نقش کتابداران و کتابخانه‌های دانشگاهی در ارتقای سواد دیجیتال

دکتر جعفر مهراد استاد پیشکسوت دانشگاه شیراز در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار لیزنا درباره سواد دیجیتال و نقش کتابخانه های دانشگاهی گفت: در چشم انداز دیجیتالی امروز که به سرعت در حال تحول است نمی توان اهمیت سواد دیجیتال را نادیده گرفت.

وی افزود: سواد دیجیتال بسیار بیشتر از استفاده از کامپیوتر یا گوشی هوشمند است. سواد دیجیتال شامل درک عمیق ابزارهای دیجیتال، پلتفرم ها و اینترنت است. در دنیای امروز، داشتن سواد دیجیتالی به این معنی است که می توانید با اطمینان در اینترنت گشت و گذار کنید، کارهای آنلاین انجام دهید، اسناد ایجاد کنید، ایمیل بفرستید، آنلاین خرید کنید و عکس ها و ویدیوها را تولید و ادیت کنید. داشتن مهارت های دیجیتال، دنیایی از فرصت را بوجود می آورد. این رویکرد می تواند به چشم انداز های شغلی بهتر، یادگیری و پیشرفت مستمر و کشف فرصت های شخصی و حرفه ای جدید منجر شود. در عصری که دیجیتال تقریبا به اندازه حضور فیزیکی مهم است، داشتن سواد دیجیتالی برای برقراری ارتباط موثر، یادگیری مستمر و دسترسی به خدمات و فرصت های آنلاین بی شمار بسیار مهم است. 

دکتر مهراد تصریح کرد: در دنیایی که فناوری ارتباط تنگاتنگی با زندگی روزمره ما دارد، نداشتن مهارت های دیجیتال می تواند یک مانع بزرگ باشد، می تواند مردم را از دسترسی به خدمات مهم، ارتباط با دیگران و یافتن فرصت های شغلی باز دارد. فقدان مهارت‌های دیجیتال می تواند منجر به از دست رفتن فرصت ها و احساس بی مکانی شدن در دنیایی شود که به طور فزاینده ای آنلاین است.با درک نقش حیاتی این مهارت ها در زندگی مدرن، کتابداران کتابخانه های دانشگاهی باید یک رویکرد جامعی ایجاد کنند تا این اطمینان حاصل شود که دانشجویان و استادان نه تنها سواد دیجیتالی دارند، بلکه آماده رشد در دنیای دیجیتالی فزاینده هستند.

چهره ماندگار علمی کشور افزود: در قرن بیست و یکم که فناوری های دیجیتال بر آن تسلط دارند، نقش کتابداران و کتابخانه های دانشگاهی در پیاده سازی سواد دیجیتال بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. کتابخانه های دانشگاهی پایگاه مهم دانش و اطلاعات هستند و به عنوان مراکزی برای یادگیری، پژوهش و کاوش عمل می کنند. وی گفت: در این عصر دیجیتال، ماموریت کتابخانه های دانشگاهی فراتر از تهیه کتاب و سایر منابع اطلاعاتی است.

دکتر مهراد بیان کرد: کتابخانه های دانشگاهی مخازن مجموعه های دیجیتالی وسیعی هستند که از مقالات علمی و کتاب های الکترونیکی گرفته تا منابع چندرسانه‌ای و پایگاه داده را شامل می شوند. کتابداران با نمایش گستردگی و عمق مواد دیجیتالی موجود، دانشجویان و استادان را قادر می سازند تا دیدگاه های گوناگون را بررسی و درک خود را در موضوعات مختلف عمیق تر کنند.

وی گفت: کتابداران در چنین کتابخانه هایی کارگاه ها و جلسات آموزشی را در مورد مهارت های دیجیتال، تجزیه و تحلیل داده‌ها و مدیریت استناد برگزار می کنند. این جلسات کاربران را با ابزار ها و استراتژی های مورد نیاز برای ارزیابی انتقادی اطلاعات آنلاین، پیمایش پایگاه های اطلاعاتی دانشگاهی و با  گنجاندن منابع دیجیتال در کارهای علمی خود آشنا می سازد.

بنیانگذار ISC گفت: در عصر تهدیدات سایبری گسترده، ارتقای امنیت و حریم خصوصی آنلاین بسیار مهم است. کتابداران به کاربران در مورد بهترین شیوه ها برای حفاظت از اطلاعات شخصی، تشخیص تلاش های فیشینگ و شناسایی منابع قابل اعتماد آنلاین آموزش می دهند. با افزایش آگاهی در مورد خطرات امنیت دیجیتال، کتابداران دانشگاهی در جهت بهبود فرهنگ شهروندی دیجیتال در میان دانشجویان و استادان گوشش می کنند. 

وی ادامه داد: کتابخانه های دانشگاهی از طرح های تحقیقاتی دیجیتال از جمله پروژه های علوم انسانی دیجیتال، تجسم داده‌ و متن کاوی پشتیبانی می کنند. کتابداران برای شناسایی ابزار ها و منابع دیجیتال مرتبط، ارایه کمک های فنی و تسهیل همکاری های بین رشته‌ای با محققان همکاری می کنند. وی ضمن اشاره به تقویت دسترسی فراگیر به اطلاعات افزود: با درک اهمیت دسترسی به اطلاعات، کتابخانه های دانشگاهی تلاش می کنند تا شکاف های دیجیتالی را پر کنند و این اطمینان را بوجود آورند که همه اعضای جامعه دانشگاهی به منابع و خدمات ضروری دسترسی دارند.

استاد پیشکسوت دانشگاه شیراز تصریح کرد: کتابداران کتابخانه های دانشگاهی از فناوری های نوظهور استقبال می کنند. کتابخانه های دانشگاهی به عنوان انکوباتور برای فناوری های نوظهور و رویکرد های آموزشی نوآورانه عمل می کنند. کتابداران ضمن بررسی فناوری های نوین مانند واقعیت مجازی، هوش مصنوعی و واقعیت افزوده، آن ها را در خدمات کتابخانه ای و برنامه نویسی ادغام می کنند تا تجربیات یادگیری را افزایش دهند و دانشجویان را در استفاده از فناوری های موجود یاری رسانند.

چهره ماندگار علمی کشور گفت: کتابداران دانشگاهی و کتابخانه ها شرکای ضروری در ارتقای سواد دیجیتال در جامعه دانشگاهی هستند. کتابداران با مدیریت منابع دیجیتال، ارایه آموزش و مهارت ها، ارتقای ایمنی آنلاین، حمایت از پروژه های تحصیلی دیجیتال، ترویج دسترسی فراگیر، پذیرش فناوری های نوظهور و پرورش مهارت های مهم سواد دیجیتال دانشجویان و استادان را برای پیشرفت در دنیای دیجیتالی فزاینده، توانمند می سازند. همان طور که چشم انداز دیجیتال در حال تکامل است، نقش کتابخانه های دانشگاهی و کتابداران به عنوان کاتالیزور برای آموزش سواد دیجیتالی حیاتی تر از همیشه است.