خبری که داغ دلم را تازه کرد، هنوز ....

لیزنا؛ سید ابراهیم عمرانی، سردبیر: بنا به برنامه و در اخبار دو مجله ساینس و نیچر  و به دنبال دسترسی آزاد و هوش مصنوعی و حق مولف و مطالب تازه برای لیزنا بودم که به خبری برخوردم که داغ دلم را تازه کرد. "قوانین جدید مهاجرتی ایالات متحده باعث می‌شود تا مجوزهای ویزا برای شاغلین علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی، یا به قولی STEM‌ بیشتر شود" ، نوشته جفری مرویس JEFFREY MERVIS 27 دسامبر 2023 معادل 6 دیماه 1402 . البته یک STM هم داریم که ناشران بین المللی بکار میبرند و در آنجا STM به معنای علوم، فناوری  پزشکی است. 

 هیچ یادم نمی‌رود که  سه  یا چهار سال پیش و درست پیش از پاندمی کوید 19، در سفری  صحبتی داشتیم با تازه‌آشنایی امریکایی و 75 ساله که رشته‌اش تحلیلگر سیستم و رایانه‌کار بود، و در بازنشستگی به دور دنیا سفر می‌کرد و من هم با او اتفاقی و در مسافرخانه‌ای که بیتوته کرده بودیم، آشنا شدم. جائیکه من در دستان او کتاب می‌دیدم و او هم بنا به اتفاق کتابی در دستان من دیده بود، و همین ما را به مصاحبت کشاند و گفتگویمان با "اهل کجائید" از سوی او شروع شد و به درازا کشید و سه روزی که آنجا بودیم دو سه بار فرصت شد که با زحمت (مشکل زبان من) با یکدیگر گفتگو کنیم.

این را هم می‌دانید که حساسیتهای منِ  جهان سومی،  صحبت و سوالهایم را به کدام سوی می‌تواند ببرد، به ویژه که این احساس را با خودم دارم که در دورانی که آفریقا و آسیا مستعمره بودند، ما به ظاهر مستعمره نبودیم ولی حیات و مماتمان از مستعمرات بسیار بدتر و دخالت خارجی در کشورمان به ویژه از دوره فتحعلیشاه به این سوی، از خورشید تابناک‌تر بوده است. با همین مشخصات، در گپ و گفت خود به این سوال تکراری که در برخی سفرها، بارها و بارها و به ویژه از امریکائیها و انگلیسیها پرسیده بودم رسیدم، چرا بچه نخبه‌ها و استعداد درخشانهای اصیل خودتان (امریکایی و انگلیسی)  پزشکی و مهندسی نمی‌خوانند و این بار دوست تازه من خیلی صریح و روشن پاسخ داد، که پزشک و مهندس را ما به راحتی وارد می‌کنیم، ولی اقتصاد‌دان و مدیر و عالم سیاسی و حقوقدان و جامعه شناس و تحلیلگر را باید بسازیم که بتوانیم کنترلمان بر اقتصادمان را حفظ کنیم.

او به من می‌گفت: در ایالات متحده هم مثل همه جای دنیا، 5% از مردم، باید کار فکری جدی بکنند، و بقیه یعنی 95% می‌توانند با کارهای دیگر زندگی‌شان را بگذرانند، و آن 5% هم بطور جدی فقط در تخصص خودشان کار می‌کنند و وقت خودشان را صرف بحث در مورد سیاست و امور سیاسی نمی‌کنند و کار سیاست را به دولتمردان و سیاستمداران سپرده‌اند. به یاد پروفسور نیکلسون دانشمند علوم تغذیه می‌افتم که در سالهای 1355 تا 1357 دوران بازنشستگی خود را با دعوت ایران در انستیتو تغذیه ایران کار می‌کرد. و در اوج روزهای انقلاب شاهد حضور مردم در خیابانهای تهران بود و یک بار از من پرسید، مردم چرا این کارها را می‌کنند، این کارها مال سیاستمداران است و خودش را مثال می‌زد که ببین من بیوشیمیست هستم و کارم تغذیه است، دولت بایدفضای کار برای من درست کند و من هم وظیفه دارم کار تخصصی خودم را بکنم. خوب به یاد دارم که اولین باری که او به کتابخانه آمد و از ایشان برای امانت کتاب نامشان را پرسیدم، مرا به قفسه بیوشیمی تغذیه برد و چندین کتاب بیرون آورد و به من نشان داد که من نامم پشت این کتابها نوشته شده است، استادی که در رشته خودش برجسته بود و به ما توصیه می‌کرد که کارتان را به دولتمردانتان واگذارید. هنوز آرزو می‌کنم که روزی برسد که مردم بتوانند به حکومت‌گران و دولتمردان‌شان اعتماد کنند که کار را به آنها واگذارند،‌ و در آرامش و اعتمادی محکم  بتوانند وقت خودشان را صرف کار تخصصی‌شان کنند.

دوست تازه من هم می‌گفت من یک بار و با تور  ایران آمده‌ام و مردم ایران خیلی برایم جالب بودند، دانش عمومی و حتی سیاسی عامه مردم، مثل فروشنده‌های دکه‌های اطراف تخت جمشید، از عامه مردم امریکا خیلی بیشتر است، امریکا و اروپا و چین و روسیه را دقیق می‌شناسند و درباره آنها نظر دارند ولی همه این دانشها به دردشان نمی‌خورد و چیزی را که باید دولتمردان‌شان بدانند و به آن عمل کنند و به مردمشان پاسخ بدهند، مردم در گفتگوی روزمره‌شان به آن می‌پردازند و سوالهایشان را آنجا طرح می‌کنند. در صورتیکه اگر از یک امریکایی بپرسید خلیج فارس کجاست، نمی داند،‌ و من در دل گفتم درست است که نمی داند ایران کجاست ولی می‌داند که خلیج فارس جزء منافع ملی امریکا است.   

و اما،  خیلی خیلی پیش‌ترها، هربار صحبت مهاجرت یکی از دوستان، اقوام و آشنایان را به هر جای دنیا می‌شنیدم،‌ تا چند روز افسرده و ناراحت بودم و با اینکه در حضور و غیابشان برایشان آرزوی موفقیت می‌کردم و از جان و دل این کار را می‌کردم، در اعماق ذهنم از آنها گلایه داشتم که چرا نمی‌مانند و وقتی از برخی از آنها می‌شنیدم که اینجا دیگر جای زندگی نیست،‌ می‌گفتم خوب تلاش کنید که اینجا را جای زندگی کنید، حتی به یاد دارم که این حرف را در حضور یکی از برجستة‌ترین استادان عزیز حوزه خودمان به زبان آوردم. یکی از دوستانم روز پیش رفته بود و من کمی ناراحت به حضورشان رسیده بودم، و علت را گفتم،  به من گفتند، خُب، چرا ناراحتی و من گفتم صحبت یک نفر نیست،‌ ترسم این است که ایران از دست می‌رود و با جملاتی که از ایشان شنیدم، ‌مدتها به همین دل‌خوش بودم و بسیار آرام‌تر و روادار‌تر شدم و هستم. به من گفتند: ببین، عمر بشر بسیار کوتاه است، و  چند میلیارد انسان در زمین زندگی می کنند با چند میلیارد نگاه و تفاوت در نگاه و چند میلیارد آرزو. همه مثل هم فکر نمی‌‌کنند. هر کدام از آدمها حق دارند که آرامش داشته باشند، که نهایت آرزوهای انسانها است. هر کس راه رسیدن به آرامش خودش را خودش انتخاب می‌کند و نمی‌خواهد این زمان کوتاه بین به دنیا آمدن و رفتن را با سختی و عذاب طی کند، بنابراین هر کسی حق دارد که آنطور که دوست دارد رفتار و زندگی کند. اگر کسی هست که فکر می‌کند، ‌این آرامش را بیرون دیوارهای ایران و یا  آن سوی اقیانوسها به دست می‌آورد، خوب باید برود. و وقتی دوباره پرسیدم پس ایران چه می‌شود؟ به من گفتند نگران ایران نباش، ایران بارها ققنوس وار از خاکستر خودش بیرون آمده و دوباره زنده شده و به حیات خودش ادامه داده است. که البته تاریخ هم همین را می‌‌گوید و هر بار آنها که در ایران ماندند، دوباره ایران را ساختند، و من هم مطمئن هستم ‌اگر اندکی ثبات در کشور باشد،‌ دوباره ایران را خواهیم ساخت. ثباتی که این روزها داخل و خارج آن را از ما دریغ کرده‌اند و می‌کنند.

با اینهمه باید بگویم،‌ هنوز خبر رفتن بچه‌ها مرا غمزده می‌کند. بچه‌های ما که دارند می‌روند، برایم فرقی نمی‌کند، چه کسی و از کدام ولایت و از کدام گروه و نسل و با چه تحصیلاتی. برای خیلی از مردم دانشجوی فنی تهران و شریف و امیرکبیر و فردوسی و شیراز و ....  نخبه هستند و برای من نیستند. چرا؟ چون 95% آنها در کشورهایی که می‌روند، به کارهایی که نخبه‌ها باید مشغول آن باشند نمی‌پردازند و شغلی با درآمد مکفی پیدا می‌کنند و بس،‌ و واقعا زیر 2% از همین فنی های دانشگاه تهرانی و شریفی ها و امیرکبیری ها و دیگران،  نخبه وار ادامه می‌دهند.

خدا پدر حبیب لاجوردی ها را بیامرزد که این داستان را خوب درک کرده بودند، و در ابتدای دهه 1350 شمسی مدرسه‌ای که امروز دانشگاه امام صادق است، برای تحصیل نخبه‌های ایرانی در رشته های مدیریت و اقتصاد راه‌اندازی کردند و معلمانی از هاروارد و استادان خوب ایرانی را برای آموزش نخبه‌های ایرانی در این رشته‌های حیاتی بکار گرفتند.  

بله، می‌گفتم، برای من فرقی بین رفتن یک کتابدار خوب، یک حسابدار وظیفه‌شناس و متعهد، و یک پزشک خوب با یک روانشناس یا پرستار یا نقشه‌بردار و زمین شناس خوب نیست، ‌انسانهای شریف و مسئولیت‌پذیر هر جا باشند، به وظایف انسانی خود عمل خواهند کرد. گرچه برای آنها که درهای کشورشان را باز گذاشته و مهاجر می‌پذیرند تفاوت می‌کند و به قول خودشان STEM Worker جذب می‌کنند و برای بسیاری تخصصها، این تسهیلات بسیار کمتر است؛ و در برخی بخشها حتی تحصیلکرده های دانشگاههای خودشان با تبارهایی خاص را راه نمی‌دهند، یا خیلی کم راه می‌دهند. البته من چون زبان انگلیسی‌ام ضعیف است بار معنایی کلمه Worker  را نمی‌دانم. و اینکه چرا STEM Specialist بکار برده نمی‌شود.

با اینهمه برخلاف گذشته، دیگر زبانم قاصر است از اینکه کوچکترین اعتراضی کنم به کسی که دارد کشورش ایران را ترک می‌کند . کشوری که آخرین اختلاسش 3 میلیارد دلار بوده و پس از آن شایعه مفقود شدن 8 میلیون سکه در بانک مرکزی را شنیدم که هنوز خبرش در شبکه هست و راست و دروغش معلوم نیست، ولی چای دبش همه چیزش مشخص است ولی هنوز نمی دانم این سه میلیارد دلار به کشور باز‌می گردد؟ یا در حسابهای ویژه آن طرف است و مثل بسیار پولها که آقا‌زاده‌ها برده و در حال صفای وجود با آنها هستند، این هم تبدیل به صفای وجودِ وجودهای خاص می‌شود؟ یا بالاخره به ایران بازگردانده می‌شود، یا دست کم نیمی از آن بازخواهد گشت. آیا نصف این پول می تواند برای 500 نفر شغل ایجاد کند؟ که باز 500 نفر دیگر قصد مهاجرت نکنند؟  آن هم در شرایطی که دنیا نیاز به مهارت دارد. نمی‌دانم خواندید خبری را که هفته پیش در لیزنا در مورد قانون جدید مجلس ایالتی فلوریدا در امریکا منتشر کردیم؟ مضمون آن این بود که قانونی که اجازه استخدام مشاغل تخصصی آزمایشگاهی به متخصصین چینی، ایرانی و چهار کشور دیگر نمی‌دهد، مورد اعتراض بسیار استادان دانشگاه فلوریدا قرار گرفته  که ما نیاز به این تخصصها داریم و باید این تخصصها را وارد کنیم،‌ وگرنه دیگران آنها را می‌برند.

همین اعتراضها و همین شرایط در ایران و دلزدگی بچه‌های ایران از حکومتی که به باور آنها اصلا به آنها فکر هم نمی‌کند، باعث می‌شود که کشورها قوانین مهاجرتی خود را در جهت گرفتن نیروی تخصصی بیشتر، ساده‌تر کنند، ‌و نیروی بیشتری جذب کنند. درست در جائیکه در کشور من از زمان معجزه هزاره به این سوی، سیل تعطیلی کارخانه‌ها، و شرکتها و در کنار آن اختلاسها و مفقود شدن دکل و سکه و از همین جور آت و آشغالها شتاب زیادی گرفته و بیکاری را به معضل عظیمی برای جامعه ایران تبدیل کرده است. بیکاری برای همه، دانش آموخته و دانش نیاموخته، دانش‌آموخته مهندسی و پزشکی و دانش آموخته علم اطلاعات و دانش شناسی.

و نحوه بازارسازی جذب کنندگان نیروهای تخصصی فرق نکرده، از زمان اعزام اولین دانشجویان توسط عباس میرزا تا کنون همان است،‌که دوره عباس‌میرزا قابل توجیه است،‌ولی در قرن بیست و یکم، مغایر منافع ملی ماست. جذب‌کنندگان طوری دام را گسترده‌اند که خانواده‌ها از دوره ابتدایی بچه ها را دوپینگ می‌کنند برای رشته‌های STEM  که بچه ها بتوانند بروند، و به هیچ وجه بچه‌ها درجهت نیازهای اساسی کشور خودشان، کشیده نشوند و این نوع دام‌گستری خاص ایران نیست و در همه جهان سوم، آش همین آش است و کاسه همین کاسه. به جذب نیروهای هندی و چینی و آمار بالای این دو کشور در فرستادن مهاجر و نیروی کار و فقط در همین رشته ها نگاهی بیندازید. خُب از ماست که بر ماست. از دست این حکومتها و سیاستگزاران جهان سوم به خدای تعالی پناه می‌برم .

بیش از این سرتان را درد نیاورم . با هم خبر مجله Science این هفته، در مورد تسهیل قوانین مهاجرتی برای مشاغل تخصصی علوم، پزشکی، فناوری و ریاضی STEM را مرور می‌کنیم.

New U.S. immigration rules spur more visa approvals for STEM workers

Changes clarify route to a green card within annual cap set by 1990 immigration law

BY JEFFREY MERVIS. 27 DEC 2023

قوانین جدید مهاجرتی ایالات متحده باعث می شود تا مجوزهای ویزا برای شاغلین علوم،‌ پزشکی، فناوری، و ریاضی STEM‌ بیشتر شود" نوشته جفری مرویس JEFFREY MERVIS 27 دسامبر 2023 معادل 6 دیماه 1402 .

متن نوشته جفری مرویس:

در این ماه سانجی (نام واقعی او نیست) نامه خود را برای دریافت مدرکی باز کرد که به او حق زندگی و کار دائمی در ایالات متحده را می‌داد. دریافت گرین کارت نشان‌دهنده اودیسه مهاجرت 16 ساله برای مهندس نرم‌افزار هندی الاصلی است که با بورسیه تحصیلی به ایالات متحده آمد و بعداً یک شرکت هوش مصنوعی (AI) را تأسیس کرد که به بانک‌ها کمک می‌کند با استفاده از اختراعی که او به ثبت داده،  از دارایی‌های خود محافظت کنند.

بر اساس داده‌های تازه منتشر شده از دفتر "خدمات شهروندی و مهاجرت ایالات متحده  (USCIS)"، نتیجه تقاضای مهاجرت تعداد بیشتری از کارکنان خارجی در رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی (STEM) از چنین پایان خوشی برخوردار هستند. این جهش پس از آن صورت گرفت که USCIS در ژانویه 2022 شاخص‌های خود را در رابطه با دو گروه  ویزا برای متخصصان شاغل در  STEM آسانتر و به روایتی بهسازی کرد.

گروه اول ویزای  O-1A است، یک ویزای موقت برای "خارجیهای  با توانایی فوق العاده" که اغلب راه را برای گرین کارت هموار می‌کند.؛  نوع دیگری از ویزا، از زیر مجموعه‌های ویزای EB-2 و مبتنی بر اشتغال است و  بر اساس آن به کسانی که دارای مدرک STEM پیشرفته هستند گرین کارت داده می‌شود، و داده‌های USCIS  که به طور انحصاری توسط ScienceInsider گزارش شده است، نشان می دهد که تعداد ویزای O-1A  اعطا شده در سال اول دستورالعمل بازنگری شده تقریباً 30 درصد افزایش یافت و به 4570 رسید و در سال مالی 2023 که در 30 سپتامبر به پایان رسید ثابت ماند. به طور مشابه، تعداد ویزای STEM EB-2 تایید شده در سال 2022 پس از معافیتی با عنوان "معافیت منافع ملی" با افزایش 55 درصدی نسبت به سال 2021 به 70240 مورد رسید و در این سطح در سال جاری باقی ماند.

وفی آلکورن، وکیل مهاجرت "سیلیکون ولی" واقع در ایالت کالیفرنیای امریکا می‌گوید: "بنیان‌گذاران استارت‌آپ در مراحل اولیه را بسیار مشتاق‌تر می‌بینم، آنها اکنون بر این باورند که راهی برای آنها وجود دارد. او پیش‌بینی می‌کند که این تغییرسیاست‌ها منجر به «استارت‌آپ‌های فناوری جدیدی می‌شود که با قوانین پیشین ایجاد نمی‌شدند".

وکیل اهل سیاتل، تهمینه واتسون (هندی‌تبار)  Tahmina Watson، نویسنده کتاب "ویزای استارتاپی: راهنمای ویزای مهاجرت ایالات متحده برای استارتاپ‌ها و موسسین شرکتهای استارتاپی"، با این تغییرات موافق است و فکر می کند USCIS کار درستی انجام داده است. او می‌گوید: "با ایجاد این فرصت، USCIS  استانداردهای عاقلانه‌ای را تعیین کرده است و دستورالعمل‌ها را به گونه‌ای اجرا می‌کند که به مردم اجازه می‌دهد تا گرین کارت بگیرند".

پرزیدنت جو بایدن مدتها به دنبال این بوده که برای متخصصین خارجی STEM اقامت در کشور و استفاده از استعداد آنها برای رونق اقتصاد ایالات متحده را آسان تر کند. اما طبق قوانین سال 1990، تنها 140000 کارت سبز مبتنی بر اشتغال ممکن است سالانه صادر شود و بیش از 7 درصد آن نمی‌تواند به شهروندان یک کشور داده شود. سقف تعیین شده بسیار پایین‌تر از تقاضا است. و سهمیه های کشوری صف های طولانی برای دانشمندان و کارآفرینان با فناوری پیشرفته متولد در هند و چین ایجاد کرده است.
دستورالعمل 2022 محدودیت‌های مربوط به کارت سبز مبتنی بر اشتغال را تغییر نمی‌دهد، اما روند گرفتن گرین کارت دانشمندان خارجی را که در انتظار هرگونه تغییر قابل توجهی در قانون 1990 هستند، روشن می‌کند. ویزای کاری O-1A، که می تواند به طور نامحدود تمدید شود، برای تسریع در مسیر دستیابی به گرین کارت برای کارآفرینان در حوزه فناوریهای پیشرفته، که  متولد خارج از ایالات متحده هستند، طراحی شده است. به عنوان مثال، سانجی که به مدت یک دهه در ایالات متحده کار می‌کرد، در هفته اول سال 2022 ویزای O-1A دریافت کرد، کمی قبل از صدور دستورالعمل تجدید نظر شده‌ی  USCIS.

اگرچه محدودیتی برای تعداد ویزای O-1A اعطا شده وجود ندارد، اما بیشتر دانشمندان خارجی  به این مساله توجه نمی‌کردند، زیرا مشخص نبود USCIS از چه شاخصهایی برای ارزیابی درخواست متقاضیان استفاده می‌کند. دستورالعمل 2022 در مورد O-1A با فهرست کردن هشت شاخص - از جمله جوایز، انتشارات با بررسی همتایان،  و بررسی مقاله‌های دانشمندان دیگر -  و .... و تصریح این نکته که متقاضیان باید حداقل سه شاخص از 8 شاخص را در کارنامه خود داشته باشند.

عمرانی ، سید ابراهیم .« تغییر قوانین مهاجرتی امریکا برای دانشگاهیان و شاغلین علوم، فناوری و مهندسی: خبری که داغ دلم را تازه کرد، هنوز ....».  سخن هفته لیزنا، شماره 675،  11 دی ماه ۱۴۰۲.