جشنواره کتابخوانی رضوی گامی در جهت تجمیع عقلانیت و معنویت

به گزارش لیزنا،  محسن نوکاریزی، استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی مشهد و عضو هیات مدیره و دبیر کارگروه پژوهش انجمن ارتقای کتابخانه های عمومی کشور جشنواره کتابخوانی رضوی را گامی در جهت تجمیع عقلانیت و معنویت برای رشد انسان عنوان کرد. متن این پیام به شرح ذیل است:

انسان موجودی است عاقل و اجتماعی (نه جمعی) و با همین دو ویژگی از حیوان متمایز می‌شود. با نگاهی به قرآن و سایر کتب آسمانی متوجه خواهیم شد که عمیق‌ترین نگرش به وضع و حال انسان کنونی، نمایانگر آن است که جدی ترین نیاز انسان امروز جمع عقلانیت و معنویت است و هر نیاز دیگر مصداقی از این دو هستند. حقیقت همواره پنهان است و هیچ کسی نمی‌تواند ادعا کند از حقیقت آگاه است و بقیه از آن بی‌خبرند.

به حکم عقل و برای صرفه‌جویی در امکانات مادی و انسانی، ضروری است که از همه منابع و کتاب‌های مربوط به گذشته بهره بگیریم ولی استقلال فکری خود را نیز حفظ کنیم. به بیان دیگر باید رشد کنیم و راه‌حل رشد مطالعه است. برای رشد، باید کتاب خواند و با دیگران بحث کرد. ماده خام و اولیه تفکر و استقلال فکری، مطالعه است. با تکرار سخنان گذشتگان، رشد نمی‌کنیم. عالم در حال گذر است و باید برای همگام شدن با تغییرات مرتب مطالعه کرد. نمی‌توان دست به نوشتن برد بدون آنکه بدانیم بشر تاکنون چه کرده است. باید آنچه را نوشته شده، گرفت، عیب آن را برطرف ساخت و تا حد امکان آن را جلو برد و این بدون مطالعه امکانپذیر نیست.

باید در سه حوزه مطالعه داشته باشیم: برای فراگیری تخصصی یا کسب معلومات یا شغل‌یابی و کسب منزلت اجتماعی. این نوع مطالعه برای کسب معاش و کسب استقلال مالی است. راه فراری از این نوع مطالعه نیست و در ایران از این نوع زیاد است؛ نوع دوم در حوزه زندگی، کسب لذت یا خوش بودن است که به این منظور در تعلیم و تربیت، ادبیات، روانشناسی، دین و مانند آن می‌توانیم به مطالعه بپردازیم؛ و سوم در حوزه خوبی، هنر زندگی کردن و زندگی خوب داشتن که باید به مطالعه منابع فلسفه و اخلاق بپردازیم. با آموزش هنر زندگی می‌توانیم هم خود درد و رنج کم‌تری تحمل کنیم و هم به دیگران کم‌تر درد و رنج تحمیل کنیم و این عین اخلاق است.  

ما امروزه ابزار دخل و تصرف در جهان انسانی و طبیعی را داریم و این برخاسته از تعقل و تعمق در علوم و فناوری است و اگر از منظر معنوی رشد نکنیم، ممکن است ابزار ما جهان را به تباهی و فساد بکشاند پس به آن نیز نیاز داریم. عقلانیت میراثی است که ذره ذره آن از گذشتگان و با رنج و محنت به دست آمده است و باید به کسب معنویتی متوسل شده که با آن در نبرد نباشد. هر گونه مطالعه و پژوهش باید مقدمه‌ای برای رسیدن به جهان بعد از طبیعت و اخلاق باشد.

جشنواره کتابخوانی رضوی یکی از ابزار و راه‌های رساندن ما انسان‌ها به این اهداف و انواع مطالعه است. مشارکت در آن با داشتن چنین اهدافی در ذهن، شاید غنای آن را برای ما چند برابر کند، مخصوصاً که در آن افزون بر بعد عقلانیت، بعد معنویت هم مطرح و با نام مقدس یکی از بهترین اسوه‌های زندگی بشری مزین شده است. در راستای حرکت معنوی، چه کسانی بهتر از بهترین و برجسته‌ترین الگوهای انسانی که ائمه هستند، می‌تواند تأثیرگذاری بیش‌تری برای راه و رسم زندگی و آداب اخلاقی جامعه باشد.