داخلی
»کتابخانه ملی
فانی را باید از ستونهای دانش کتابداری نوین در ایران دانست
به گزارش لیزنا، در این آیین، که به میزبانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و در مرکز همایش های بینالمللی برگزار شد، چهرههایی از جمله، عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، احمد مسجدجامعی، وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی، حسین معصومی همدانی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، عبدالکریم جربزهدار، مدیر نشر اساطیر، آزاده نظربلند، دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی کشور، کاظم موسوی بجنوردی، مدیر دایرةالمعارف بزرگ اسلامی و جمعی از اهل فرهنگ حضور داشتند.
در ابتدای مراسم، غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، ضمن ابراز تأسف از درگذشت کامران فانی گفت: کامران فانی همانگونه که بسیاری اشاره کردند، یک دایرةالمعارف متحرک بود. هر وقت به مسئلهای دشوار برمیخوردیم، به او رجوع میکردیم و از دریای دانشش بهره میبردیم. سالها در حوزه تدوین سرعنوانهای موضوعی فارسی فعالیت داشت و در موارد پیچیده، مرجع اصلی فهرستنویسان بود.
امیرخانی با اشاره به تداوم همکاری فانی پس از بازنشستگی گفت: با وجود بازنشستگی، از او خواهش کردم هفتهای یک روز به کتابخانه ملی بیاید. از سال ۱۳۹۳، سهشنبهها در اداره پردازش حضور داشت و پاسخگوی فهرستنویسان بود. همچنین در جلسات هیئت تحریریه نشریه نامه ایران و اسلام مشارکت فعال داشت.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره سالهای پایانی زندگی فانی توضیح داد:از اواخر سال ۱۳۹۷، بهتدریج ارتباط خود را با دنیای بیرون قطع کرد؛ به تلفنها پاسخ نمیداد و رفتوآمدش بسیار محدود شد. حتی یکبار به منزل ایشان رفتم، اما موفق به دیدار نشدم. متأسفانه این پرسش که چرا چنین انزوایی را برگزید، برای همیشه بیپاسخ ماند.
او با تأکید بر رسیدگی نهادهای مختلف به وضعیت درمانی فانی تصریح کرد:هیچ نهادی در زمینه ی رسیدگی به فانی کوتاهی نکرد. به نظر من، همه دوایر دولتی و اداری و هر کسی که میتوانست در این زمینه وظیفهای داشته باشد، وظایف خودش را انجام داد. آنچه مقدر شده بود، برای ایشان اتفاق افتاد، اما باز هم اعتقاد دارم زود بود و نباید این اتفاق برایشان میافتاد.
امیرخانی در بخش پایانی سخنانش به یکی از نکات تأثیرگذار دیدارهای پایانی اشاره کرد و گفت: در دیدارهایی که با او داشتم، جملاتش اغلب مبهم بود، اما نکتهای که برای من بسیار معنا داشت این بود که مرتب از کتاب، کتابخانه ملی و بهویژه از شاهنامه فردوسی یاد میکرد؛ از فرهنگ شاهنامه و واژگان شاهنامه سخن میگفت.
او در پایان افزود:حضور پرشمار اهل فرهنگ در آیین تشییع و ترحیم، کمترین ادای دین به این بزرگمرد بود. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به اندیشمندانی چون کامران فانی افتخار میکند و یاد او، در کنار نامهایی چون عبدالله انوار، سیروس پرهام و پوری سلطانی، در تاریخ فرهنگی معاصر ایران ماندگار خواهد ماند.
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در سخنانی با اشاره به جامعیت علمی و حرفهای کامران فانی گفت:معمولاً افرادی که کارکردهای متنوع دارند، در همه حوزهها عملکرد یکسان ندارند، اما فانی مؤلف، پژوهشگر، ویراستار، مدیر و سرپرست دانشنامه بود و در همه بخشها عملکرد قابل توجهی از خود به جا گذاشت.
وی افزود: برای ممتاز بودن در چند نقش متفاوت، توانایی بسیاری لازم است و فانی در همه این حوزهها ممتاز بود؛ از ادبیات تا ایرانیات و اسلامیات. این ممتاز بودن در تمام حوزهها ویژگی برجسته فانی بود و در قرون معاصر و سالهای اخیر چنین تبحری کمنظیر است. ویژگی مهم دیگر او فضیلتهای اخلاقی است که در محفل به آن اشاره شد. آرزو میکنم راه او پررهرو باشد.
غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با تأکید بر جایگاه اخلاقی و علمی فانی گفت:هیچوقت فضای فرهنگی کشور را خالی از نام فانی ندیدم و همگان بر دانش، انصاف و فروتنی او معترف بودند.
او افزود: فانی کتابدار، کتابشناس و بیش از همه کتابخوان بود. تعداد کتابهایی که خوانده بود، حتی در میان دوستان کتابخوانش هم کمنظیر بود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی تأکید کرد: فانی را در ادامه بزرگانی مانند ایرج افشار و پوری سلطانی باید از ستونهای دانش کتابداری نوین در ایران دانست.
احمد مسجدجامعی، وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی، با اشاره به منش علمی و اخلاقی فانی گفت:خدمات کامران فانی بیش از آن چیزی است که دیده یا شنیده شده است و دلیلش هم پرهیز خود او از دیدهشدن بود. تقریباً در همه پروژههای بزرگ فرهنگی مشارکت داشت؛ چه آشکار و چه پنهان. به هیچوجه دنبال نام نبود؛ دنبال دانایی بود.
او فانی را «کتابخانه متحرک» توصیف کرد و افزود: بیش از سی سال پیش از او خواستم فهرستی از کتابهای برگزیده ادبیات ارائه کند. فهرستی داد که تقریباً مورد تأیید همه قرار گرفت. بعدها در کلاسهای ترجمه، شیوه کارش متفاوت بود؛ خیلی صمیمانه از خاطرات و حتی اشکالات خودش در ترجمه میگفت.
مسجدجامعی در بخش دیگری از سخنانش تأکید کرد: فانی نه دنبال نام بود و نه دنبال نان. در علم اخلاص داشت. برایش مهم نبود کاری به نام چه کسی ثبت میشود؛ مهم این بود که علم پیش برود.
حسین معصومی همدانی با اشاره به نخستین آشنایی خود با کامران فانی و نقش او در دورههای حساس نشر و فرهنگ، بر جایگاه او در پاسداری از میراث مکتوب ایران تأکید کرد و گفت: اولین آشنایی من با آقای فانی به زمانی برمیگردد که ایشان از نخستین ویراستاران انتشارات امیرکبیر بودند؛ در انتخاب کتاب، داوری ترجمهها و ویرایش نقش مؤثری داشتند.
او با اشاره به تحولات سالهای آغازین پس از انقلاب افزود:در آن دوره، میراث فرهنگی پیش از انقلاب در تحولات اولیه دوران انقلاب در معرض خطر بود. حفظ و انتقال این میراث، مسیر شغلی آقای فانی را تغییر داد. پیش از آن، همکاری ایشان بیشتر با مجلات ادبی بود، اما بهتدریج به سمت مسائل تاریخیتر، مرتبط با ایران و اسلام، چرخش پیدا کردند.
معصومی همدانی تأکید کرد: فانی از کسانی بود که نگذاشت میراث پیش از انقلاب نابود شود. این کار را نه برای سود شخصی، بلکه صرفاً بهعنوان یک کار فرهنگی انجام میداد.
در پیام بهاءالدین خرمشاهی که در این مراسم قرائت شد، با اشاره به درگذشت زندهیاد فانی پس از تحمل رنج بیماری، بر جایگاه علمی و اخلاقی او تأکید شده بود. در بخشی از این پیام آمده است:
«استاد فرزانه و بسیاردان، کامران فانی، پس از تحمل شداید بسیار و علیرغم بهرهمندی از پیشرفتهترین درمانها، درگذشت؛ خبری که جامعه اهل علم، قلم و فرهنگ را بهشدت متأثر کرد.»
خرمشاهی در ادامه پیام خود، دو ویژگی شاخص فانی را چنین برشمرد: کامران فانی به دو ویژگی ممتاز و مشهور شناخته میشد؛ نخست مکارم اخلاق، بهویژه فروتنی، مهربانی و انساندوستی ممتاز، و دوم دانش چندرشتهای او در حوزههای گوناگون علوم انسانی، اجتماعی و طبیعی.
در این پیام همچنین آمده است: «دانش او تنها محدود به ادبیات فارسی و عربی نبود؛ از ریاضیات و فیزیک تا ادبیات جهانی، ترجمه، سینما، نقاشی و خوشنویسی را با دقت و عمق میشناخت.»
خرمشاهی با اشاره به آثار مرجع فانی تصریح کرده است: دو کار بزرگ مرجع با نقشآفرینی مؤثر او به ثمر رسید؛ نخست دایرةالمعارف تشیع و دوم دانشنامه دانشگستر. این آثار نشان میدهد که اگرچه گمان میرود عصر علامهها گذشته است، اما کامران فانی متعلق نسلی از دانشمندان جامعالاطراف بود.
عبدالکریم جربزهدار، مدیر نشر اساطیر، در سخنانی با قدردانی از تلاش نهادهای مختلف برای درمان زندهیاد فانی، به گستره کمنظیر دانش او اشاره کرد و گفت: تمام صفات مرحوم علامه قزوینی در فانی جمع بود، اما جامعیت فانی حتی از قزوینی هم فراتر میرفت.
او با اشاره به علایق و دانش متنوع فانی افزود: فانی در کنار همه تخصصهایی که از قزوینی میشناختیم، موسیقی ایران باستان، موسیقی معاصر و کلاسیک غرب، ایران باستان، ادبیات پهلوی و اوستایی، ادبیات معاصر و حتی شاعران گمنام امروز را بهخوبی میشناخت؛ سینما را هم دقیق میشناخت.
جربزهدار با اشاره به منش شخصی او گفت: با وجود پیشنهادهای خارجی، هیچگاه آنها را نپذیرفت و دل در گرو ایران داشت. کامران فانی انسانی بسیار متواضع، محجوب و از همه نظر غنی بود؛ هم از نظر علمی و هم از نظر اخلاقی.
در این مراسم، پیام تسلیت مسعود پزشکیان، رئیسجمهور، و همچنین پیام سیدمحمد خاتمی، رئیسجمهور اسبق و از رؤسای پیشین کتابخانه ملی ایران، قرائت شد. همچنین کلیپی درباره زندگی، فعالیتهای علمی و خدمات فرهنگی زندهیاد کامران فانی برای حاضران پخش شد. اجرای برنامه را سهیل محمودی، شاعر و ادیب، بر عهده داشت.
۱. از توهین به افراد، قومیتها و نژادها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهامزنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیامها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمانها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.