کد خبر: 28658
تاریخ انتشار: دوشنبه, 01 خرداد 1396 - 11:38

داخلی

»

اخبار کتاب

عباس يمينی شريف؛ یار مهربان کودکی

منبع : لیزنا
اول خردادماه زادروز عباس یمینی شریف، یکی از برجسته ترین شاعران و نویسندگان حوزه ادبیات کودک و از بینان‌گذاران شورای کتاب کودک است.
عباس يمينی شريف؛ یار مهربان کودکی

به گزارش لیزنا، عباس يمينی شريف در اول خرداد ۱۲۹۸ در محله پامنار تهران و در خانواده ای با فرهنگ ديده به جهان گشود و کودکی خود را در روستای دربند سپری و در  تحصیلات مقدماتی خود را مکتبخانه روستا آغاز کرد.

او از همان دوران کودکی با ديوان‌های سعدی، حافظ و مولوی و نيز روزنامه‌ و مجله آشنا شد و علی رغم زندگی سخت خود که حتی در برهه ای مانع تحصیل وی می شد، شعر سرود.

اما آنچه شاید ذوق شاعری را در او بيدار کرد آشنایی اش با محمد فرخی يزدی، شاعر پرشور و آزادی‌خواه آن زمان در سال  ۱۳۰۸ بود؛ به طوری که از سال 1312 شروع به شعر گفتن نمود. یمینی شریف اشعار فرخی يزدی را با کمک آوازخوانی که بی سواد بود برای اهالی روستا می خواند. او خود می‌نويسد: «فرخی آوازخوانی را استخدام کرده بود که اشعار سياسی و انتقادی او را در باغی که بر روی کوه مشرف به رودخانه و جاده دربند بود، شب‌های جمعه و شب‌های شنبه، که جمعيت فراوانی برای تفريح در دره‌ی دربند و سربند به آن‌جا می‌آمدند ، به صورت آواز بخواند و پيام او را به گوش مردم برساند. آوازخوان سواد نداشت و چون من در آن موقع کودکی ده ساله بودم و می‌توانستم شعرها را بخوانم‌، فرخی آن‌ها را به من می‌داد و من در کنار آن آوازخوان که در بلندترين محل باغ مشرف به رودخانه دربند می‌نشست، می‌نشستم و شعرها را از روی دست‌نويس‌‌های فرخی آهسته می‌خواندم و او آن‌ها را با صدايی رسا، که چند بار در کوهستان می‌پيچيد، می‌خواند و دره‌ دربند را در شور و حالی فرو می‌برد.» جای تاسف است که دهان فرخی یزدی را  به جرم حق‌گويی، در جوانی و در يزد، دوختند و باز به همين جرم در زندان قصر تهران به زندگی‌اش خاتمه دادند.

یمینی شریف پس از اخذ تصدیق شش ساله ابتدایی از دبستان دولتی تجریش و  مدرک دوره اول متوسطه از دبیرستان دارالفنون تهران، در سال  ۱۳۱۷ و در سن 19 سالگی به دانشسرای مقدماتی وارد می شود . جایی که با ادبیات کودکان جهان آشنا می شود و شروع به مطالعه و ترجمه کتب مرتبط با کودکان می کند. او پس از اینکه در کتابخانه دانشسرا به كتاب های خارجی به زبان‌های انگليسی، فرانسوی و عربی برای كودكان با تصاوير زيبا و موضوعات جالب و ساده دست يافت، به تهيه كتاب های مشابه برای كودكان ايران همت گمارد و اين كار را با ترجمه كتاب انگليسی «افسانه‌های پريان» و سرودن اشعار ويژه كودكان آغاز کرد و در سال ۱۳۲۱ اولین شعرش برای کودکان  را در مجله «نونهالان» منتشر نمود. او خود در این باره می گوید: « از آن پس هرگز نمی‌خواستم درباره‌ چيزی جز درباره‌ کودک بينديشم، چيز بنويسم و شعر و سخن بگويم». در همين دوره بود که او مورد تشويق استادانی چون عيسی صديق، احمد بهمنيار، علی‌اصغر حکمت، محمد باقر هوشيار، پرويز خانلری و ذبيح‌الله صفا قرار گرفت.

یمینی شریف در سال ۱۳۲۳ با ابراهیم بنی‌احمد مجلهٔ بازی کودکان را منتشر کرد.

در سال ۱۳۲۴ اشعار او در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی اراك و پس از آن در كتابهــای درسی كلاس هـــای اول، دوم و ســوم كلية دبستان ها وارد شد. در سال ۱۳۲۸ نیز به مدیریت مجلات دانش آموز و سازمان جوانان شیر و خورشید سرخ منصوب گشت.

كتاب كلاس اول ابتدائی تأليف او و خانم شمس الملوک مصاحب که به كتاب «دارا و آذر» معروف است، سال ها اولين كتاب آموزشی كودكان در سراسر ايران بود. همچنين او به نگارش كتاب سواد آموزی به بزرگسالان برای كلاس های پيكار با بيسوادی همت گمارد.

يکی از اولين شعرهای او، که شايد هنوز هم در خاطره‌‌ افراد پنجاه، شصت ساله باقی مانده باشد، شعر سنگ‌نپران است که نخستين بار در کتاب فارسی اول دبستان در سال 1329 چاپ شد.

آهای آهای آی بچه جان

در کوچه‌ها سنگ نپران

سنگ بزنی سر بشکنی

خدانکرده ناگهان

سر که شکستی شر و شر

خون می‌ريزه از جای آن

صاحب سر داد می‌زنه

آی پاسبان آی پاسبان

می‌برنت کلانتری

به ضرب و زور و کش‌کشان

آن جا تو را حبس می‌کنند

بين تمام حبسيان

نه خواب خوش کنی دگر

نه اين که داری آب و نان

از پدرت پول می‌گيرند

به اسم جرم يا که زيان

تا بجهی ازين بلا

کندی تو هفت دفعه جان

مخر برای خود ستم

سنگ نپران سنگ نپران

در سال ۱۳۳۲ یمینی شریف با بورس دولتی به آمریکا اعزام شد و در دانشگاه کلمبیا به تحصیل دوره تخصصی در آموزش کودکان پرداخت و درجه فوق لیسانس ليسانس در رشته اموزش ابتدائی دریافت کرد.

در سال ۱۳۳۴ دبستان روش نو را با همسرش توران مقومی پایه گذاشت. این دبستان پس از مدتی از کودکستان تا دبیرستان گسترش یافت. او مدت ۲۲ سال به مديريت مدرسه اشتغال داشت و از هر فرصتی برای شركت در كلاس ها و آموزش در آنها بهره می جست.

در دی ماه سال ۱۳۳۵ به پیشنهاد جعفر بدیعی اولین شماره مجله کیهان بچه‌ها از طرف مؤسسه کیهان انتشار یافت. جعفر بدیعی سردبیر و عباس یمینی شریف مشاور این نشریه بودند. جعفر بدیعی بعدها به عنوان صاحب امتیاز و عباس یمینی شریف به عنوان مدیر مجله معرفی شدند. آنان تا سال ۱۳۵۸ با موسسه کیهان همکاری داشتند. همچنین مدیریت مجله های دانش آموز و سازمان شیر و خورشید ایران را نیز بر عهده داشت.

در سال ١٣٤١ به دعوت توران میرهادی در تاسیس شورای کتاب کودک شرکت کرد و تا پایان عمر حامی این نهاد ارزشمند برای ترویج ادبیات و کتابخوانی در میان کودکان ایران بود. شورای کتاب کودک سازمانی فرهنگی – پژوهشی، غیردولتی و غیرانتفاعی است که در حوزۀ ادبیات کودک و نوجوان فعالیت می کند و اعضاء آن نیروهای داوطلب هستند. شورا در حال حاضر حدود 700 عضو (رسمی و وابسته) دارد.

از دیگر فعالیت های او، بنیانگذاری جایزه ادبی عباس یمینی شریف برای تشویق نویسندگان و تصویرگران ایرانی، نگارش کتاب اول ابتدایی، کتاب اول و دوم برای بزرگسالان نوآموز، کتاب های آموزشی برای پدران ومادران و مقاله های آموزشی و اجتماعی در روزنامه کیهان آن زمان بود.

عباس يمينی شريف را می توان اولین شاعر کودک در ايران دانست. او جز شعر کودکانه نسروده و جز به کودک فکر نکرد. او خود در اين باره می‌گويد: «پنجاه سال پيش که به سرودن شعر برای کودکان و نوجوانان پرداختم، کس ديگری به نام شاعر کودکان وجود نداشت. تنها چند شاعر مانند ايرج ميرزا، يحيی دولت‌آبادی، مهدی قلی خان هدايت، ملک‌الشعرای بهار، حبيب يغمايی، پروين اعتصامی، گل گلاب و يکی دو تن ديگر چند شعری برای کودکان سروده بودند.»

او تنها شاعری است که بيش‌ترين تعداد از اشعار او طی بيش از 55 سال به طور مرتب در کتاب‌های دبستانی آمده است؛ تا جايی که هم اکنون نيز در کتاب‌های فارسی دبستان شعر او وجود دارد.

برخی از اشعار او آن چنان در ميان دو نسل از كودكان رايج شده است كه به یکی از خاطرات آن ها از اشعار كودكان تبدیل شده است.

کتاب

من یار مهربانم

دانا و خوش بیانم

گویم سخن فراوان

با آنکه بی زبانم

پندت دهم فراوان

من یار پند دانم

من دوستی هنرمند

با سود و بی زیانم

 

درخت

به دست خود درختی می‌نشانم

به پايش جوی آبی می‌کشانم

کمی تخم چمن بر روی خاکش

برای يادگاری می‌فشانم

درختم کم‌کم آرد برگ و باری

بسازد بر سر خود شاخساری

چمن رويد در آن جا سبز و خرم

شود زير درختم سبزه‌زاری

به تابستان که گرما رو نمايد

درختم چتر خود را می‌گشايد

خنک می‌سازد آن جا را زسايه

دل هر رهگذر را می‌ربايد

وی با پیگیری و مداومت پنجاه ساله خویش توانست شعر و ادبیات کودکان را با زبانی شیرین و ساده و با مضمون هایی آموزنده و پاک و قالب هایی مناسب و آهنگین رسمیت بخشد و راه را برای رهروان ادبیات کودک هموار سازد. او شعر کودک را نه تنها از لحاظ لفظ بلکه از حیث معنی و مضمون ساده و گویا و متناسب با فهم و تصور کودکان سرود و شعر کودک را از حالت ترجمه اشعار کودکان خارجی در آورد و به شکلی موزون و هماهنگ با روحیه و فطرت کودکان ایران سازگار ساخت.

او در طول زندگی 69 ساله خود که به قول خودش نيم قرن آن به گشت و گذار  در باغ شعر کودکان سپری شده بود، علاوه بر سرودن شعر فعالیت های ادبی متنوعی داشت؛ مثل نوشتن قصه‌های منظوم، نمايش‌نامه‌‌های کودکانه، ترجمه اشعار کودکانه خارجی به فارسی، ‌قصه‌ها و نمايش‌نامه‌های منثور، ترجمه‌ داستان، ‌مطالب علمی و مطالب اجتماعی و نوشتن کتاب اول ابتدايی برای دبستان‌ها.  

در كتاب «نيم قرن در باغ شعر كودكان» كه در سال ۱۳۶۶ چاپ شد او خود فهرستی شامل ۲۷ كتاب خود را ارائه داده است. با احتساب كتاب های ديگری كه پس از ان تاليف نمود فهرست كتاب های منتشر شده از او بيش از ۳۰ كتاب می شود كه بسياری از آنها چند بار تجديد چاپ و برخی از آنها ناياب شده است. كتاب هایی مانند «گربه هاي شيپورزن»، «دو كدخدا» ، «بازي با الفبا» ، «فري به آسمان ميرود» ، «آواي نوگلان» ، «در ميان ابرها» ، «گل هاي گویا» ، «آه ايران عزيز» ، «فارسی زبان ايران» ، «خانه بابا علي» و......

شعرهای کودکانه‌ عباس يمينی شريف نقطه‌ عطفی در شعر کودکانه‌ ايران است زیرا او علاوه بر سرودن شعر برای کودکان،‌ دارای نظريه و به تعبيری تئوری شعر، بود. همه‌ کسانی که از سال 1322 تا امروز به مدرسه رفته و می‌روند، يک يا چند شعر از یمینی شریف را خوانده‌ اند.

ماندگار ترین شعری را که تا کنون بارها و بارها خوانده ایم :

ما گل های خندانيم        

فرزندان ايرانيم

ايران پاك خود را         

مانند جان می دانيم

ما بايد دانا باشيم         

 هشيار و بينا باشيم

از بهر حفظ ايران        

بايد توانا باشيم

آباد باشی ای ايران     

 آزاد باشی ای ايران

از ما فرزندان خود      

 دلشاد باشی ای ايران

 

اولين کتاب او با نام آواز فرشتگان در سال 1325 منتشر شد و بيست و هفتمين و آخرين کتاب او نيز سياهک و سفيدک بود که با نقاشی پرويز کلانتری در سال 1363 انتشار يافت.

یمینی شریف پس از ابتلا به بیماری سرطان برای معالجه به آمریکا عزیمت کرد ولی بهبود نیافت و به میهن بازگشت. او در آخرین روزهای عمر پربار خویش به تلاش بی پایان خود برای نوشتن ادامه می داد و آخرين كتاب خود به نام «شهر ناپديدان» را چند روز پيش از عزيمت خود به ايران به پايان رساند اما سرنوشت مجال انتشار آن را به او نداد.

عباس یمینی شریف سرانجام در 28 آذر سال 1367 و پس از سال ها مجادله با بیماری سرطان جان به جان‌آفرين تسليم کرد. با درگذشت او ادبيات كودكان يكی از برجسته ترين خادمين خود را از دست داد.

 

 

-
|
Iran
|
1396/03/01 - 14:19
0
0
و پایان زندگی چه غریبانه است
خواهشمند است جهت تسهیل ارتباط خود با لیزنا، در هنگام ارسال پیام نکات ذیل را در نظر داشته باشید:
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.
نام:
ایمیل:
* نظر: