سرقت ایده خلق اثر بسیار بدتر از سرقت اموال افراد است

به گزارش لیزنا، کارگاه «چگونه متهم به سرقت علمی نشویم؟» صبح روز جمعه 15 اردیبهشت 1391 توسط دکتر حمیدرضا جمالی مهمویی، استادیار و مدیر گروه کتابداری دانشگاه خوارزمی  و سرپرست پژوهشکده علوم اطلاعات و پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران برگزار شد.

دکتر مهمویی در ابتدای جلسه آموزشی در تعریف سرقت علمی گفت: سرقت علمی را هر گونه استفاده از ایده دیگران بدون اجازه از نویسنده و خالق اثر گویند به قصد اینکه آن را به نام خود معرفی کنیم.

وی افزود: حق مولف شامل حقوق مادی و معنوی متعلق به اثر خلق شده است که به شکل ثابت درآمده باشد. در برخی کشورها همه آثار در یکجا جمع آوری می شود تا از حقوق مولفین حمایت شود.

جمالی درخصوص استفاده منصفانه از آثار اظهار داشت: استفاده محدود از هر اثری برای مقاصد علمی آموزشی به شرط اینکه به منافع مادی اثر لطمه نزند با مجوز نویسنده آن ایرادی ندارد. این مورد به کتابخانه ها امکان می دهد تا کتابی را به امانت دهند تا افراد زیادی از آن استفاده کنند.

وی افزود: مسأله انتحال یا سرقت علمی، پیشینه طولانی در سنت اسلامی دارد؛ به عنوان مثال می توان از اتهاماتی که به ملاصدرا وارد شده است نام برد. مسأله مهم در سرقت علمی فقط  سرقت مالکیت نیست بلکه  سرقت آفرینش و خلق اثر شخص است که اینکار بسیار بدتر از سرقت اموال افراد است.

دکتر جمالی گفت: با توجه به اینکه بیشتر سرقتهای علمی در استنادها دیده می شود و به صورت غیر عمدی است؛ آگاهی از این نکته مهم است که  صرف استناد ما را از امکان متهم شدن به سرقت علمی دور نمی کند بلکه شیوه های استناد و چهارچوب های خاصی وجود دارد که شخص باید پیش از نگارش به آن آگاه باشد و خواننده بداند که کدام قسمت متعلق به نویسنده است.

عضو هیأت علمی گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه خوارزمی اظهار داشت: در بحث استفاده از دانش عمومی نیز مطلب عنوان شده باید در بیش از سه منبع آورده شده باشد و نویسنده به زبان خودش از آن در متن استفاده کرده باشد و مهم این است که لازمه نویسندگی خوب مطالعه مستمر و تسلط بر موضوع می باشد تا بهتر با شیوه های نویسندگی آشنا شویم.

دکتر حمیدرضا جمالی گفت: به دلیل گستردگی سرقت علمی امروزه  ناشران از نرم افزارهایی استفاده می کنند که مانع از سرقت علمی در بخش انتشار اثر می شود و کمک بسیار مهمی است تا این پدیده کمتر اتفاق بیفتد.

در بخش عملی کارگاه «چگونه متهم به سرقت علمی نشویم؟» نیز برگه هایی توسط مدرس در بین شرکت کنندگاه توزیع شد و آنها به نقد متن پرداختند و با تشخیص سرقت علمی در متن و شیوه های  استناددهی صحیح بیشتر آشنا شدند.

کارگاه «چگونه متهم به سرقت علمی نشویم؟» با پرسش و پاسخ در ساعت 12:30 پایان یافت.

لازم به ذکر است، کارگاههای آموزشی کارنامه نشر سرای اهل قلم بیست و پنجمین نمایشگاه بین اللملی کتاب تهران  ازسوی انجمن كتابداري و اطلاع رساني ايران، موسسه خانه كتاب و اتحاديه انجمنهاي كتابداري و اطلاع رساني ايران (ادكا) برگزار می شوند.

گزارش و عکس: آزاده فتاحی