مسائل، مشکلات و عوامل مؤثر در نشر علمی بررسی شد

به گزارش لیزنا، دومین پیش‌نشست مسائل نشر علمی با عنوان «مسائل، مشکلات و عوامل مؤثر در نشر علمی» به دبیری دکتر داریوش مطلبی ، دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی و با سخنرانی دکتر افروز همراهی، دانش‌آموخته دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دکتر بهروز رسولی ، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات،، سید ابراهیم عمرانی ، دبیر شورای تأمین منابع پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات، دکتر کوروش کمالی، رئیس مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات علمی، در روز سه‌شنبه ۱۱ آذرماه ۱۴۰۴ ساعت ۱۵ تا ۱۷ در وبینار پلاس نهمین کنگره سالیانه متخصصان علوم اطلاعات به‌صورت مجازی برگزار شد.

در ابتدای نشست، دکتر افروز همراهی که رساله وی در راستای طراحی مدل مفهومی «نظام ملی نشر علمی» است، ۱۲ مؤلفه را معرفی کرد و بر اساس آن‌ها آسیب‌شناسی انجام داد. این مؤلفه‌ها شامل دسترسی، ارتباطات، کنترل، زیرساخت، زبان، مواد، پشتیبانی، فناوری، اقتصاد، ارزیابی، آموزش و اخلاق بودند که هر کدام به‌صورت جداگانه بررسی شدند.

وی یکی از مهم‌ترین آسیب‌ها را پراکندگی نظام‌ها و تعدد سایت‌ها و پایگاه‌های علمی دانست؛ موضوعی که کار پژوهشگران را دشوار می‌کند، زیرا برای جست‌وجوی یک موضوع واحد ناچارند به چندین پایگاه مراجعه کنند. همچنین به مسئله تحریم دسترسی به پایگاه‌ها باوجود خریداری از واسطه‌ها اشاره کرد و در پایان مهم‌ترین چالش‌های موجود در حوزه نشر علمی را برشمرد.

در ادامه، دکتر کوروش کمالی درباره ناهماهنگی میان نهادهای سیاست‌گذار و همچنین مسائل مربوط به اخلاق و سلامت نشر و فشارهای سیستمی بر پژوهشگران در نظام‌های آموزش عالی سخن گفت.

وی  بر اهمیت دسترسی به منابع و انتشارات علمی تأکید کرد و وزارت بهداشت را یکی از مهم‌ترین نهادهای درگیر در این چالش دانست. همچنین بر ضرورت برگزاری دوره‌های آموزشی برای اساتید و دانشجویان اشاره کرد.

دکتر کمالی گفت: در وزارت علوم، سطح امنیت فناوری اطلاعات و مسائل مرتبط با منابع الکترونیک و سیستم‌های کامپیوتری بر اساس استانداردها و پروتکل‌های «افتا» پایین‌تر از حد مطلوب است، هرچند در سطح سیاست‌گذاری تدابیری اندیشیده شده است.

سپس سیدابراهیم عمرانی درباره انتشار و دسترسی به نشریات و منابع علمی جهانی سخنرانی کرد. وی مدل‌های دسترسی آزاد را یکی از راهکارهای مهم سال‌های اخیر دانست و به چالش‌های ناشران داخلی، از جمله وابستگی به قطعات وارداتی چاپ اشاره کرد. وی به نقش هوش مصنوعی در فرآیند داوری مقالات پرداخت و گفت: آینده نشر علمی صرفاً محدود به چاپ مقاله نخواهد بود، بلکه با یک اکوسیستم نشر و دانش مواجه خواهیم شد که در آن اطلاعات آزادانه جریان می‌یابند.

در پایان، دکتر رسولی نیز به موضوع دسترسی آزاد پرداخت و دیدگاه‌های خود را در این زمینه بیان کرد. ویهمچنین درباره اخلاق پژوهشی در ایران توضیحاتی ارائه کرد.

علاقه مندان برای مشاهده فیلم نشست به این آدرس مراجعه کنند.

هماهنگ‌کننده پیش‌نشست: مریم حسنی (دانشجوی کارشناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهراء)