صدوسیزدهمین شماره فصلنامه «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی» منتشر شد

به گزارش لیزنا، صدوسیزدهمین شماره پیاپی (دومین شماره از بیست و نهمین دوره) فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی»، شامل شش مقاله به صورت الکترونیکی منتشر شد.

در این شماره، شش مقاله با عناوین «فعالیت‌های کتابخانه‌های عمومی در توسعۀ اقتصادی جامعه: یک مرور نظام‌مند» از داود حاصلی، زینب صفوی و فرزانه پارسا؛ «ارزیابی عملکرد مسئولان کتابخانه‌های عمومی شهر قم با استفاده از روش بازخورد ۳۶۰ درجه» از مرتضی محمدی استانی، علی اکبری و مریم آذرگون؛ «تأثیر آموزش کارآفرینی در تغییر نگرش کارآفرینانۀ کتابداران کتابخانه‌های عمومی» از محمدجواد هاشم‌زاده، عاطفه وطن‌دوست، غلامحسین جهانگیر، علی عسگری و محمود سنگری؛ «تحلیلی بر رفتار انتخاب کتاب اعضای نوجوان کتابخانه‌های عمومی ایران» از شیوا یاری، علیرضا نوروزی، فاطمه فهیم‌نیا و محسن نوکاریزی؛ «اعتبارسنجی الگوی مؤلفه‌های مدیریت راهبردی کتابخانه‌های عمومی ایران» از مریم کهزادی، عاطفه زارعی، فخرالدین معروفی و بهروز بیات؛ و «تبیین اثربخشی طرح خواندن با خانواده و حلقه‌های کتاب‌خوانی بر دو مؤلفۀ انگیزۀ‌ خواندن و نرخ مطالعۀ سوادآموزان» از حکیمه دانشور، نرجس رستگاری و امید مهنی ارائه و منتشر شده است.

مقاله «فعالیت‌های کتابخانه‌های عمومی در توسعۀ اقتصادی جامعه: یک مرور نظام‌مند» مروری جامع و نظام‌مند بر انواع خدمات، برنامه‌ها و فعالیت‌هایی است که کتابخانه‌های عمومی برای حمایت از توسعۀ اقتصادی جامعه ارائه می‌کنند. یافته‌ها نشان می‌دهد که کتابخانه‌های عمومی در حال ایجاد کارکرد جدیدی با عنوان کارکرد اقتصادی برای خود هستند که نقشی چندوجهی دارد و جنبه‌های مختلفی از جمله اطلاع‌رسانی، آموزش، مسائل اجتماعی و توسعۀ فضا و تجهیزات را پوشش می‌دهد. این مطالعه به دانش موجود در مورد تأثیر اقتصادی کتابخانه‌های عمومی کمک می‌کند و جهت‌گیری‌هایی را برای اقدام کتابخانه‌های عمومی در آینده پیشنهاد می‌کند.

«ارزیابی عملکرد مسئولان کتابخانه‌های عمومی شهر قم با استفاده از روش بازخورد ۳۶۰ درجه» مقاله‌ای است که با بهره‌گیری از روش پیمایش کتابداران، مسئولان و مدیران بیان می‌کند که شاخص‌های عملکرد مسئولان کتابخانه‌های عمومی شهر قم در وضعیتی مطلوبی قرار دارد و بین خودارزیابی مسئولان کتابخانه و کتابداران و مدیران تفاوتی معنادار وجود ندارد. در این پژوهش شاخص‌های «مهارت‌های مدیریتی»، «تعامل و ارتباط» و «کار تیمی» مسئولان کتابخانه‌ها در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند. یافته‌های این پژوهش لزوم توجه و تفویض اختیار در شاخص‌هایی نظیر «تشویق و نوآوری»، «رهبری» و «تصمیم‌گیری» را موردتأکید قرار می‌دهد. همچنین، تدوین و ابلاغ شاخص‌های ارزیابی عملکرد به کتابداران و مدیران کتابخانه‌های عمومی به‌منظور دستیابی به شناخت بهتر از این شاخص‌ها و بهبود کیفیت عملکرد آن‌ها را توصیه می‌کند.

مقاله «تأثیر آموزش کارآفرینی در تغییر نگرش کارآفرینانۀ کتابداران کتابخانه‌های عمومی» با استفاده از روش آزمایشی به این نتیجه رسید که آموزش‌های کارآفرینی موجب تغییر نگرش، جهت‌گیری عزت‌نفس، توفیق‌طلبی، نوآوری و کنترل‌شخصی کارآفرینانۀ کتابداران می‌شود. همچنین مؤلفه‌های عزت‌نفس از جمله اعتماد به توانایی خود، اعتماد به نتایج کار، توانایی حل مشکل‌های شخصی، بلندپروازی و خودباوری تا حد زیادی می‌تواند تحت‌تأثیر تغییر دیدگاه‌های کتابداران به‌علت بالا رفتن سطح آگاهی‌ها و دانششان در مورد کارآفرینی قرار بگیرد. این مقاله پیشنهاد می‌کند که کتابداران از مزایای آموزش‌های کارآفرینی در بالا بردن سطح شغلی و ارائۀ خدمات کارآفرینانه به کاربران استفاده کنند.

مقاله «تحلیلی بر رفتار انتخاب کتاب اعضای نوجوان کتابخانه‌های عمومی ایران» با روش تحلیل محتوای کیفی ۵ مقوله برای این پدیده شناسایی کرده است. این مقوله‌ها شامل عوامل مرتبط با کاربر؛ عوامل مرتبط با کتاب؛ عوامل مرتبط با کتابخانه؛ افراد، رسانه‌ها، تولیدات، مناسبت‌ها، برنامه‌ها و فهرست‌های اثرگذار بر انتخاب کتاب؛ و موانع انتخاب کتاب در کتابخانه‌های عمومی هستند. این پژوهش ادعا می‌کند که مؤلفه‌های شناسایی‌شده در رفتار مذکور می‌تواند به‌عنوان مبنایی برای پیمایش گستردۀ رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران در محیط‌های فیزیکی و مجازی مورد استفاده قرار گرفته و راهنمای مجموعه‌سازی، فضاسازی و طراحی خدمات در کتابخانه‌ها، تدوین منابع و طراحی ظاهری و ساختاری کتاب توسط نویسندگان و ناشران شود.

مقاله «اعتبارسنجی الگوی مؤلفه‌های مدیریت راهبردی کتابخانه‌های عمومی ایران» با استفاده از روش دلفی نشان می‌دهد در تدوین مؤلفه‌های مدیریت راهبردی شاخص‌ها «مشخص شدن نوع خدمات و منابع»، «توجه به عوامل سیاسی، قانونی و دولتی»، «هم‌سو بودن فرهنگ سازمانی با راهبردهای تدوین‌شده»، «حمایت راهبردها از محصولات فرهنگی خاص جامعه»، «اجرای راهبردهای ویژه برای تبلیغات محصولات/خدمات کتابخانه برای جذب کاربران جدید»، «پاداش‌ها و افزایش حقوق با توجه به عملکرد کارکنان کتابخانه» و «هماهنگی برنامه‌های راهبردی تعیین و اجراشده با محیط عملیاتی کتابخانه» از اهمیت بالایی برخوردار هستند. یافته‌های این مقاله می‌تواند مدیران را در شناسایی شکاف راهبردی در فرایند مدیریت راهبردی (تدوین، اجرا، ارزیابی) و اولویت‌بندی مسائل برای دستیابی به اهداف یاری دهد.

آخرین مقاله این شماره با عنوان «تبیین اثربخشی طرح خواندن با خانواده و حلقه‌های کتاب‌خوانی بر دو مؤلفۀ انگیزۀ‌ خواندن و نرخ مطالعۀ سوادآموزان» با استفاده از روش پیمایشی انجام شده است. نتایج این مقاله نشان می‌دهد که بین نرخ مطالعۀ سوادآموزان مورد بررسی برحسب برخورداری از طرح خواندن با خانواده و حلقه‌های کتاب‌خوانی تفاوتی معنادار وجود دارد و نرخ مطالعۀ افرادی که تحت پوشش طرح خواندن با خانواده بوده‌اند در زمینه‌های مطالعۀ غیردرسی، مطالعۀ فضای مجازی و مطالعۀ کتاب‌های دینی و ادعیه بیشتر بوده است. این مقاله بیان می‌کند که آموزش‌ها و برنامه‌هایی که برای تحکیم سواد تعریف می‌شوند اگر درست تهیه شوند و براساس اصول تعلیم‌وتربیت استوار باشند، در افزایش انگیزۀ خواندن و بهبود نرخ مطالعه کمک زیادی خواهند کرد.

علاقه‌مندان می‌توانند نسخه الکترونیکی صدوسیزدهمین شماره فصلنامه علمی- پژوهشی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی» را از اینجا مطالعه و یا دریافت کنند.

گفتنی است، انتشار فصلنامه علمی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی» به مدیرمسئولی مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و سردبیری سعید اسدی دانشیار علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شاهد انجام می‌شود. این فصلنامه دارای «رتبه الف» در ارزیابی نشریات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و چارک دوم در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) است و در حوزه‏‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی، به‌ویژه کتابخانه‌های عمومی و مطالعات خواندن مقاله پژوهشی می‌پذیرد.