دومین پیش‌نشست آرشیوهای دیداری شنیداری ششمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات برگزار شد

به گزارش لیزنا، دومین پیش‌نشست آرشیوهای دیداری و شنیداری با موضوع «بررسی و تحلیل استاندارد فراداده EBU CORE و استاندارد مفهومی RIC» با حضور دکتر سید مهدی طاهری ، دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی و رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)) و آزاده راستگو ، کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی؛ آرشیویست سازمان صدا و سیما، پژوهشگر حوزه فرداده در آرشیوهای دیداری و شنیداری  و با دبیری سپیده سیروس کبیری ، کارشناسی ارشد مدیریت اطلاعات؛ آرشیویست آرشیوهای صدا و سیما؛ مدیرعامل و رئیس هیأت مدیره انجمن صیانت از اسناد و محتوای دیداری شنیداری  روز دوشنبه،‌ 30 فروردین 1400، از ساعت 21 تا 23 در فضای ادوب کانکت انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران برگزار شد.

این نشست با صحبت‌های سپیده سیروس کبیری، دبیر آرشیوهای دیداری شنیداری آغاز شد که ضمن یادآوری خلاصه‌ای از نشست اول، موضوع این جلسه را مطرح کرد و با اشاره به مباحثی که در نشست اصلی آرشیوهای دیداری شنیداری مطرح خواهد شد، مطالب ارائه شده در پیش‌نشست‌ها را زمینۀ نشست اصلی عنوان کرد. همچنین وی مقدمه‌ای در خصوص دغدغه متخصصین حوزه مدیریت داده و مدیریت اطلاعات مطرح کرد و ضمن اشاره به دلایل ایجاد وب معنایی، به نقش مهم فراداده ساختاریافته و اهمیت آن در بازیابی و بازنمایی اطلاعات در بستر وب معنایی و کاربرد الگوهای مفهومی و هستی‌شناسی‌ها در این زمینه پرداخت.

در بخش نخست، آزاده راست‌گو مبحث فراداده در آرشیوهای دیداری شنیداری را ارائه کرد و ضمن اشاره به خلاصه‌ای از استانداردهای موجود در این حوزه، مصادیقی از کاربرد این استانداردها در آرشیوهای کشورهای مختلف را نام برد. در ادامه، استاندارد EBU Core به عنوان یک استاندارد شناخته شده در حوزۀ آرشیوهای دیداری شنیداری، به ویژه در برودکست‌ها، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. هسته اولیه شکل گیری این استاندارد بر مبنای Dublin Core؛ توسعه محتوایی؛ مدل داده مفهومی (CCDM)؛ بهره‌مندی این استاندارد از الگوی مفهومی RDF و زبان OWL؛ همچنین امکان تبدیل داده‌های این استاندارد از XML به زبان JSON؛ اشاره به آنتولوژی EBU Core با تعداد ۱۰۴۷ مدخل جدید برای ایجاد روابط معنایی و ۲۴۰ کلاس رده‌بندی جدید و ذکر مثال‌هایی از مداخل جدید این استاندارد.

در بخش دوم این نشست، دکتر طاهری به ارائه اطلاعات کاملی از استاندارد مفهومی RIC پرداخت. وی ضمن اشاره به کاربرد دقیق این استاندارد در تعریف انواع منابع از جمله منابع دیداری شنیداری، این الگو را به عنوان یک منبع معتبر، کامل و جدیدتر از سایر الگوهای مفهومی نظیر RDF مطرح کرد. دکتر طاهری با معرفی سایت‌های معتبر در این زمینه، بهره‌مندی از منابع و راهکارهای نوین را تنها راه مدیریت اطلاعات در بستر وب معنایی مطرح کرد.

در این بخش با اشاره به ساختار الگوهای مفهومی اعم از موجودیت‌ها، صفات و روابط بین موجودیت‌ها به‌عنوان الگوهای هستی‌شناسانه به اهمیت بافت میراث‌فرهنگی و همگرایی الگوهای مفهومی در سه بافت کتابخانه، موزه و آرشیو تأکید شد.

دکتر طاهری گفت: در بافت میراث‌فرهنگی همه موجودیت‌ها در این الگو (الگوی مفهومی RIC) تعریف می‌شوند ولی کارکردپذیری آن‌ها متفاوت خواهد بود به عبارت دیگر وقتی یک شی محتوایی در یک محیط میراث‌ فرهنگی قرار می‌گیرد، کارکردهای متفاوتی به خود می‌گیرند.

چهار سطح مدل مفهومی RIC و موجودیت‌های سلسله‌مراتبی این مدل مورد بحث و تحلیل قرار گرفت.

دکتر طاهری به‌عنوان متخصص این حوزه، استاندارد schema.org را به‌عنوان جدیدترین و کاربردی‌ترین استاندارد در بافت‌های مختلف و همچنین برای توصیف منابع محتوایی، مدل RDA را پیشنهاد کرد.

وی گفت:  دیدگاه مدل RIC در توصیف اشیای آرشیوی در سه‌لایه صورت می‌گیرد و هر منبعی که در آرشیو وجود داشته باشد، فارغ از نوع آرشیو که اسناد مکتوب باشد یا دیداری شنیداری، قابل مدل‌سازی و توصیف است.

۱. نوع محتواContent type : شکل بنیادی یک شی برای ارتباط که از آدرس زیر قابل‌دسترس است:

http://www.rdaregistry.info/termList/RDAContentType

۲. انواع مدیا (رسانه) Represented type: انواع مدیا در آدرس زیر قابل‌دسترس است:

http://www.rdaregistry.info/termList/RDAMediaType

۳. انواع محمل Carrier type: قالب محمل‌های فیزیکی در آدرس زیر قابل‌دسترس است:

http://www.rdaregistry.info/termList/RDACarrierType

در جمع‌بندی مطالب، وی روش نهایی را ایجاد Application profile با توجه به ویژگی‌های بومی هر آرشیو دیداری شنیداری مطرح کرد و برای اینکه روابط بین اشیای آرشیوی قابل تفهیم توسط ماشین باشد، استفاده از زبان Json LD را تأکید کرد.

وی در بخش پایانی نکاتی در خصوص استاندارد EBU Core مطرح کرد، سپس سؤالات شرکت‌کنندگان را پاسخ داد. در انتها دبیر نشست ضمن تشکر از مهمانان و شرکت‌کنندگان، در جمع‌بندی مطالب با اشاره به توسعه الگوهای مفهومی در حوزه مدیریت داده و مدیریت اطلاعات، به ضرورت هماهنگی با این تحولات تأکید کرد.

فیلم کامل این نشست در سایت کنگره، بخش نشست‌های تخصصی، آرشیوهای دیداری شنیداری قابل‌ دسترسی است.

گزارش: سپیده سیروس‌کبیری، دبیر پنل تخصصی آرشیوهای دیداری شنیداری در کنگره ششم متخصصان علوم اطلاعات