داخلی
»کتابخانه و کتابداری
خط‌مشی استفاده از هوش مصنوعی در فصلنامه مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات اعلام شد
به گزارش لیزنا، فصلنامه علمی‌ـ‌پژوهشی «مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات» (وابسته به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران) در راستای ارتقاء شفافیت علمی، خط‌مشی استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در فرایند پژوهش و نگارش مقالات را منتشر کرد.
در این دستورالعمل بر لزوم اعلام استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی، رعایت اصول صداقت علمی و مسئولیت‌پذیری نویسندگان در قبال محتوای تولیدشده تأکید شده است.
در خط مشی استفاده از هوش مصنوعی در فصلنامه مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات آمده است:
با توسعه فناوری هوش مصنوعی و بهره‌گیری از آن در زمینه‌های گوناگون، بویژه در حوزه‌های پژوهش و نشر، ضرورت توجه به جنبه‌های آکادمیک و اخلاقی آن روز به روز اهمیت بیشتری می‌یابد. از همین رو، مجله‌های علمی بایسته می‌دانند توجه پژوهشگران و نویسندگان مقاله‌ها را به خط‌مشی بهره‌گیری احتمالی از هوش مصنوعی در تدوین مقاله خود را به موارد زیر جلب کنند:
نویسندگان موظف‌اند هرگونه استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی (AI) در فرآیند پژوهش، نگارش یا ویرایش مقاله را به‌صورت شفاف در بخش «روش» یا «تشکر و قدردانی» مقاله اعلام کنند. رعایت نکات زیر الزامی است:
- ابزارهای هوش مصنوعی و فناوری‌های کمکی فقط برای بهبود خوانایی، کیفیت زبانی، تحلیل اولیه داده‌ها (در صورت ذکر در روش پژوهش) استفاده شوند.
- این ابزارها باید تحت نظارت و کنترل کامل انسانی به‌کار گرفته شوند. نویسندگان موظف‌اند محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی را به‌دقت بازبینی و ویرایش کنند؛ زیرا خروجی این ابزارها ممکن است ظاهراً معتبر اما ناقص یا نادرست باشد. مسئولیت نهایی صحت، اصالت و کیفیت محتوای مقاله بر عهده نویسندگان است.
- نویسندگان باید اطمینان حاصل کنند که استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی منجر به نقض حقوق مالکیت فکری، سرقت ادبی یا استفاده از داده‌های غیرمجاز نمی‌شود.
- ابزارهای هوش مصنوعی نباید به‌عنوان نویسنده یا نویسنده همکار ذکر شوند؛ زیرا نویسندگی شامل وظایف و مسئولیت‌هایی است که فقط توسط اشخاص حقیقی انجام می‌شود.
- استفاده از هوش مصنوعی برای تولید محتوای جعلی، از جمله داده‌های ساختگی، استنادهای نادرست یا تصاویر دستکاری‌شده، اکیداً ممنوع است؛ مگر آنکه بخشی از روش پژوهش باشد و به‌صراحت در مقاله ذکر شود. در این صورت، ابزار استفاده‌شده، نسخه و سازنده آن باید مشخص شود.
- در صورت استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی، نام ابزار، نسخه (در صورت وجود) و سازنده آن باید ذکر شود (نمونه، «Grok، نسخه 2.0، ساخته‌شده توسط xAI»).
- نویسندگان باید اطمینان حاصل کنند که داده‌های ورودی به ابزارهای هوش مصنوعی محرمانه نیست و استفاده از آنها نقض حریم خصوصی یا قوانین اخلاقی ایجاد نمی‌کند.
-استفاده از هوش مصنوعی برای ایجاد یا تغییر تصاویر مجاز نیست؛ مگر آنکه بخشی از طراحی یا روش پژوهش باشد. در این صورت، ابزار استفاده‌شده، نسخه و سازنده آن در بخش "روش" ذکر شده است.
متن کامل خط‌مشی از طریق پایگاه نشریه دراین آدرس در دسترس علاقه مندان است.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.