشور از 70 به 55 درصد کاهش یابد».

وی به دانشجویان ادبیات فارسی توصیه کرد فرهنگ‌نویسی، نقد ادبی، سبک‌شناسی و دستور زبان را در کارهای پژوهشی خود در نظر داشته باشند و پایه کار خود را بر خوانش متون و گونه‌شناسی بگذارند، در غیر این صورت، در وادی ادبیات گم خواهند شد.

رییس دانشگاه هنر: به گونه‌ای حرکت کنیم که آثار ما در آینده هم دیده شود

رییس دانشگاه هنر نیز در آستانه 100 سالگی این دانشگاه با بیان اینکه از سال 1380 برخی دانشکده‌های ما در همسایگی موقوفه ملک جای گرفته‌اند، افزود: «دانشگاه‌های ما سال‌های سال بر آموزش تاکید کردند، سپس به پژوهش روی آوردند و دانشگاه‌های نسل سوم، امروز در پی کارآفرینی‌اند، از این‌رو ضروی است ارتباط خود با جامعه را بیش از پیش عملیاتی کنند و خروجی‌های سودمند داشته باشند».

دکتر سیدحسن سلطانی افزود: «با ترویج فضای مجازی، دانشجویان هنر دیگر با صدها هزار استاد و دانشجو مرتبط‌اند و گستره آموزش هر روز بیش‌تر می‌شود اما این مساله یک هشدار به همراه دارد آن هم این که از محیط پیرامون خود به همان میزان دور شده‌ایم».

وی خاطرنشان ساخت: «توجه شایسته به هنر در جامعه و در میان دولتمردان دیده نمی‌شود اما ما در دانشگاه هنر آماده‌ایم با نگاه تقاضامحور در جامعه حرکت کنیم و درها را برداریم تا مردم و مسوولان تقاضاهای خود را اعلام کنند. ما در این صورت بر اساس یک حرکت تمدن‌ساز که لیاقتش را داریم در سطح کلان کشور فعالیت خواهیم کرد اما این کار نیازمند همکاری مسوولان است».

دکتر سیدحسن سلطانی یادآور شد: «ما همواره از سنت‌ها یاد می‌کنیم و به آن مفتخریم اما فراموش کرده‌ایم باید به گونه‌ای حرکت کنیم که آثار ما در آینده هم دیده شود».

وی همچنین به موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک پیشنهاد داد زمینه‌های وقف و نذر را به حوزه فرهنگ گسترش دهند.

رییس دانشگاه هنر افزود: «بودجه وزارت علوم سالانه حدود 13 هزار میلیارد تومان است که این رقم کمتر از 3 درصد بودجه کل کشور است و در کنار آن بیش از 26 هزار میلیارد تومان را هم خیّران به این حوزه کمک می‌کنند».

توجه به علوم و دانش‌های اسلامی در ماه‌های پیش رو

مسوول پژوهش و آموزش موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک نیز در ادامه این آیین گرامی‌داشت گفت: «کتابخانه و موزه ملی ملک تاکنون بیش از آن که پژوهشگاه باشد، خدمات پژوهشی ارایه کرده و در پروژه‌های پژوهشی و پایان‌نامه‌های دانشجویی در مقطع‌های کارشناسی ارشد و دکتری با رویکردی حمایتی وارد شده است».

حمید شاکری افزود: «ما در این سال‌ها در قالب برگزاری نمایشگاه‌های موقت و دایمی و نشست‌ها و کارگاه‌های پژوهشی هم فعالیت داشته‌ایم. بر همین اساس سال گذشته فراخوان دادیم و پایان‌نامه‌هایی که حمایت نشده اما در حوزه کاری کتابخانه و موزه ملی ملک بوده‌اند، خریداری کردیم تا گنجینه ملک غنی‌تر شود».

وی ادامه داد: «فعالیت‌های گوناگون کتابخانه و موزه ملی ملک در گستره فرهنگ، هنر و دانش‌های اسلامی- ایرانی در سال‌های گذشته موجب شد انجمن ترویج علم ایران در هفته ترویج علم در سال 1397 خورشیدی جایزه ترویج علم را به کتابخانه و موزه ملی ملک اختصاص دهد. اکنون با گشایش تالار علوم در ایران اسلامی برآن‌ایم پژوهش و نشر در حوزه علوم و دانش‌های اسلامی را سه ماه پایانی سال جاری در اولویت بگذاریم».

جایزه‌ای برای بازتاباندن کوشش‌های واقفان در ایران و جهان

رونمایی از پوستر جایزه جهانی ملک، پایان‌بخش آیین گرامی‌داشت هفته پژوهش در کتابخانه و موزه ملی ملک به شمار می‌آمد. دکتر علی سروری مجد، معاون فرهنگی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک درباره این جایزه گفت: «جایزه جهانی ملک در کتابخانه و موزه ملی ملک، هم‌راستای جایزه جهانی گوهرشاد در آستان قدس رضوی، بازتابنده کوشش‌های دو واقف بزرگ بارگاه حضرت علی‌بن موسی‌الرضا علیه‌السلام به شمار می‌آیند که می‌کوشند دستاوردهای وقف در گستره فرهنگ را به ایرانیان و جهانیان بشناسانند».

وی افزود: «این‌گونه جایزه‌های جهانی در زمینه گسترش فرهنگ وقف و نذر به ویژه در گستره‌های فرهنگ و هنر، می‌توانند گوشه‌هایی نادیده از چشمه زاینده آیین وقف در فرهنگ اسلامی- ایرانی را به امروزیان بنمایانند».

میثم ابوالقاسمی، مسوول راه‌اندازی دبیرخانه جایزه جهانی ملک نیز درباره بخش‌ها و محورهای این جایزه گفت: «جایزه جهانی ملک، از خرداد سال 1398 خورشیدی در چهار سرفصل "حاج حسین آقا ملک الگویی برای نسل جوان"، "وظایف و نقش اجتماعی و فرهنگی کتابخانه‌ها و موزه‌های وقفی"، "فرهنگ بخشش، کرامت و وقف" و "ساخت آثاری با توجه به آثار تاریخی و فرهنگی موجود در گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک" به برگزیدگان جایزه‌هایی ارزنده اهدا خواهد کرد».

وی افزود: «جزییات فراخوان جایزه جهانی ملک به زودی اعلام خواهد شد.»