«کاربرد تحلیل شبکه های اجتماعی در محیط های دانشگاهی» ارائه شد

به گزارش خبرنگار لیزنا، نشست تخصصی با موضوع «کاربرد تحلیل شبکه های اجتماعی در محیط های دانشگاهی» با حضور علی اکبر اکبری تبار، دانشجوی دکترای تخصصی علوم اجتماعی، دکتر امیررضا اصنافی و دکتر محمد امین عرفان منش اعضای هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی روز پنج شنبه 18 اردیبهشت ماه 1393 در سرای اهل قلم سالن کتاب و رسانه در بیست و هفتمین نمایشگاه کتاب تهران برگزار گردید.

در ابتدای نشست دکتر اصنافی با معرفی سخنرانان و خوش آمدگویی به حاضرین به اهمیت موضوع تحلیل شبکه ها در عصر حاضر اشاره کرد و گفت: افراد نیازمند به سواد رسانه ای هستند و از اطلاعات به نحو مطلوبی استفاده می کنند. اطلاعات و افراد در حال حرکت به سمت جامعه چند وجهی است. در واقع اطلاعات یک کاوش فقط برای یک شخص نیست از طرفی اجتماعی بودن و تمایل افراد به تعامل و ارتباط با یکدیگر، آنها را به سمت رسانه های اجتماعی سوق می دهد.

 بحث در مورد شبکه های اجتماعی طی چند سال اخیر مورد توجه افراد قرار گرفته است. با این مقدمه، اولین مبحث سخنرانی با عنوان نقاط اشتراک و افتراق شبکه اجتماعی مطرح شد.

اکبری تبار با توجه به حوزه پژوهشی خود در زمینه ارتباطات، رسانه های اجتماعی شبکه های مجازی و نحوه برقراری ارتباط با آنها در انواع رسانه های اجتماعی را تمرکز بر محتوا و شناخت انواع این شبکه ها دانست و افزود: در مباحث اجتماعی، اجتماع پذیری و میل به جامعه همسالان با توجه به دموکراسی بودن این اجتماعات و به دلیل تولید محتوا و چند سویه بودن ارتباطات بر خلاف رسانه های جنبی که همیشه یک سویه بوده و اطلاعات به مخاطب ارسال می شود؛ بدون اینکه دریافت بازخودی از سوی مخاطب داشته باشد، مورد توجه بوده و از آن استقبال بالایی صورت گرفته است.

 اصنافی در ادامه صحبت های اکبری تبار رسانه های اجتماعی را رابطه افراد خارج از مرزهای زمانی و مکانی بیان کرد.

دکتر محمد امین عرفان منش، استادیار گروه علم اطلاعات دانشگاه شهید بهشتی به تاریخچه ای از مبحث شبکه های اجتماعی اشاره کرد و افزود: کاربرد شبکه های اجتماعی به 100 سال قبل برمی گردد و ریشه در زمینه های انسان شناختی، جامعه شناسی و روانشناسی دارد.

وی گفت: ئوری های مطرح در این بحث به بررسی الگوها و رابطه میان موجودیت های اجتماعی در جهت انجام اهدافی طرح ریزی و مطرح می شوند. افراد مختلف بر اساس الگوهای خاص عضو شبکه های مختلف شده و می توانند بر آن تاثیر گذاشته و یا از آن تاثیر بپذیرند. اجزای هر شبکه اجتماعی از گره ها node  و ارتباط بین آنها link تشکیل شده است و در یک وابستگی content تشکیل شبکه اجتماعی را می دهند.

او افزود: در بستر شبکه های اجتماعی می توان این رابطه های ایجاد شده را بر روی گراف و ماتریس رابطه ای مقایسه و بررسی  کرد.

عرفان منش تحلیل شبکه ها در حوزه های علمی را بیان کرد و اظهار داشت: در حوزه بهداشت افراد بیمار به عنوان  یک node  و  بیماری همان  link است که با ارتباط هر فرد با فرد دیگر content  ایجاد شده تشکیل یک شبکه اجتماعی می دهد. در  حوزه های دیگر نیز به همین صورت است. برای مثال در حوزه مدیریت، انتقال دانش در سازمان را می توان بر اساس تحلیل شبکه انجام داد.

اکبری تبار به معرفی چند نرم افزار برای استخراج داده ها، مقایسه چندین شبکه و میزان اهمیت افراد در شبکه اجتماعی پرداخت و گفت: چند نرم افزار مهم در حوزه شبکه های اجتماعی وجود دارد که می توان از طریق آنها با نحوه استفاده از داده های شبکه اجتماعی آشنا شد.

یکی از این نرم افزارها که توسط گروه مایکروسافت نود اکس ال طراحی شده است و بر اساس اکسل خروجی و داده ها را می توان تهیه و روابط آنها را بررسی کرد. ولی به دلیل عدم پشتیبانی از زبان فارسی نمی توان خروجی UTFB از این برانامه تهیه نمود.

نرم افزار دیگر توسط گروه جامعه شناسی تهیه شده است و یوسی نت نام دارد که امکانات فراوانی برای تحلیل شبکه داشته و جوابگوی دغدغه جامعه شناسان است. این نرم افزار نیز امکانات ورود داده در اکسل و تهیه گراف را دارا است.

یکی از جدیدترین این نرم افزارها که بر اساس جاوا اوراکل نوشته شده است، نرم افزار گفی است. این نرم افزار از جهت open source   بودن و امکان ورود نام پژوهشگران پر اهمیت بوده و می توان با استفاده از این نرم افزار ارتباط بین مقالات مشترک نوشته شده توسط چندین نویسنده را نشان داد.

آخرین نرم افزار معرفی شده که برای تحلیل و مصور سازی شبکه های بزرگ طراحی شده است، نرم افزار پاجک بود.

او افزود: تمامی شبکه های اجتماعی برا اساس قوانین API اجازه دسترسی در سطوح محدود و یا دسترسی کامل به اطلاعات داده ای را با استفاده از نرم افزارهای شبکه های اجتماعی فراهم می کنند تا بتوان این داده ها را استخراج و مورد بررسی قرار داد.

سپس عرفان منش شبکه اجتماعی را طی پنج مرحله بررسی و بیان کرد: ابتدا باید بر اساس ماهیت لینک باید نوع لینک را مشخص نمود که آیا جهت دار است یا نه و اینکه لینک دارای وزن است یا خیر.

مرحله بعدی تصمیم گیری درباره اطلاعات مربوط به گره ها و لینک هاست که به چه نحوی جمع آوری (مشاهده، مصاحبه و..) شود.

سومین مرحله انتخاب نرم افزار تحلیل شبکه با توجه به نوع فایل ورودی است.

مرحله چهارم جمع آوری داده ها و ایجاد ماتریس مجاورت و آخرین مرحله مصور سازی داده های ماتریسی بر روی گراف ها است.

وی در ادامه به شبکه های هم تالیفی و شبکه های هم استنادی اشاره کرد و افزود: در هر حوزه علمی امکان اینکه چندین نویسنده در یک موضوع مشترک تعریفی یکسان داشته باشند و با ایجاد یک رابطه دو طرفه در یک شبکه اجتماعی هم تالیفی حضور یابند و یا دو مدرک به یک مدرک دیگری استناد داده شود و آن مدرک نیز به مدارک دیگر که در این صورت احتمال ارتباط بین مدارک افزایش یافته و شبکه هم استنادی را ایجاد می کند.

مفهوم جدید آلتمتریکس Altmetrics در اشتراک مطالب بین افراد، سازمانها، دولت و ...بر روی شبکه های اجتماعی نیز توسط عرفان منش بیان شد و مزایا و معایب این حوزه مورد تأکیذ قرار گرفت.

مطالب پایانی نشست معرفی چند پایگاه و نرم افزار در حوزه شبکه اجتماعی، معرفی کتاب های لاتین و فارسی و بیان موضوعاتی بود که امکان پژوهش های آینده در این حوزه را فراهم می کرد.

اکبری تبار گفت: رویکردهای بیان شده دیدگاه افراد را نسبت به شبکه اجتماعی نشان می دهد. نگاه های مختلفی به این موضوع و سوال های مطرح شده برای مطالعه داده های جمع آوری شده و تحلیل در این صورت می توان پایان نامه را انجام داد.

اصنافی در جمع بندی صحبت های عرفان منش و اکبری تبار گفت: افراد برای تعامل با یکدیگر وارد جامعه اطلاعاتی می شوند که این جامعه برای همه است. در این میان شبکه های اجتماعی تفاوتها و شباهتهای زیادی با هم دارند. از طریق این شبکه های اجتماعی امکان مطالعه تمام علوم در حوزه های مختلف دانش فراهم می شود. در بحث هم تالیفی و هم استنادی و آلتمتریکس نحوه پژوهش و اهمیت روش شناسی پژوهش مطرح است که با ارایه منابع برای کامل کردن دیدگاه ها تا بتوان پژوهش های عمیق در این حوزه انجام داد.

این نشست در ساعت 17:50 با انجام پرسش و پاسخ از سوی حاضران به پایان رسید.