«پایگاه اصطلاح‌نامه‌های علمی و فنی» و «سامانه دانش ایران» رونمایی شد

 به گزارش لیزنا، دکتر مسعود برومند، معاون پژوهش و فناوری و دبیرکل شورای‌عالی علوم، تحقيقات، و فناوري، امروز دوشنبه 24 تیرماه 1398، از «پایگاه اصطلاح‌نامه‌های علمی و فنی» و «سامانه دانش ایران: مشارکت ایرانیان در دانش جهان» در ایرانداک رونمایی کرد.

دکتر سیروس علیدوستی، رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، در توضیح پایگاه اصطلاح‌نامه‌های علمی و فنی گفت: ایرانداک کار روی اصطلاح‌نامه‌ها را از سال ۱۳۵۰ با نگارش «دست‌نامة قواعد و قراردادهای ساختن اصطلاح‌نامه» آغاز کرد و در سال ۱۳۷۵ نخستین اصطلاح‌نامة خود را با نام «نظام مبادلة اطلاعات علمی‌فنی (نما)» به چاپ رساند. در سال‌های ۱۳۷۶ تا ‌۱۳۸۶ نیز طراحی و نگارش اصطلاح‌نامة دوزبانة فارسی‌انگلیسی فراگیر در حوزه‌های گوناگون علم و فناوری مانند ریاضی، فیزیک، شیمی، علوم زیستی، علوم زمین، مهندسی و کشاورزی با بیش از یک‌صد هزار واژه انجام شد. امروز نیز با افزودن چند ده هزار واژه دیگر به واژه‌های پیشین و گسترش و بهبود روابط معنایی میان اصطلاحات، نسخه دوم سامانه اصطلاح‌نامه‌های علمی و فنی با فارسی‌سازی نرم‌افزار منبع‌بازِ «اسکاسموس» در دسترس همگان گذارده می‌شود. دستاورد این خدمت ایرانداک هم‌اکنون به شانزده اصطلاح‌نامه رسیده است.

همچنین دکتر ملوک‌السادات بهشتی، مجری طرح، در معرفی پایگاه وب اصطلاح‌نامه‌های علمی و فنی گفت: اصطلاح‌نامه گنجینه‌ای از واژه‌هاست كه افزون بر نظم الفبایی مانند فرهنگ‌ها، دارای سامانِ شبکه‌ای و مفهومی میان واژه‌های یک یا چند رشته از دانش بشری است. اصطلاح‌نامه‌ها در سازمان‌دهی و بازیابی اطلاعات، واکاوی اطلاعات و علم‌سنجی، برنامه‌ریزی آموزشی، و مانند آنها کاربردهای بسیار دارند. اصطلاح‌نامه، راهنمای نمایه‌ساز و کاربر برای گزینش اصطلاح همانند یا ترکیب یکسانی از اصطلاح‌های مرجح برای بازنمایی یک موضوع است. با ساخت واژه‌های استاندارد برای یك موضوع، یك‌دستی مدخل‌ها در نمایه‌سازی فراهم می‌شود. بنابراین اصطلاح‌نامه‌ها زیرساختی برای دیگر کارها در مدیریت اطلاعات علمی و فناورانه هستند. در ادامه مهندس رجبی کار با سامانه را برای حاضرین تشریح کرد.

در ادامه دکتر علیدوستی به تشریح اهمیت تحلیل اطلاعات در جهان امروز پرداخت. ایشان با اشاره به مأموریت ایرانداک در این زمینه و فعالیت‌هایی که در این راستا انجام گرفته، سامانة «دانش ایران» را یکی از ابزارهای کلیدی برای سیاست‌گذاری علم، فناوری، و نوآوری در کشور دانست.

دکتر سیروس علیدوستی تأکید کرد: ایرانداک از سال‌ها پیش، برای پاسخگویی به این نیاز «دانش ایران: مشارکت ایرانیان در دانش جهان» را طراحی و تاکنون چندین ویرایش آن را منتشر کرده است. نخستین ویرایش «دانش ایران» در سال 1381 چاپ شد و گزارش‌های تحلیلی انتشارات ایرانیان را در پایگاه «واس» در سال 1999 میلادی در بر داشت. از آن زمان، ایرانداک گزارش‌های تحلیلی بیشتر و سنجه‌های بروزتری را به «دانش ایران» افزوده است تا در سیاستگذاری علم، فناوری، و نوآوری کارآمدتر باشد. بهبودهای همیشگی در «دانش ایران»، اینک آن را بالنده کرده و به جایگاه نخستین در بازنمایی و تحلیل داده‌های نمایه‌های استنادی جهانی در ایران رسانده است.

سپس، دکتر رسولی، راهبر سامانة «دانش ایران»، به تشریح ویژگی‌های این سامانه پرداخت. به گفتة بهروز رسولی، «دانش ایران» برای پایش مشارکت علمی ایرانیان در جهان داده‌های دو نمایه جهانی «واس» و «اسکوپوس» را تحلیل می‌کند و پنج بخش کلیدی دارد: آمارهای فراگیر انتشارات علمی، مشارکت مؤسسه‌های ایرانی در انتشارات علمی، مشارکت علمی ایران در منطقه و جهان، مقایسۀ شاخص‌های پایه و انتشارات علمی، و تأثیر انتشارات علمی ایرانیان.

رسولی در توضیح امکانات سامانه گفت که در سامانه دانش ایران می‌توان روندهای سالانه انتشارات، مشارکت، تأثیر، و مانند آن‌ها را دید؛ ایران را با دیگر کشورهای جهان و منطقه مقایسه کرد؛ مؤسسه‌های ایرانی را با یک‌دیگر سنجید؛ و گزارش‌های سالانه‌ای برای هر سنجه دریافت کرد. در هر سنجه نیز می‌توان داده‌های پایگاه‌های گوناگون («واس»، «اسکوپوس»، یا هردو) را فیلتر کرد.

در پایان، دکتر برومند وبگاه‌های «اصطلاح‌نامه‌های علمی و فنی»، و «دانش ایران» را رونمایی و از تلاش‌های صورت گرفته در پژوهشگاه برای طراحی و اجرای این پایگاه‌ها و دیگر فعالیت‌های علمی و فناورانه ایرانداک قدردانی کرد.