دعوت به همکاری کمیته مطالعات صنفی انجمن

لیزنا، سید ابراهیم عمرانی، سردبیر: مساله امروز من بعالیت گسترده‌تر در کمیته مطالعات صنفی است. سالهای محافظه کاری انجمن و در ترس و واهمه بودن از هجوم عده‌ای که منتظر سر زدن کوچکترین خطا از انجمن بودند را به یاد می‌آورم. صحبت از انجمن کتابداری بعد از انقلاب است که یک بار در سال 1366 و به همت علی میرزایی نازنین که در آن زمان مسئولیتهای متفاوتی داشت، برای انجمن هم وقت گذاشت و هیات مؤسسی تشکیل شد و اساسنامه‌ای نوشتند و جلسه مجمع عمومی را دعوت کردند که انجمن شکل بگیرد، و افرادی از رشته خودمان که به هیچ‌ وجه موافق وجود انجمن نبودند بلافاصله دست بکار شدند و انجمن را در نطفه خفه کردند. یک روز قبل از برگزاری به من زنگ زده شد که بروید هتلی که تالار گرفته اید و برنامه را لغو کنید. افرادی که با زدن دیگران، می‌توانستند با یک چشم به مقام پادشاهی در شهر نابینایان و کوردلان برسند.

گذشت تا دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی که سمن‌ها اجازه فعالیت یافتند و انجمنهای علمی و فرهنگی‌هم اجازه فعالیت یافتند، البته انجمنهای علمی  با اساسنامه تیپ وزارت علوم، انجمنهای هنری – فرهنگی با اساسنامه تیپ وزارت ارشاد و سمنهای اجتماعی، سیاسی (حزبی) با اساسنامه تیپ وزارت کشور و تایید کمیسیونهای این وزارت. این بار دکتر خسروی به عنوان معاون کتابخانه ملی حمایت کردند و هیات موسس جدیدی تشکیل شد و اساسنامه وزارت علوم بررسی و مجمع عمومی دعوت گردید و در اسفند 1379 با اولین انتخابات هیات مدیره، انجمن کار خودش را شروع کرد.   

انجمن از همان ابتدا با فشار بدنه کتابداران برای فعالیتهای صنفی و دفاع از منافع کتابداران روبرو بود و شرایط، به ویژه بعد از دوران آقای خاتمی سخت‌تر شد و اصلا کلمه صنف، سوال بزرگ مسئولین وزارت کشور بود.

انجمن خود را موظف می‌دید به کتابداران پاسخ دهد، لیکن پاسخها مورد قبول بدنه کتابداران نبود و کار صنفی اجرایی می‌خواستند. پاسخهای انجمن دروغ یا کلاه گذاشتن سر کتابداران نبود. انجمن می‌گفت اساسنامه اجازه نمی‌دهد و درست می‌گفت، چون ذره ای از مسیر بیرون می‌رفتی، ‌عده ای از خودمان آماده بستن انجمن بودند، با اینهمه در هر فرصتی تلاش می‌شد به هر بهانه‌ای سراغ مسایل صنفی برود و باز هم مورد قبول بدنه کتابداران قرار نمی‌گرفت.

می‌رفتیم و تحقیق می‌کردیم و عین پاسخها را می‌گفتیم و می‌نوشتیم که آقا صنف یعنی گروهی که سرمایه‌ای اندک گذاشته اند و واحد صنفی دارند می‌توانند عضو صنف باشند، و از سرمایه خردشان باید بتوانند در مجامع مختلف دفاع کنند در جائی که‌ 95% کتابداران حقوق بگیر دولت هستند و باز می‌گفتند چرا انجمن از منافع ما دفاع نمی‌کند؟

انجمن بارها در  نشستها این سوال را طرح می‌کرد که از نظر شما کار صنفی برای کتابداران چیست؟ ارتقاء علمی کتابداران، ارتقاء شغلی کتابداران، ‌وضعیت معیشتی کتابداران، امنیت شغلی کتابداران، و ....

برای ارتقاء علمی همه گونه آمادگی وجود داشت و دارد. آموزش،‌کارگاه، همایش،‌انتشارات،‌ و .... خوب برای وضعیت معیشتی کتابداران چه باید انجام دهد؟

بیائید آن سالها را فراموش کنید، همین امروز انجمن دوست دارد در مورد معیشت کتابداران فکری بکند، بفرمائید چه باید بکند؟ آیا انجمن می‌تواند حقوق کتابداران را بالا ببرد؟ در جائیکه کتابداران اغلب حقوق بگیر دولت هستند؟ حتی در دوره‌ای صندوق قرض‌الحسنه پیشنهاد شد که بتواند گاهی وامی به کتابداران بدهد که آن هم به رای گذاشته شد و از دفتر انجمنها پرسیدیم، گفتند، ‌این حرکت می‌تواند بین گروهی از کتابداران شکل بگیرد و انجمن علمی نمی‌تواند وارد این حوزه شود و به انجمن علمی ربطی ندارد و هر گروه از کتابداران می‌خواهند خودشان بروند مجوز بگیرند و صندوق راه بیندازند.

روی سختی کار کتابداران صحبت شد،‌ در دانشگاه در آزمایشی روی آن کار ‌کردیم و با کمک معاونت اداری و مالی دانشگاه تهران عنوان کردیم که ما هر روز با خاک سر و کار داریم و گفتند "حق شیر" و سختی کار می‌دهیم و در دوره حقوقهای 700.000 تومانی کتابدار با سابقه 15 سال خدمت بود، و سختی کار ما شد ماهی 23000 تومان.

کلا حقوق و مزایای کتابداران حتی از دست سازمانها نیز خارج است و از جای دیگری و در مقایسه با سایر مشاغل تعیین می‌شود و می‌دانیم که توازنی هم ندارد. شرکتهای دولتی مانند نفت و نیرو سطح حقوق بالاتری دارند و برخی موسسات سطوح پائین تر هستند و سازمانهایی که هیچکدام نیستند، یعنی نه استخدام دولتی و نه تامین اجتماعی و نه شرکتهای وابسته به دولت که دیگر وضعیتشان بدتر است.

امنیت شغلی کتابداران نیز از مسایلی است که بارها طرح شده و هر بار نیز به مکاتبات بسیار از سوی انجمن ختم شده و همه در بایگانیهای انجمن وجود دارد. برداشتن پست کتابدار آموزشگاهی اعتراضهای بسیار از سوی انجمن داشته، ‌و دارد. جلسات با معاونین وزیر آموزش و پرورش در چند نوبت در دوره ریاست دکتر فتاحی، ‌در دوره ریاست دکتر خسروی و در دوره دریاست دکتر رضایی شریف آبادی و اینک در دوره ریاست دکتر محمد زره‌ساز که می‌بینید تمام قد ایستاده و در این قبیل موارد به سرعت ورود می‌کند و امیدواریم بالاخره به نتیجه برسد.

و بسیاری مسایل دیگر، لیکن به این نکته باید باز هم توجه و دقت شود، انجمن جایگاه اجرایی ندارد. انجمن تحقیق می‌کند، توصیه می‌کند، ‌نشست می‌گذارد، توضیح می‌دهد، و نتایج اینها را به مقام اجرایی می‌سپارد و پیگیری می‌کند ولی نمی تواند به وزیر آموزش و پرورش دستور بدهد و وزیر هم که تابع سیاستهای کلان جناح حاکم است.

با آغاز به کار کنگره متخصصان علوم اطلاعات، ترفند دیگری به نظر انجمن رسید، حال که نمی‌توانیم مطالبات صنفی داشته باشیم (که در چند سال اخیر آن را هم داشته‌ایم)، دست کم بیائیم تحت عنوان مطالعات صنفی، به امور صنفی رسمیت بدهیم و این کار انجام شده و هنوز هم ادامه دارد.

مساله امنیت شغلی کتابداران در رابطه با حذف پست کتابدار در همه این سالها تبدیل به ماموریت اصلی کمیته شده است. کمیته مطالعات صنفی تحقیق‌های خوبی انجام داده و مشاغل نوین را بارها  بارها بررسی و در کنگره و در نشستهای انجمن نشان داده، و نتایج این تحقیقها و نشستها را تا جائیکه در توان داشته به سازمانهای مرتبط از سازمان امور اداری و استخدامی کشور، ‌به وزارتخانه های علوم و آموزش و پرورش و به مجلس تقدیم کرده، و در پایان باز هم به این دیوار برمی خوریم که انجمن قدرت اجرایی لازم برای تغییر را در اختیار ندارد. و باز هم به اینجا می‌رسیم که از فلان وزیر و بهمان مدیرکل وقت بگیرد، ‌اسناد را برای ارائه ببرد و به دنبال احقاق حق کتابداران باشد،‌ ولی در نهایت تصمیم گیرنده سازمانها و وزارتها هستند. با اینهمه دست از کار برنداشته و تا جایی که انجمن را می‌شناسم،‌دست برنخواهد داشت،‌حتی اگر قدرت اجرایی نداشته باشد.

کمیته مطالعات صنفی در تحقیق و تحلیل موقعیت و شرایط کوتاهی نکرده،‌ ولی چرا همه اینها به نتیجه نرسیده است. در دو کنگره روی "نظام مدیریت اطلاعات و دانش" طی دو سال کار شد، در کنگره های هفتم  و هشتم ارائه شد و پیرو آن طرح "نظام" نوشته و آماده شد  و باید یکی از سازمانهای متولی که از نظر قانونی می‌تواند طرح را به مجلس بدهد، یا از طریقی به عنوان لایحه‌ای درمجلس طرح نماید، قدمی جلو نگذاشته‌اند و  کمیته و انجمن از اینجا به بعد را نمی‌توانند کاری انجام دهند، حتی پیگیری طرح در سازمانهایی مانند کتابخانه ملی و ایرانداک و نهاد کتابخانه‌‌های عمومی و وزارت علوم (ایرانداک) دست کم در حد اختیارات کمیته و بصورت شفاهی عنوان شده است،‌ لیکن طرح در کمیته، و روی دست کمیته، مانده و یک کمیته از یک انجمن، امکان پیگیریش خیلی محدود است و از این بیشتر نیست. انتظار داریم کتابخانه ملی و ایرانداک و نهاد مشترکا آن را به جریان بیندازند. دقت کنید پیشنهاد نظام از سوی سازمانهایی  است که بیشترین تعداد کتابداران را دارند،‌لیکن یک نظام مستقل از دولت است و می‌تواند از منافع شاغلین و تعرفه‌های مرتبط با آن مشاغل دفاع کند. مانند نظام پزشکی، کانون وکلا، ‌نظام مهندسی و نظام مشاوره .

بنابراین از بُعد مطالعات صنفی،‌ کمیته تلاشهایش هم در مورد نظام و هم موضوعات دیگری که در دستور کار انجمن است را ادامه می‌دهد ولی حتما  نیاز به کمک بیشتر دارد. برای کنگره نهم نیز به تبعیت از همه کمیته ها به موضوع هوش مصنوعی و مشاغل ورود کردیم و سفارش مقاله هم داده‌ایم و کار علمی کمیته در جریان است،‌ لیکن درمورد استخدامها و سازمان نظام پیگیریها ادامه خواهد داشت.

افزون بر آن و در پیگیری نشست کمیته در کنگره نهم، پیش نشستی در اندیشگاه کتابخانه ملی در شهریورماه 1404 برگزار شد. تعداد حاضران بسیار اندک بود. بنابراین به احترام حاضران مسایلی که قرار بود طرح شود به بحث گذاشته شد، لیکن اصرار کمیته بر  حضوری  بودن جلسه به این دلیل بود که قرار بود پرسشنامه‌ای دو مرحله ای توزیع شود، و نتایج آن بررسی و در کنگره ارائه شود که همانطور که عرض شد، تعداد حاضران آنقدر کم بود که پرسشنامه توزیع نشد و تنها به صحبت پیرامون کاری که کمیته در دست داشت اکتفا شد  و در نهایت کمیته در حال ادامه جنبه کار مطالعاتی خود خواهد بود. و دراین زمینه هم نیاز به کمک دارد و در حوزه هوش مصنوعی و مشاغل نوین آماده دریافت و بررسی مقالات رسیده است.

دومین نشست کمیته:

از بعد مطالبات صنفی هم کمیته خود را در نشستی با کتابداران معترض به دفترچه‌های آزمون شغلی هماهنگ کرد و از بزرگانی دعوت کرد تا در نشستی به اعتراض دانش آموختگان گوش کنند و به دنبال آن راه حلی بیابند. پس از آن نشست مکاتبه توسط رئیس ایرانداک با سازمان امور اداری و استخدامی کشور نیز صورت گرفت و اعتراض به ایشان منعکس شد که تنها عذرخواهی انجام شد که اشتباه بوده و سال بعد در  دفتر چه آزمون نام رشته برای استخدام اضافه خواهد شد.  جلسه اول مطالبات صنفی با حضور دکتر رحمت‌الله فتاحی، دکتر محمد حسن زاده و دکتر محمد زره‌ساز برگزار شد که نتایج آن در مطبوعات رشته و انجمن منعکس گردید. و پس از آن همکاران کمیته تلاش کرده‌اند که جلسه دوم را با حضور کتابخانه ملی و نهاد کتابخانه‌های عمومی و مجددا رئیس انجمن و رئیس ایرانداک تشکیل دهند.

در واقع همکاران کمیته هم در ملاقات حضوری با آقای دکتر امیرخانی ریاست کتابخانه ملی و هم در ملاقات حضوری با آقای دکتر مجبوب معاونت گرامی نهاد کتابخانه‌های عمومی هر دو مساله را عنوان کرده و تقاضای وقت کرده‌اند و امید است که هر چه زودتر این نشست برگزار گردد.

جمع بندی:

کمیته کماکان آمادگی دارد در حوزه مطالعات صنفی، مساله سازمان نظام مدیریت اطلاعات و دانش را پیگیری کند تا  در تثبیت موقعیت شغلی کتابداران و حفاظت از کتابخانه‌ها  قدم موثری برداشته شود. و در حوزه مطالبات مساله نشست دوم با دانشجویان و شنیدن اعتراضهای ایشان و دنبال کردن راه حلی جامع با کمک سازمانهای اصلی حوزه علوم اطلاعات، را باز هم پیگیری خواهد گردید.

و اما وضعیت کمیته: کمیته مطالعات صنفی نیاز به کمک دارد .

سال گذشته نیز اعلام کردیم که به کمک نیاز داریم که عده‌ای زحمت کشیدند و اعلام آمادگی کردند، لیکن آمادگی از این قرار بود که ما حاضر به کمک هستیم، بگوئید چکار باید بکنیم؟

در حوزه مطالعات صنفی،‌ در سال جاری کمیته مطالعات صنفی هم بر اساس تم کنگره به سمت نقش هوش مصنوعی و تعامل بین کتابدار و چت‌بات وارد شد و حتی مقاله ‌هم به آشنایانی که می‌دانیم در این حوزه فعال هستند داده شد که یک مقاله هم در دست داریم. لیکن با ورود سایر کمیته ها به این حوزه، تداخل زیادی با بسیاری از پیش نشستهای سایر کمیته‌ها پیدا کرده‌ایم که همین موضوع را در دست کار دارند. با اینهمه اگر می‌توانید تا پایان دیماه مقاله‌های خود را به انجمن و با نام این کمیته ارسال فرمائید، حتما داوری و بررسی خواهد شد. و اگر موضوعی دارید که فکر می‌کنید با ماموریت کمیته مطالعات صنفی همخوان است، باز هم آمادگی داریم که آن را در دستور کار برای ادامه کارهای کمیته قرار دهیم.

در حوزه مطالبات صنفی نیز آماده همکاری هستیم، ‌ولی به یاد داشته باشید،‌که همکاری شما باید اجرایی باشد و باید بتوانید یا تجربه‌اجرایی داشته باشید، یا دسترسی به مقامات اجرایی داشته باشید و به هر حال اگر می‌توانید در اجرا به پیشبرد اهداف کمیته کمک کنید حتما پیش‌قدم شوید و قدمتان بر چشم. یادتان باشد که ما نمی‌توانیم به شما بگوئیم که چه باید بکنید، شما باید بنویسید که چه می‌توانید انجام دهید و چه دسترسی‌های اجرایی دارید.

کمیته نیاز به عضویت فعالان اجرایی در میان شما کتابداران و نیز به افراد محقق که در زمینه مطالعات صنفی علاقه‌مند به تحقیق هستند دارد و می توانید آمادگی خود را در هر دو جنبه کار کمیته (مطالعات و مطالبات) به نشانی انجمن کتابداری ایران، کمیته مطالعات صنفی اعلام فرمائید. منتظر حضور شما هستیم.  

امضاء: کمیته مطالعات صنفی

عمرانی، سیدابراهیم. « دعوت به همکاری کمیته مطالعات صنفی انجمن : همراه با برخی توضیحات تاریخچه‌ای ».  سخن هفته لیزنا، شماره 773،  17 آذر ماه ۱۴۰۴