داخلی
»پژوهش و نگارش (پاورقی)
نمودهای گوناگون پیشینه‌های علمی و فنی در تاروپود زندگی انسان‌ها و فرهنگ و زبان آنها حکایت از این دارد که شناسایی و استفاده از آنها به مهارت و توان علمی و فنی بالایی نیاز دارد. تا حدی که اهمیت کم و کیف جریان ذهنی و توان شناختی و حتا مهارت حسی – حرکتی یک محقق و نویسنده به مراتب بیشتر از خود منابع و متون است. زیرا ذهن، زبان و جسم اوست که بین نوشته‌ها، اندیشه‌ها، تصویرها، بافت فرهنگی و اجتماعی، زندگی روزمره و نیازهای گوناگون انسان‌ها پیوند برقرار می‌کند و چیزی جدید خلق می‌کند. بر همین اساس شناسایی و دسته‌بندی دقیق پیشینه‌ها بر اساس اهداف و نیازهای گوناگون، دشوار است و البته تفکیک آن نیز بدین شکل ضرورتی ندارد. نکتۀ مهم این است که یک محقق از متون دیگران و بلکه هر تجربه، دانش یا تصویری دیگر به هر بهانه‌ای استفاده کند، مالک ذهنی آنها شود، از آن خود کند و یا آن را با سایر تصویرهای ذهنی خود و دیگران ترکیب کند تا تصویر و نتیجۀ دلخواه و مورد نیاز خود و دیگران را تولید یا خلق کند. برخی از تصویرهایی که در ذهن ما جریان دارد به همین شکل، یعنی با ترکیب آگاهانه و حتا ناآگاهانۀ تصویرهای خودمان و دیگران، خلق شده است اما یقینا همۀ فرایندهای مرتبط با چنین خلاقیت‌های ذهنی و تصویر حاصل از آن متعلق به خودمان است.
برخی از نمودهای پیشینه‌ها در متون گوناگون را می‌توان بر اساس شاخص‌های کلی زیر دسته‌بندی کرد:
نحوه انتشار منابع: مقاله مروری و مقاله دانشنامه‌‌ای دو نوع مقاله‌ای است که استخوان‌بندی آن را پیشینه‌ها شکل داده است. بخش مهمی از بسیاری از کتابهای علمی، مقاله‌های علمی، پایان‌نامه‌ها و پژوهش‌ها به پیشینه‌ها اختصاص دارد. بقیۀ محتوای یک متن علمی نیز مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر نوشته‌های پیشین است. مجلات نقد و بررسی عمدتا به نقد مفصل یک یا چند اثر علمی از یک یا چند نویسنده یا پدیدآوران دیگر می‌پردازند.
گستره موضوعی: دامنۀ موضوعی مطالعۀ پیشینه‌ها متناسب با اهداف و اهمیت می‌تواند شامل یک حوزه موضوعی کامل، یک موضوع خاص، یا بخشی از یک موضوع باشد؛ بر همین اساس می‌توان آن را جامع یا کامل، و گزینشی (یا شامل بهترین‌ها، مطرح‌ترین‌ها، یا آثاری با ویژگی‌های خاص دسته‌بندی کرد.
شکل منابع مورد بررسی: بسته به نوع و روش مورد نظر در پیشینه‌پژوهی ممکن است فقط یکی از انواع منابع اطلاعاتی مثل کتاب، مقاله، پایان‌نامه، طرح‌های پژوهشی، پروانه‌های ثبت اختراع و غیره و یا ترکیبی از آنها مورد توجه نویسنده/ محقق قرار گیرد. در کارهای پژوهشی و علمی اغلب نوع منابع برای بررسی پیشینه‌ها اهمیت چندانی ندارد مگر آن که اهدافی خاص مد نظر باشد. به عبارت دیگر، در مرور نوشتارها هر منبع مرتبط با موضوع پژوهش ممکن است مورد توجه باشد.
دوره زمانی بررسی: سالانه، چندسالانه، نامنظم، جاری؛ برخی از مجلات نقد و بررسی و یا حتا نهادها، سازمان‌ها، ناشران و یا محققان هر از چند گاه یک یا چند حوزۀ موضوعی را در دورۀ زمانی خاص، ارزیابی و تحلیل می‌کنند. چنین ارزیابی‌هایی اغلب بدون توجه به یک پژوهش خاص انجام می‌شود. به عبارت دیگر، انتشارات یک حوزۀ موضوعی، یک ناشر، یک نویسنده یا غیره بر اساس شاخص‌ها و اهداف گوناگون بررسی می‌شوند. برخی از نهادهای ملی و یا پژوهشی تلاش می‌کنند منابع و پیشینه‌های مرتبط با اهداف و ماموریت‌های خود را جمع‌آوری و آنها را نقد و بررسی کنند.
مرور بر اساس اهداف: کم و کیف مرور نوشتارها می‌تواند بر اساس اهداف گوناگون زیر شکل بگیرد: مرور متن خاص یک نویسنده، مرور مجموعۀ آثار یا اندیشه‌های یک فرد، مرور یک اندیشۀ خاص بدون توجه به فرد، مرور اندیشۀ خاص یک نویسنده، مرور اندیشه‌ها و نظریه‌های یک فرد و مجموعۀ نویسندگان هم‌اندیش وی، توصیف سادۀ اندیشه‌های مرتبط با یک موضوع، مرور تاریخی. توصیف ساده یک یا چند اندیشه یا موضوع، نقد و تحلیل انتقادی محتواها، توصیف آماری، مرور همراه با دسته‌بندی، سازماندهی، و مقایسۀ محتواها، ترکیبی از آنها و غیره باشد.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.