نشست شبکه کتابخانه های دانشگاهی کشور با کتابخانه ملی ایران برگزار شد

به گزارش لیزنا، نشست شبکه کتابخانه های دانشگاهی کشور با کتابخانه ملی ایران روز دوشنبه 29/10/99 ساعت 9-11 با شرکت حاضران از سوی وزارت علوم: دکتر محسن حاجی زین العابدینی، دکتر سید مهدی طاهری، دکتر مهدی علیپور حافظی دکتر رضا رجبعلی بگلو، کریمی و حاضران از سوی کتابخانه ملی: مهندی حسن باقری و مهندس کنی (از شرکت نوروز) برگزار شد.

دستور این جلسه بررسی پیشنهاد اجرایی شبکه کتابخانه های دانشگاهی کشور که از سوی وزارت علوم به کتابخانه ملی اعلام شده است، بود.

در ابتدای جلسه،  دکتر زین العابدینی، توضیحاتی در مورد سابقه و روند انجام کار شبکه کتابخانه های دانشگاهی ارائه کرد.

مهندس کنی مدل مفهومی پیاده سازی و تجربه حافظه ملی ایرانیان و کاری که تا کنون برای شبکه انجام شده است را تشریح کرد.

 در ادامه دکتر سیدمهدی طاهری گفت: برای شبکه چند پیشنهاد دارم پیشنهاد اول: استفاده از اپلیکیشن پروفایل یک راهکار مهم در کار شبکه است. در سطح کتابخانه ملی و در سطح وزارت علوم یک پروفایل کاربردی ویژه تعریف کنیم (Metadata application profile).. پیشنهاد دوم: باید شبکه های کتابشناختی را از فهرستگان جدا کنیم. هر کدام ویژگیهای جدایی دارند. شبکه کتابشناختی با مالکیت کتابخانه ها است و داده های خودشان را ارائه می کنند. فهرستگان متمرکز کشور برای کاربران است و همه داده ها را یکسان سازی می کنند. پیشنهاد سوم: غنی سازی پیشینه های کتابشناختی انجام شود. مثل فهرست مندرجات، توصیف، تصویر جلد کتاب و .... پیشنهاد چهارم: در ادامه غنی سازی، توجه به لینک دیتا است که مثلا در ورد کت، دسترسی به اسکمای (schema.org)رکورد هم فراهم است و دسترس پذیری را بالاتر می برد و قابل جستجو در موتورهای کاوش خواهد شد. پیشنهاد پنجم: استانداردهای جدیدی در دنیا آمده و پیاده سازی می شود مانند RDA و LRM و Bibframe و... که برای توصیف و تحلیل متادیتا باید مد نظر قرار گیرد. پیشنهاد ششم: بیبلیوگرافیک پروفایلها هم در محیط بیب فریم که جایگزین مارک می شود، رویکرد جدیدی است که باید به آن توجه کرد. داده های موجود کتابخانه ملی همه استاندارد نیستند و اشکالاتی دارند که اول باید خود این رکوردها اصلاح شوند.

حسن باقری گفت: ما شبکه فهرستنویسی اشتراکی نداریم و در کتابخانه ملی فهرستگان داریم. در موضوع تلفیق داده، ما مرج و تلفیق داده ها را نداریم و اولویت بندی رکوردها را داریم. برای پیاده سازی آر دی ای خوب است که در سطح کتابخانه ملی اتفاق بیافتد و فعلا از بستر مارک استفاده می کنیم. برای بیب فریم، ساختن خروجی آن نیاز به زیرساخت دارد و اطلاعات دیگر به صورت پیوند خواهد بود.

در ادامه نشست دکتر محسن حاجی زین العابدینی گفت: مساله مرجعیت و سلامت رکوردها خیلی مهم است که در برخی از موارد پیشینه های سایر کتابخانه ها ممکن است سالم تر از کتابخانه ملی باشد. داده های شبکه ای کتابخانه ها همچنان باید محفوظ بماند و مسائل ایمنی و دسترسی صحیح با امکان کنترل سطح دسترسی هم باید مورد توجه قرار گیرد. دیگر اینکه روزآمدسازی پیوسته پیشینه ها اهمیت دارد چرا که شبکه با روزآمد سازی و حتی بلادرنگ بودن معنا پیدا می کند. نکته دیگر دسترسی به منابع تمام متن است که الان مورد درخواست و نیاز کاربران است.

دکتر علیپور حافظی گفت: با توجه به اینکه همه کتابخانه ها حتی در دانشگاه های وزارت علوم، در سطح کتابخانه ملی یا کتابخانه های پیشرویی مثل علامه و شهید بهشتی نیستند و باید راهکار برای همه کتابخانه ها در همه سطوح و پائین ترین سطوح در نظر گرفته شود. نکته دیگر، اشکالات زیاد فراداده های کتابخانه ها است که نیاز به اصلاح زیادی وجود دارد.

در ادامه، مهندس باقری و مهندس کنی توضیحات و پاسخهایی به شرح زیر ارائه کردند:

برای رفتن به سوی استانداردهای جدید مانند آر دی ای و بیب فریم و ... ما نیاز به مطالعه جدی و ایجاد زیرساختها داریم که در این زمینه جلسات تخصصی برگزار خواهیم کرد؛

کتابخانه ملی آمادگی دارد که نتایج طرح پیاده سازی آر دی ای که به صورت مشترک توسط کتابخانه های مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی و شهید بهشتی صورت گرفته را در صورت موافقت در شبکه و کتابخانه ملی اجرایی سازی کند؛

برای سالم سازی داده ها، جمع سپاری (کلود سورسینگ) برای رکوردها به صورت خودکار و توسط کاربر در نظر گرفته شده است؛

برای نمایه شدن رکوردها در موتورهای کاوش، دو لایه برچسبی پیش بینی شده است. برچسبهای دوبلین کور در رکوردها دیده شده است. یک سری برچسبهای اچ تی ام ال، توسط موتورهای کاوش دیده و نمایه می شوند. اما لازم است که زیرساختهای لازم برای اسکیما در نظر گرفته شود؛

ما سه مدل کاربر در شبکه داریم. آنهایی که آدرس OAI دارند و به راحتی داده های آنها روزآمد می شود. کاربرانی که API دارند که باید با هماهنگی وارد شده و داده ها را روزآمد کرد. کاربرانی که هیچ کدام را ندارند و باید خودشان دادها و فایلها را در محیطی آپلود کنند و ما از طریق پردازش ابری به صورت خودکار دسترسی داشته و آنها را روزآمد می کنیم؛

امکانات ویژه ای برای کتابخانه های وزارت علوم در نظر گرفته شده است مانند مدیریت سطوح دسترسی با امکانات خاص این کتابخانه ها و امکان دسترسی از طریق شبکه های اجتماعی مد نظر که شبکه داخلی ویژه ای را تدارک می بیند. در عین حال، امکانات ویژه وزارت علوم و کتابخانه های دانشگاه به صورت مجزا اعلام خواهد شد.

اقداماتی که توسط کتابخانه ملی در خصوص شبکه کتابخانه های کشور باید انجام شود:

-طراحی و پیاده سازی نرم افزار بر اساس استاندارد مارک شامل موارد زیر:

طراحی UI مناسب؛

ایجاد قابلیت جستجو در منابع و کتابخانه ها و لینک به منبع در کتابخانه  مبدا؛

امکان import/export اطلاعات به صورت اکسل و سایر روشهای استاندارد در بانک اطلاعاتی اصلی؛

امکان بررسی رکورد تکراری قبل از وارد کردن به بانک اصلی از طریق ISBN

در صورت نداشتن ISBN رکورد مورد نظر با استفاده از هوش مصنوعی و نرم افزار همسان یاب بررسی می شود. بدین صورت که با بررسی مشابهت دو رکورد (رکوردی که قرار است در بانک اصلی وارد شود و رکوردی که از سایر کتابخانه ها دریافت می شود) اگر بیش از  70 درصد مشابهت داشتند این رکورد همان رکورد موجود در بانک اصلی است و فقط موجودی برای آن درج می شود. اگر کمتر از 70 درصد مشابهت داشتند، یک رکورد جدید محسوب می شود . با این شرایط یک رکورد کتابشناسی و یک رکورد موجودی در سیستم درج می شود؛

قابلیت ایجاد رکورد کتابشناسی از طریق import و یا وب سرویس؛

قابلیت درج رکورد موجودی برای رکورد های کتابشناسی . حتی آنهایی که به صورت دسته ای و یا از طریق وب سرویس وارد می شوند؛

نوشتن وب سرویس برای خواندن فایلهای JSON و پیاده سازی فرایند import در بانک اصلی.

اقداماتی که توسط سایر کتابخانه ها در خصوص شبکه کتابخانه های کشور باید انجام شود:

-تهیه خروجی اکسل  از داده ها؛

-ذخیره هر رکورد در فایل JSON با توجه به فیلدهای تعریف شده توسط کتابخانه ملی؛

-قرار دادن فایلهای JSON  بر روی سرور و برقراری دسترسی بر خط به کتابخانه ملی.