رژیم اینستاگرام

مبینا دربهشتی، دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی (گرایش مدیریت اطلاعات) ، دانشگاه قم: همه ما حداقل یکبار به بهانه پیداکردن اطلاعاتی خاص از چت یا پست‌های سیو Save شده یا پیدا کردن اکانت account کسی وارد اینستا شده و بعد از چند دقیقه به ساعت نگاه کرده و زمان، گذر ساعت ها بر فرق سرمان می‌کوبیده‌است. این مقاله مخصوص کسانی است که به نیت پنج دقیقه استفاده به اینستاگرام متصل شده و و وقتی سر برمی‌آورند؛ ساعت، چند برابر آن پنج دقیقه را نشان می دهد.

تلفن همراه هوشمند به دلیل سهولت استفاده، ، چک کردن‌های پی در پی بیشتری را دارد. در کتابی تحت عنوان مینیمالیسم دیجیتال گفته شده :"اینستاگرام یا هر رسانه ی اجتماعی دیگری در تلاش برای به دام انداختن کاربران و آنلاین نگه داشتن و استفاده بیشتر و بیشتر از آن رسانه هستند. سود این قبیل شرکتها در همین زمان گذاشته‌شده کاربران است، سودهای میلیارد دلاری. عادت به تماشای این صفحات به تیکی عصبی بدل‌شده که موجب سر زدن‌های پی در پی و بی دلیل  این رسانه‌ها می‌شود.(نپورت، 2019)

به طور مشخص شاهد افزایش چشمگیر کاربران در اینستاگرام بوده‌ایم بطوری که در فرودین 1397،  7/17 درصد افراد بالای 18 سال در سال 1397 ]در ایران [از این رسانه استفاده می‌کردند که این فعالیت بعد از فیلتر شدن تلگرام 2/32 درصد افزایش داشت و اکنون 3/45 در صد از این رسانه‌اجتماعی استفاده میکنند( ایپسپا،‌1399) ( ایپسپا،‌1396‍). نکته  قابل توجه آن است که 54 درصد کاربران این رسانه را جوانان 19-29 ساله تشکیل میدهد و این عدد قابل توجهی از گذران ساعات طلایی جوانان را نشان می‌دهد برای رسانه‌ها فرقی ندارد که چه چیزی را از کاربران می‌گیرد پول، آرامش، خانواده، زمان و...، او به دنبال زمانی ست که کاربر می‌گذارد. هر لحظه‌ای که از کاربران سپری می‌شود سودی در جیب سرمایه‌داران و صنابع وابسته  این رسانه می‌رود. (نپورت، 2019)

اگر با افرادی که فناوری را توجیه می‌کنند رو به رو شوید خواهید دید این رسانه را راهی برای استفاده از لایوهای علمی و گسترش اطلاعات و یافتن دوستان جدید و ارتباط با دوستان قدیمی می‌دانند در حالی که زمان مفید استفاده از این رسانه به یک سوم هم نمی‌رسد. (همان، 2019)

منشا خوب نبودن رسانه آنجا است که فناوری آنها در تلاش است  نقش خود را در زندگی ما گسترش دهد و فضای بیشتری از آن را اشغال کند در ابتدا از وقت گذراندن با درس و مشق میزنیم و به رسانه می‌دهیم و کم کم از زمان خانواده، پدر، مادر، فرزند، خواهر، برادر و هر آنکه برای ما عزیز است می‌گذاریم.

این رسانه پر توقع تر از این حرف‌هاست و این تنها چیزی نیست که او میخواهد.  او بطور فزاینده‌ای می‌خواهد به ما دیکته کند چگونه احساس و رفتار کنیم . علیپور و دیگران (1399) در پژوهشش میگوید :"صفحات متعدد اینستاگرام در جهت از بین بردن باورها و اعتقادات کاربران ساخته شده‌است بطوری که در کتاب مینالیسم دیجیتال آمده‌است فناوری باعث بی‌تفاوت‌شدن به مسائل مختلف می‌شود  این مسئله می‌تواند دینی باشد و یا مسائل خانوادگی و یا بی‌تفاوت‌شدن به اشک ناله فرزندتان و ابراز ناراحتی آنان". 

این فضا با ظرفیتی بالا برای کنش متقابل با افراد دیگر و دریافت اطلاعات به کاربر این امکان را می‌دهد که بدون محدودیت زمانی، مکانی با فرهنگ‌های مختلف آشنا شده و اینگونه منبع فرهنگ هویتی خود را تعیین کنید. (موسیوند، 1396)

اینستاگرام نه تنها به دنبال هویت فرهنگی و دینی شما است ظاهر شما نیز مورد هجوم این رسانه است بطوری که نعمتی‌فر و صفورایی‌پاریزی (1398)در  تحقیق خود دریافتند که رابطه‌ی بین « اعتماد ، رضایت و میزان استفاده‌ی بیشتر افراد از اینستاگرام» با « حجاب و پوشش افراد» رابطه عکس دارد. علاوه بر این زنانی که مدل‌ها و سلبریتی‌هارا دنبال میکنند نارضایتی بیشتری از ظاهر و اندام خود دارند و بیشتر به دنبال تغییر آن با استفاده از آرایش و عمل‌های زیبایی و... هستند. (اکبرزاده و دیگران، 1398) این نارضایتی و تاثیرات تنها در بین زنان و دختران نیست. استفاده ی نوجوانان از رسانه‌ها در هنگام ناراحتی برایشان حسی که مثابه حس ترور شدن است ایجاد می‌کند این رسانه‌های اعتیادآور وقتی حال روحی خوبی ندارید نیز شما را رها نکرده و حس نارضایتی بیشتری را برای شما به وجود می‌آورد. (نپورت، 2019)

همگی پژوهش‌های گفته شده اذعان داشتند که با استفاده بیشتر از این رسانه‌ها تاثیرات آنها نیز افزایش می یابد و حتی تعامل بیشتر در صفحات مختلف اینستاگرام باعث درونی شدن بیشتر باور‌های القا شده به وسیله این رسانه‌ها می شود این رسانه‌ها روح ما را نشانه رفته‌اند و بمباران اطلاعات نمایش داده شده به ما تصادفی نیست  و پشت همه آنها اتاق فکری است که باورها و اعتقادات و پول و سرمایه و زمان و و هویت ما را هدف دارند. (نیوپورت، 2019) (اکبرزاده و دیگران، 1398) (علیپورملاباشی و دیگران، 1399)

ترسناک است نه؟

این مقاله تنها جهت گوشزد کردن این نکات نوشته نشده است ما در اینجا به شما رژیمی را پیشنهاد میکنیم که با استفاده از آن هم خودتان را از این شبکه‌ها رهایی می‌دهید، و هم به زندگی می‌پردازید.

در ابتدا بایدقبول کنید که شبکه‌های اجتماعی وقت گیر است؛

برنامه‌ریزی مناسب و منطقی داشته باشید؛

از همراهی و همدلی خانواده کمک بگیرید؛

عضویت خود در گروه‌ها را محدود کنیدخودکنترلی‌تان را تقویت کنید؛

بررسی کنید که چه چیزهایی را در شبکه‌های اجتماعی از دست می‌هید؛

بدون هدف عضو گروه‌ها نشوید؛

بیکار و بی برنامه نباشید؛

نیازی را که برای رفع آن در شبکه‌های اجتماعی هستید کشف کنید(پلیس فتا، 1398)؛

و در ادامه تلاش کنید گوشی تان را در خانه جا بگذارید؛

پیاده روی طولانی داشته باشید؛

به خودتان نامه بنویسید؛

لایک نکنید و نظر ندهید؛

ساعات مشخصی را انتخاب کرده و فقط در آن زمان از این رسانه استفاده کنید؛

برای زمانی که بیکار هستید برنامه ریزی  کنید مانند انجام یک کار فیزیکی کار دستی تعمیر یک وسیله در خانه و...؛

شبکه‌های اجتماعی اضافی را حذف کنید؛

گوشی هوشمندتان را کنار بگذارید و به جای آن از گوشی‌های دکمه ای سنتی استفاده کنید؛

مثل یک حرفه از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنید و حرفه ای نه به این معنا که بتوانید خوب با شبکه ای اجتماعی کار کنید بلکه به این معنی که فقط در صورت نیاز از این رسانه استفاده کنید (نیوپورت، 2019)؛

موقع استفاده از این رسانه تایمر بگذارید که در زمان مقرر زنگ بزند و شما از این رسانه خارج شوید برای شروع میتوانید از برنامه moment  استفاده کرده و میزان زمان انلاین بودن در روز و میانگین هفتگی را بسنجید و این زمان را به تایمر دهید و هر بار میزان را نیم ساعت کم کرده  تا به زمان ایده آل که تنها برای کارهای ضروری از این رسانه استفاده کنید بدل شود؛

در کل پیشنهاد می‌شود برای  مدتی این رسانه را کنار بگذارید تا نه تنها به کارهای معوقه برسید بلکه حس رهایی را بیش از بیش درک کنید این امر در ابتدا سخت است که در روز به دنبال سر زدن به گوشی خود هستید که جای خالی این اپلیکیشن شما را ناامید میکند ولی به مرور عادت کرده و با راه اندازی دوباره این اپلیکیشن میلی چندانی به گذران وقت در آن ندارید .

دربهشتی،‌ مبینا. « رژیم اینستاگرام». سخن هفته لیزنا، شماره 546،  14تیر ۱۴۰۰.

 ----------------------------------------------------------------------------------------

 منابع

  اکبرزاده‌جهرمی، سیدجمال‌الدین؛‌ رضوی‌سیدنوالدین؛‌ و شیخی، محدثه.(1398). نقش اینستاگرام در مدیریت بدن زنان (مطالعه موردی: نقش زنان مناطق یک و بیست تهران.فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، 5(20). صص 37-79

  ایپسپا،‌1399‍؛ از هر ۱۰ نفر بالای ۱۸ سال در کشور، 7 نفر عضو یکی از رسانه‌های اجتماعی است؛ برگرفته از سایت اپستا رویت شدده در تاریخ 16/03/1399.http://ispa.ir/Default/Details/fa/2288/

  ایپسپا،‌1396‍؛ نبض تلگرام همچنان می‌زند؛ از هر 10 ایرانی 6 نفر عضو آن هستند ؛برگرفته از سایت اپستا رویت شدده در تاریخ 16/03/1399. http://ispa.ir/Default/Details/fa/1711

پلیس فتا (1398). راه کارهای اساسی برای رهایی از شبکه‌های اجتماعی. ؛برگرفته از سایت پلیس فتا رویت شدده در تاریخ 28/03/1399www.cyberpolice.ir/learning/144033

علیپورملاباشی، یاور؛‌جعفری، علی؛ و‌هاشمی شهناز (1399). نقش شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام در بازتولید فرهنگ دینی در میان جوانان ایرانی. برگرفته از رساله دکتری: نقش شبکه اجتماعی اینستاگرام در بازتولید فرهنگ دینی در میان جوانان ایرانی (استاد راهنما: علی جعفری، استاد مشاور: شهناز‌هاشمی). فصلنامه اسلام و مطالعات اجتماعی، 8(30)، صص157-190.

 موسیوند مریم؛ صفایی، صفی‌الله؛ صفایی‌شکیب، علی و ویسه، سیدمهدی(1396). بررسی تاثیر شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر وب بر هویت دینی دانشجویان دهه دوم و سوم انقلاب اسلامی( مورد مطالعه: دانشگاه‌های همدان). فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 7(25)، صص 503-524.

 نعمتی‌فر، نصرت‌الله(1398). بررسی استفاده از شبکه‌های اجتماعی بر حجاب و پوشش کاربران با تاکید بر ابعاد دین‌داری (مطاعه موردی کاربران زن شبکه اجتماعی اینستاگرام). دوفصلنامه علمی-پژوهشی دین و ارتباطات. 1 (55)، صص 335-369.

 نیوپورت، کال. (1398). مینیمالیسم دیجیتال: یافتن زندگی متمرکز در یک جهان پرهیاهو؛‌ (مترجم: سمانه پرهیزکاری). تهران: نشر میکلیکان.