داخلی
»مطالب کتابداری
»گاهی دور گاهی نزدیک
(لیزنا: گاهی دور گاهی نزدیک ۱۹۶):مهدی رحمانی، دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه تهران: با خواندن اخبار مربوط به سرانه مطالعه، در ذهن هر خواننده‌ای این سوال مطرح می شود که به راستی سرانه مطالعه در کشوری همچون ایران با فرهنگ غنی و تاریخ چند هزار ساله، چقدر است؟ ایرانی که سعدی‌ها، خواجه نصیرها، مولوی‌ها، حافظ‌ها، دکتر حسابی‌ها، و بسیاری از دانشمندان و اندیشمندان مطرح جهانی را در خود پرورانده است و یکی از کشورهای دارنده ادبیات غنی و گذشته‌ای روشن در ارتباط با کتاب و کتابت بوده است.
همزمان با فرارسیدن هفته کتاب و کتابخوانی و روز کتابدار، بازار اعلام آمار مطالعه و ارائه راهکار برای ترویج فرهنگ کتابخوانی و اهمیت مطالعه داغ داغ است و هر صاحب نظری ایده‌هایی را مطرح می‌کند که اگر عملی شوند این ننگ ساعات کم مطالعه ایرانی‌ها از جبین مبارک همه ما پاک می‌شود و این خبر که ایران در بین کشورهای منطقه رتبه نخست سرانه مطالعه را دارد به حقیقت می‌پیوندد. در ادامه به گوشه‌ای از این مبحث پراهمیت پرداخته می‌شود.
اما چرا کتاب، چرا مطالعه؟
کتاب، بهترین رابط میان گذشته و حال، و تنها مونس انسان‌های اندیشمند است که در عرصه‌های دانش و نوآوری نه تنها اهمیت خود را از دست نداده، بلکه جلوه‌های گسترده‌تر، تازه‌تر و پایدارتری یافته است.
بی گمان آنان که گام‌های بلندی در وادی پیشرفت‌های گوناگون برداشته‌اند، هرگز با کتاب و کتابخوانی بیگانه نبوده‌اند، بلکه مطالعه را، عنصر اصلی و ضروری در زندگی خود می‌دانسته‌اند. زمانی که مردم یک کشور، کتابخوان و اهل مطالعه باشند، نوار پیشرفت و ترقی علمی و فرهنگی آن دیار پیوسته و ممتد خواهد بود.
اگر از کتاب به خوبی استفاده شود و در جای مناسب به کارگرفته شود چه بسا مسائل و مشکلات عدیده ای که کشور از ابعاد مختلف فرهنگی و اقتصادی با آن درگیر است حل شود. چندی است مبحث کتاب درمانی و استفاده از کتاب در جهت درمان بسیاری بیماری‌ها نیز مطرح است و چه خوب است برای درمان بسیاری از دردهای کشور از مرهم کتاب هم استفاده کنیم. پیشنهاد واژه‌هایی چون اقتصاد درمانی با کتاب، فرهنگ درمانی با کتاب و رفتار درمانی با کتاب را هم به دایره واژگانی‌مان اضافه کنیم. اگر در عرصه‌ها و میدان‌های فرهنگی، سیاسی و علمی، کتاب به خوبی به کار گرفته شود، قطعا می تواند کارایی خود را به نیکی به منصه ظهور برساند. روشن است که میزان پیشرفت فرهنگ در هر جامعه، بستگی تنگاتنگی به میزان مطالعه فردی و برخورد مناسب افراد آن جامعه با کتاب و کتابخوانی دارد.
چه کنیم تا جامعه ای کتابخوان داشته باشیم؟
مطالعه باید در همان کودکی در ذهن افراد نهادینه شود و ما باید تلاش کنیم تا نسل جوان و نوجوان خود را به مطالعه و کتابخوانی ترغیب کنیم. تقلید در دوران کودکی به وفور مشاهده می شود و بارها شاهد الگوبرداری کودکان از بزرگترها و قرار گرفتن آن‌ها در قالب شخصیت‌های مورد علاقه‌شان بوده‌ایم پدر و مادر کتابخوان و اهل مطالعه می‌توانند الگوی مناسبی برای مطالعه و کتابخوانی فرزندانشان باشند تا از این طریق بتوانند عادت رفتن به کتابخانه ها و مطالعه را در کودکان خود نهادینه سازند. اهمیت این موضوع، مجهز شدن تمامی کتابخانه‌های عمومی را به بخش کودکان و ایجاد مکانی مفرح برای کودکان ملزوم می‌سازد.
من چه کنم؟
1. کتابی که خواندید و دیگر نیاز نداشتید را بر روی نیمکتی، میزی یا صندلی در محل‌های پرتردد بگذارید و یادداشتی بر روی آن قرار دهید که کتاب را بخوانید و بعد از مطالعه در جایی پر رفت و آمد قرار دهید. خوب است برای ترغیب به خواندن جملاتی از کتاب را که تاثیر گذار است در یادداشت خود بنویسید.
2. هر کتابی که می‌خوانید را با دیگران شریک شوید و اطلاعات‌تان را در کانال‌های تلگرامی و وبلاگ‌ها حتی به شکل نظر منتشر کنید تا کسانی که وقت کافی برای خواندن ۲۰۰ صفحه کتاب ندارند بتوانند با خواندن ۵ صفحه از محتویات کتاب مطلع شوند و به نوعی شاید علاقمند شدند و کتاب را مطالعه کردند.
3. در زمان‌هایی که با دوستانتان مشغول حرف زدن هستید سعی کنید گاه گاهی از کتابی که جدیدا خوانده‌اید حرف بزنید، و تلاش کنید گفته‌هایتان را با مستندات ارائه کنید.
4. از فرزندانتان بخواهید برای کارهایشان دلیل بیاورند و هر گاه چیزی بلد نبودید بگویید باید مطالعه کنم و بعد پاسخ سوالت را می‌دهم. اینگونه کودک می‌آموزد هر حرفی را بی‌دلیل و بدون مطالعه نزند.
5. زمان بیماری کتاب بخوانید، کتاب‌های زیادی برای درمان بیماری‌ها معرفی شده‌اند امتحانش کنید بهتر از قرص و دارو است و کم خطرتر.
6. برای کودکتان هر از گاهی کتابی هدیه بگیرید. سعی کنید حداقل یک قفسه کتاب در منزل داشته باشید تا کودکتان از همان ابتدا کتاب را لمس کند و با آن انس بگیرد.
7. برای کودکانتان شب‌ها کتاب داستان بخوانید، کتاب را مشارکتی بخوانید به نوعی که کودک نیز شما را در خواندن یاری دهد.
8. مادران زمانی که باردار هستند با صدای بلند کتاب بخوانند، کودک متوجه می‌شود و نتایج پژوهش‌ها نشان داده است که کودک در زمانی که در شکم مادر است تاثیر می‌پذیرید.
خوشحال می‌شوم اگر نظری یا پیشنهادی دارید در قالب کامنت در نوشته بگذارید.
این مطلب به درخواست انجمن علمی دانشجویی علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه تهران به مناسبت فرارسیدن هفته کتاب و کتابخوانی نوشته شد.
به امید روزی که برای حل مسائلمان به جای حدس و گمان و ناامیدی از کتاب بهره ببریم.
بهتر از این نمی شود که گفتمان درون خانواده در باب کتاب باشد.
همسران هم می توانند برای هم کتاب بخرند و کتاب بخوانند. به ویژه شعر و ادبیات و بعد با هم در مورد مطلبی که خوانده اند گفتگو و تبادل نظر کنند.