تغییر نام کارگروه تعیین واژگان‎های بومی و محلی ارزش‌های استانداردهای آر‌دی‌اِی و یونی‌مارک

به گزراش لیزنا، جلسه اختصاصی کارگروه تعیین واژگان‎های بومی و محلی ارزش استانداردهای  آر‌دی‌اِی و یونی مارک با حضور دکتر سید مهدی طاهری رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی، و اعضای گروه یاد شده روز چهارشنبه مورخ 3 شهریورماه 1400 به صورت آنلاین برگزار شد.

از مهمترین مصوبات این جلسه می‌توان به تغییر نام کارگروه از"تعیین واژگان‎‌های بومی و محلی ارزش‌های استانداردهای آر‌دی‌اِی و یونی‌مارک به "کارگروه واژگان بومی ارزش‌های استانداردهای فراداده‌ای و آر‌دی‌اِی" اشاره کرد.

تغییر بخش نخست نام کارگروه به علت رایج بودن واژه بومی نسبت به محلی در زبان فارسی، تغییر بخش دیگر نام، به علت پیاده‌سازی استانداردهای فراداده‌ای (بیبفریم، اسکیما دات اُرگ، و جز آن) در توسعه برخی نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای جدید در ایران است.

اردیبهشت سال 1398، زمانی که کارگروه ﭘﯿﺎده‌ﺳﺎزي اﺳﺘﺎﻧﺪارد آر‌دی‌اِی در ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‌ﻫﺎي دﯾﺠﯿﺘﺎلی داﻧﺸﮕﺎه‌ﻫﺎي ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﯽ و ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸتی تشکیل شد، در نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای ایران فقط از استاندارد فراداده‌ای یونی‌مارک (به عنوان استاندارد ذخیره‌سازی فراداده‌ای) استفاده می‌شد، و بدین جهت، نام کارگروه فرعی (تخصصی) پیشتر اشاره شده، "تعیین واژگان‎‌های بومی و محلی ارزش‌های استانداردهای آر‌دی‌اِی و یونی مارک" نهاده شد. پس از گذشت زمان و در حال حاضر، به دلیل توسعه سیستم‌های یکپارچه کتابخانه‌ای بر مبنای استانداردهای فراداده‌ای جدید توسط برخی شرکت‌های نرم‌افزاری، باید انواع استانداردهای فراداده‌ای در کارگروه تخصصی مد نظر قرار گیرند.  

دکتر طاهری در ارتباط با این تغییر نام گفت: این تغییر نام بدون تردید، گسترده‌تر شدن دامنه فعالیت‌های پژوهشی این کارگروه را به همراه خواهد داشت. اما توجه به تحولات جدید ضروری است و به افزایش کاربردپذیری استاندارد آر‌دی‌اِی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاعاتی ایران یا کشورهای فارسی‌زبان منجر خواهد شد.

در ادامه جلسه، فرایند انجام فعالیت کارگروه "تعیین واژگان بومی ارزش‌های استانداردهای فراداده‌ای و آر‌دی‌اِی" تشریح شد.

دکتر طاهری نقشه راه کارگروه یاد شده برای تعریف پروفایل کاربردی در قالب فرم‌های از پیش آماده (کاربرگه‌های) توصیف و سازماندهی کتاب، پایان‌نامه و سایر منابع کتابخانه‌ای، آرشیوی و موزه‌ای بر اساس استاندارد‌های فرداده‌ای و آردی‌اِ‌‌ی را این گونه بیان کرد: اعضای کارگروه با اولویت قرار دادن استاندارد فراداده‌ای یونی‌مارک در گام نخست، به دلیل استفاده از این استاندارد در کشور و سیستم‌های نرم‌افزاری کتابخانه‌های دانشگاه‌های علامه طباطبایی و شهید بهشتی، فیلدهایی از استاندارد یونی‌مارک را در نظر بگیرند که محتوای آن‌ها رمزی‌شده (  coded or non-literal) همانند موضوع، ناشر، نام شخص، نام تنالگان، محل نشر، فروست و جز آن باشد که ارزش‌های آنها با روش توصیف ساختارمند (structured description) ثبت می‌شود.

وی در ادامه گفت: سپس باید واژگان‌هایی که که برای ثبت نمودن ارزش‌های این فیلدها مناسب هستند (واژگان‌های کنترل شده (مستند) یا واژگان‌های کنترل‌نشده (غیرمستند)) از دو نوع بومی و جهانی تعیین گردند.

 رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی در پایان این جلسه آموزشی و مشورتی به بیان نکاتی همچون تفاوت میان واژگان‌های مستند یا کنترل‌شده با واژگان‌های غیرمستند یا کنترل‌نشده، تفاوت میان بومی و بین‌المللی بودن واژگان‌ها از نگاه استانداردهای فراداده‌ای و محتوایی پرداخت.

لازم به ذکر است، فایل جلسه مذکور از طریق صفحه وب کارگروه برای علاقمندان حوزه سازماندهی دانش در دسترس  است.