از کتاب انگلیسی «بازنمایی ایران پساانقلاب» رونمایی شد

به گزارش لیزنا، مراسم رونمایی از کتاب انگلیسی Representing Post-Revolutionary Iran (بازنمایی ایران پساانقلاب) تالیف حسین نظری با رویکرد بررسی روایت‌های اسارت، نوشرق‌شناسی و مقاومت در زندگی‌نوشت‌های ایرانی - آمریکایی با حضور جمعی از استادان و متخصصان حوزه‌های جامعه‌شناسی، زبان و ادبیات انگلیسی، ایرانشناسی، مطالعات زنان و مطالعات آمریکا با همکاری اندیشگاه فرهنگی و گروه پژوهش‌های منابع اسلام شناسی و ایران‌شناسی معاونت پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

در ابتدای مراسم، محبوبه شمشیرگرها دبیر نشست و عضو هیات علمی گروه پژوهش‌های منابع اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی معاونت پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره تجربه مطالعاتی خود در حوزه زندگی‌نوشت‌ها گفت: تاریخچه زندگی‌نگاری در ایران به یک قرن و نیم گذشته برمی‌گردد و ما از نظر مبانی نظری در این حوزه با فقر نسبی روبه‌رو هستیم و تا در زمینه مبانی نظری غنی نشویم ورود به عرصه نقد و ارزیابی، سخت است. از این نظر کار آقای نظری ارزشمند است. زندگی‌نوشت، هر نوشته‌ای است که روایتی واقع‌گرایانه از زندگی بشر باشد که در یک فرانوع یا اَبَرژانر (ژانر گسترده) گنجانده می‌شود و می‌توان با اختصاصاتی هر یک از زندگی‌نوشت‌ها را دسته‌بندی کرد.

سخنران زینب قاسمی، عضو هیات علمی گروه مطالعات آمریکای شمالی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران ضمن اشاره به این مطلب که این کتاب، روایتی از واقعیت‌ها است؛ گفت: فرهنگ و خاستگاه تمدنی جامعه ایران برای دنیای غرب به درستی تبیین نشده است و خواننده غربی، شناخت لازم و کافی از جامعه ایرانی ندارد و این کتاب روایتی از بازنمایی ایران پس از انقلاب است.

وی تاکید کرد: نویسندگان کتاب های «بدون دخترم هرگز»(1987)، «لولیتا‌خوانی در تهران»(2003) و «یأ‌س-ها و امیدها: فراتر از لولیتاخوانی در تهران»(2007) همگی به دنبال قراردادن خواننده غربی مقابل جامعه ایرانی هستند؛ اما این کتاب در بخش‌های مختلف و فصول گوناگون خود پاسخ‌های جامع و شایسته‌ای به نگاه ایران‌هراسانه داده است و به خواننده غربی نشان داده که واقعیت جامعه امروز ایران با آنچه در این کتاب‌ها به تصویر کشیده شده بسیار متفاوت است.

قاسمی در ادامه اشاره می‌کند که موضوع کتاب انگلیسی «بازنمایی ایران پساانقلاب»،‌ یک نگاه تئوریک قوی دارد و از ژانر ادبی خاص خود پیروی می‌کند. این ژانر ادبی روایت اسارت آمریکایی‌های سفیدپوست توسط سرخپوستان است که بسیار پرفروش بوده و مولف روایت می‌کند که چگونه از این ساختار در کتاب-های «بدون دخترم هرگز» و »لولیتاخوانی» و نیز از رویکردهای شرق‌شناسی، نوشرق‌شناسی و خودشرق‌شناسی استفاده شده است. هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: خودشرق‌شناسی تصویری است که یک شرقی به صورت بدبینانه از کشور خودش نقل می‌کند و روایت را خیلی باورپذیرتر می کند. 

وی ادامه داد: نویسنده در فصل اول تحلیل می کند که چقدر این ژانر ادبیات در پیشبرد اهداف سیاسی و توجیه افکار عمومی آمریکا تاثیر داشته است. چون وقتی یک ملت را بتوان منفی نشان داد افکار عمومی را برای حمله نظامی راحت‌تر می‌توان تحت تاثیر قرار داد و در رابطه بین بستر سیاسی، بستر فرهنگی و بازار فروش این نوع کتاب‌ها می‌تواند موفق باشد. در فصل آخر مولف ذکر می‌کند که این بازنمایی‌ها چطور باعت توجیه مداخله سیاسی و نظامی و تحریم‌های آمریکا برای افکار عمومی دنیا می‌شود. 

عضو هیات علمی گروه مطالعات آمریکای شمالی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در ادامه گفت: این نوع نگاه برای خواننده غربی که برای زندگی نویسی اهمیت بالایی قائل است بهتر مفاهیم ایران امروز را تداعی می‌کند.ایشان در ادامه گفت: در این کتاب از مقوله شرق‌شناسی برای بیان مفاهیم استفاده شده است که به نظر من برای خواننده بسیار باورپذیرتر است و این نوع نگاه برای خواننده غربی که برای زندگی نویسی اهمیت بالایی قائل است بهتر مفاهیم ایران امروز را تداعی می‌کند. 

این استاد دانشگاه، بازنمایی کتاب های ضدایرانی در تصمیم سازی های دولت های غربی در مواجهه با ایران را مورد بررسی قرار داد و یادآور شد: بازنمایی های غیرواقعی از جامعه ایران سبب می‌شود تا مداخلات سیاسی و نظامی در کشورها افزایش پیدا کند.

قاسمی به عنوان مدرس دانشگاهی که در زمینه مطالعات آمریکای شمالی پژوهش و تدریس می‌کند در پایان تصریح کرد: کتاب «بازنمایی ایران پساانقلاب» گامی است در جهت پرکردن خلأ عدم شناخت کافی انگلیسی‌زبانان از جامعه ایران و معرفی واقعیت های موجود که امید است در این زمینه شاهد آثار فاخر دیگری نیز باشیم.

محسن بدره‌ای عضو هیات علمی مطالعات زنان دانشگاه الزهرا(س) دیگر سخنران این مراسم بود. او با پرداختن به پیشینه رابطه ایران و غرب و تقابلی که از گذشته بین این دو تمدن وجود داشته است؛ گفت: در بسیاری از آثار تاریخی و روایت نگاری های باستان شاهد تقابل بین این دو تمدن هستیم که در آن روایت نادرست از واقعیت های جامعه ایرانی به خوبی دیده می شود.

وی با اشاره به این موضوع که بخش مهمی از شرق شناسی توسط غربی ها به بیان تصویر زن ایرانی پرداخته و از منظر فلسفی و ادبی به آن توجه شده است؛ بیان کرد: در کتاب انگلیسی  «بازنمایی ایران پساانقلاب»  نوشته حسین نظری به جنبه های مختلف نگاه غربی ها توجه شده است و مولف به روشنی با استناد به ادبیات و روایت گری به بررسی شناخت غرب به حوزه زن پرداخته است و با تنظیم فنی و علمی بر موضوعات تمرکز کرده و با بیان درست نظری، اطلاعات به روزی را به مخاطب ارائه می کند.

عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا(س) با انتقاد از این موضوع که در حوزه زنان و روایت پژوهی در تاریخ شفاهی کشور، فعالیت زیادی صورت نگرفته است، خواستار ورود بخش های مختلف ادبی و فرهنگی کشور در بازتولید و بازاندیشی آثار در این زمینه شد و گفت:  همانگونه که به آثار و نوشته زنان در خارج از مرزها، نگاه و توجه ویژه می شود، بایستی به آثار و تلاش های زنان در داخل ایران نیز توجه ویژه ای صورت گیرد.

عاصمه قاسمی، عضو هیات علمی دانشگاه ادبیات،‌ علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات نیز طی سخنانی با تاکید بر این مطلب که جای آثاری نظیر آنچه حسین نظری ارائه کرده است در ادبیات ما خالی است؛ گفت: به عقیده من جامعه امروز ما و نیز مخاطبان خارجی نیازمند آثاری هستند که به درستی واقعیت های ایران امروز را برای آنها بیان کند تا به کتابهایی که در زمینه روایت گری نادرست از ایران وجود دارد؛ پاسخ منطقی بدهد.

وی با اشاره به این موضوع که در کنار تقابل ایران و غرب به دلیل ویژگی های انقلاب اسلامی، جامعه ایرانی به ویژه نظام های دینی و زنان زیر ذره بین غربی ها قرار گرفته اند؛ گفت‌: پرداختن به موضوع زنان از جمله موضوعاتی است که غربی‌ها به آن علاقه زیادی دارند و همواره با رصد آن، آثار فراوانی با رویکردهای مختلف و بازنمایی غیرواقعی در این حوزه به بازار ارائه کرده اند.

این استاد دانشگاه، روایت نقادانه حسین نظری در کتاب «بازنمایی ایران پساانقلاب» را در تعیین مسیر اجتماعی و تاریخی این برهه از ایران حائز اهمیت دانست و گفت: متاسفانه به دلیل اینکه در داخل ایران در زمینه بازنمایی واقعیت های ایران امروز غفلت شده، شاهد بازتاب غیرواقعی آن در خارج از مرزها هستیم و غرب با داشتن رسانه های مختلف به دنبال القای غیرواقعی از آنچه خود در خصوص جامعه ایرانی می پسندد؛ است.

عاصمه قاسمی با اشاره به نکات مثبت کتاب تصریح کرد: این کتاب در بخش ها و فصول مختلف خود، اتفاقات را در بستر تاریخی و با رویکرد عوامل سیاسی و فرهنگی مورد بررسی قرار می دهد و با چارچوب نظری، دوران پساانقلاب را تحلیل می کند. به همین خاطر انتخاب روایت ها به گونه‌ای است که معرف آن‌ها در چارچوب مبانی نظری قرار دارد. ضمن اینکه در بخش‌های مختلف کتاب، دوگانه‌های ساخته شده درباره ایران و غرب به طور مرتب بازتولید می‌شود.

وی همچنین بخش مهم و تاثیرگذار کتاب «بازنمایی ایران پساانقلاب» را در نگاه شرق شناسانه و نوشرق-شناسانه آن دانست که به این اثر وزن و جامعیت خوبی داده است.

حسین نظری، مولف کتاب انگلیسی «بازنمایی ایران پساانقلاب»  و عضو هیات علمی دانشکده زبان ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران ضمن تقدیر از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برای برگزاری این مراسم به بیان چرایی نوشتن این کتاب پرداخت و گفت: متاسفانه در کتاب های «بدون دخترم هرگز، « لولیتا خوانی در تهران» و « یأس ها و امیدها» روایت اغراق آمیزی از جامعه ایرانی به ذهن خارجی ها ارائه می شود که هیچ سنخیتی با واقعیت زیسته ایرانی ندارد.

وی با اشاره به بخشی از کتاب« فرهنگ و امپریالیسم» نوشته ادوارد سعید که «ملت ها خود روایت هستند» ادامه داد: در دوره ای که عصر شبکه های اجتماعی قلمداد می شود آنچه مهم است چگونگی روایت واقعیت ها است تا اثر و نقش خود را بر اذهان مردم، چه در داخل و چه در خارج از مرزها به جا بگذارند.

این دانش‌آموخته دانشگاه کَنتِربِری نیوزلند ادامه داد: امروزه بسیاری از کشورهای دنیا میلیاردها دلار هزینه می کنند تا روایتی جذاب از خود را برای جهانیان روایت کنند اما در کشور ما کمتر به این موضوع پرداخته می شود. ضمن اینکه به عقیده من روایت دارای دو ویژگی منحصر به فرد است: اول اینکه همیشه هدفمند و جانبدارانه است و خنثی نیست و دوم اینکه روایت ها همواره برای مخاطب خاص خود تولید می شوند.

مولف کتاب انگلیسی «بازنمایی ایران پساانقلاب»  با بیان این مطلب که کتاب‌هایی که در این اثر مورد بررسی قرار می‌گیرند به طور خاص برای مخاطب غربی نوشته شده است؛ تاکید کرد: این کتاب ها توسط زنانی نوشته شده که در غرب دارای جایگاه علمی و آکادمیک هستند، اما متاسفانه با اغراق گویی و روایت نادرست جامعه ایرانی، به صورتی غیرآکادمیک و سیاسی تلاش دارند تا ذهن مخاطب خارجی را نسبت به ایران منحرف کنند تا به اهداف سیاسی خود برسند.

وی در پایان گفت: متاسفانه در بخش های مختلف فرهنگی ما ضرورت نوشتن روایت ها به درستی تبیین نشده و نیاز است تا با همکاری و تعامل حوزه های مختلف ادبی و فرهنگی در این خصوص آثار ماندگارتری برای تاثیرگذاری بر مخاطبان داخلی و خارجی و روایت واقعی از جامعه ایرانی منتشر شود.

فاطمه صدر، معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ضمن تشکر از سخنرانان و نویسنده برای حضور در این نشست، به جایگاه و اهمیت این کتاب اشاره کرد و گفت: کتاب انگلیسی «بازنمایی ایران پساانقلاب» اثر نوآورانه و ارزشمندی است و مطلوب است به شکل شایسته ای معرفی شود. تقاضای من از مولف این است که تجربه زیسته خود را درباره مسیری که برای نگارش و انتشار این کتاب طی کرده به نگارش در بیاورد. زیرا دانستن این موضوعات که سوژه این کتاب چگونه انتخاب شد؟ چطور به عنوان رساله دکتری در دانشگاه نیوزلند پذیرفته شد؟ و چگونه ناشری که غالبا علیه ایران به نشر کتب مغرضانه پرداخته؛ انتشار آن را پذیرفت از نکات مهمی است که مورد توجه پژوهشگران خواهد بود.

در پایان مراسم، رونمایی از کتاب Representing Post-Revolutionary Iran ، حسین نظری مولف کتاب و متخصصان حوزه‌های مطالعات زنان، مطالعات آفریقا، جامعه‌شناسی به سئوالات مطرح شده پاسخ گفتند.