استفاده از هوش مصنوعی به بهبود فرایندهای پژوهشی کمک می‌کند

به گزارش خبرنگار لیزنا، دکتر سعیده اکبری داریان، دبیر علمی چهاردهمین جشنواره ملّی پژوهش و فناوری سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در مراسم اختتامیه این جشنواره گفت: این رویداد فرصتی  بود  تا اندیشمندان، پژوهشگران و متخصصان را دورهم جمع کرده تا در آغازی دیگر از پیشرفت و نوآوری‌، نتایج پژوهش‌های خود را هم‌رسانی کنند. این جشنواره، پلی است میان کتابداران، آرشیویست‌ها، پژوهشگران سازمان و پژوهشگران ایرانی.

وی افزود: با افتخار و سربلندی مشارکت شما پژوهشگران را که با تلاش‌های خود در مسیر تحقق رویاها و اهداف علمی در کشور گام برمی‌دارید و ما را در هر دوره از جشنواره از دستاوردهای خود آگاه  می کنید ارج می‌نهیم. 

دبیر علمی چهاردهمین جشنواره  گفت: در این دوره سعی  کردیم  تا در راستای فراهم کردن زمینه مشارکت در پژوهش میان دانشگاه و صنعت گام برداریم و از این طریق مشارکت دانشجویان، پژوهشگران و اهالی علم در شناسایی مسائل، یافتن راه‌حل‌ها و گسترش مرزهای دانش در رابطه با مأموریت‌ها و فعالیت‌های سازمان  را فراهم کنیم.

وی در ادامه درباره ویژگی های دوره چهاردهم صحبت کرد و توضیح داد: در این دوره از جشنواره برای نخستین بار دریافت آثار و فرایند ارزیابی توسط داوران از طریق  سامانه جشنواره  فراهم شد. همچنین برای اولین بار  در تاریخ چهارده ساله  جشنواره  داوری دوسو ناشناس برای  همه قالب ها به جز کتاب اعمال شد و به منظور به حداقل رساندن سوگیری در ارزیابی آثار، چنانچه پژوهشگری اثر خود را به جشنواره ارسال کند، انتخاب وی به عنوان داور در همان قالب اثر ارسال شده، مجاز  نبود؛ اما انتخاب وی به عنوان داور در قالب‌های دیگر آثار بلامانع  بود.

اکبری داریان درباره فرایند داوری توضیحاتی ارائه داد و افزود: در این دوره از جشنواره، در دبیرخانه جشنواره که امسال تغییر جایگاهی از اداره کل به  معاونت پژوهش داشت، 141 اثر دریافت  کردیم که بیشتر میزان مشارکت در بخش کتاب با 64 اثر بود و کمترین پیشنهاده مصوب رساله دکتری و پایان نامه ارشد با 13  مورد بود. همچنین بیشترین میزان آثار دریافت شده در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی  و کمترین در حوزه حفاظت و نگهداری بود.

وی گفت: مقایسه آثار دریافتی در دودوره اخیر جشنواره نشان می دهد در دریافت طرح پژوهشی و  کتاب  رشد 200 و 160  درصدی داشته ایم  اما با توجه به اینکه 55 و  48 درصد از طرح پژوهشی و کتاب های دریافت شده در این دوره از جشنواره  با شرایط جشنواره تطبیق نداشته اند به نظر می رسد برای سال های آتی باید برای شناسایی مخاطبان هدف باید  از پروتکل های بیشتری  بهره برد.

دبیر علمی در ادامه صحبتهای خود بیان کرد: کمیته علمی با 16 عضو اصلی و  4 استاد مدعو  با برگزاری  9 جلسه در  327 نفرساعت به بررسی محورهای فراخوان، کاربرگ های ارزیابی، بررسی اولیه آثار و  امتیازدهی آثار راه یافته به  مرحله دوم  پرداختند.

وی افزود: اعضای کمیته علمی از 141 اثر بررسی شده در جلسات 97 اثر را برای داوران ارسال کردند که این میزان حدود 65 درصد از آثار دریافت شده را  شامل می‌شد. بیشترین درصد ارسال به داوری  مربوط به پایان نامه ارشد  و رساله دکتری با 91 و 90 درصد  بود.

 او ادامه داد: ۳۸ درصد از آثار ارسال شده به داوری به مرحله دوم راه یافتند و آثار برگزیده ۳۲ درصد از آثار راه یافته به مرحله دوم بوده که 8.5 درصد از کل آثار دریافت شده  محسوب می شوند.

 وی همچنین درباره توزیع جغرافیایی  داوران گفت: در این  دوره از جشنواره   علاوه بر تهران ۱۸ استان درگیر  عضو هیئت داوران بوده اند این مشارکت  حدود ۲۷ درصد در سایر استانها بود و مشارکت همکاران سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران  در ارسال آثار به جشنواره  ۱۸.۴ درصد  بود. لازم به ذکر است سال  ۲۰ درصد از آثار متعلق به همکاران سازمان بود.

 عضو هیأت علمی کتابخانه ملی گفت:  در چهاردهمین دوره جشنواره  ۷۶.۳۰ درصد از داوران از  دانشگاهها و سازمان ها  در سراسر کشور بوده اند . در این دوره از جشنواره برای هر اثر به جز پیشنهاده ۲ داور توسط کمیته داوران  انتخاب شد که در صورت  تفاوت  معنادار در امتیازات دوداور اثر برای داورسوم ارسال شد. به این ترتیب در این دوره از جشنواره ۱۸ اثر برای  داور سوم ارسال شده است که نسبت به سال گذشته رشد 1800 درصدی داشته که یکی از برنامه های  بعد از جشنواره تحلیل امتیازات و شناسایی دلایل تفاوت معنادار بین  امتیازدو داور بوده است.   همچنین داوران  هر پیشنهاده ۸-۹ نفر از متخصان  علم اطلاعات و دانش شناسی کمیته علمی بوده اند و در مجموع ۲۷۲ مورد داوری  در این دوره از جشنوراه  انجام شد.

وی در ادامه صحبتهای خود در مورد اهمیت هوش مصنوعی صحبت کرد و گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در راستای ماموریت خود برای تسهیل پژوهش در کشور  موظف است  با بهره‌گیری استفاده از تکنیک‌های هوش مصنوعی به بهبود فرایندهای پژوهشی و ترویج دانش در کشور کمک کند.

او ادامه داد: بهره گیری از سیستم‌های توصیه‌گر در سازمان  می‌تواند محتوای مرتبط با پژوهش‌ها را به  پژوهشگران پیشنهاد دهد، همچنین می توان با بهره گیری از بینایی ماشین در فرایندهای مرتبط با مدیریت و حفاظت  اسناد و نسخ خطی  نقش موثری داشت این فناوری  به صورت خودکار اسناد را شناسایی و اطلاعات مفید را از آن‌ها استخراج می کند و از طریق تحلیل تصاویر و متون، بینایی ماشین می‌تواند به شناسایی و بازیابی اطلاعات از اسناد کمک کند.

اکبری داریان افزود: این اقدامات باعث بهبود دسترسی به اطلاعات و مدیریت بهتر اسناد و نسخ خطی می‌شود و همچنین زمان و هزینه‌های مربوط به فرایندهای مربوطه را کاهش می‌دهد.  همچنین استخراج  الگوها و اطلاعات مفید از  داده‌ها و  شناسایی مدل‌های پنهان در داده‌ها می‌توانند به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران کمک کند تا منابع پژوهشی را بهبود بخشیده و دسترسی به اطلاعات را تسهیل نمایند. به علاوه، استفاده از هوش مصنوعی در این حوزه می‌تواند باعث افزایش بهره وری و کارایی در فرایند پژوهشی شود. از سوی دیگر، این تکنیک‌ها می‌توانند داده‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران را بهبود بخشیده و استفاده بهینه از آن‌ها را فراهم کنند. این تحولات باعث پیشرفت و توسعه پژوهش در کشور می شود و توسعه علم و فناوری در ایران را میسر می کند.

وی در پایان گفت: امیدواریم که این جشنواره فرصتی باشد برای شناخت بهتر و تبادل ایده‌های نوآورانه که در پیشبرد علم و فناوری موثرند. به امید اینکه این رویداد بتواند مشوق همکاری‌های بیشتر در عرصه پژوهش و فناوری و باعث بالندگی ایران در صحنه‌ علم و فناوری باشد.