سومین نشست کتاب‌خوان تخصصی با موضوع علم اطلاعات و دانش‌شناسی

 به گزارش لیزنا، بر اساس اعلام روابط عمومی کتابخانه‌های عمومی استان فارس، نشست کتاب‌خوان علم اطلاعات و دانش‌ِشناسی در شیراز سه‌شنبه 25آبان ماه با حضور پرفسور جعفر مهراد استاد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز و پرفسور عزت‌الله رئیسی اردکانی در حالی در سالن دکتر مصطفوی دانشگاه شیراز برگزار شد.

در این نشست دکتر سعیده ابراهیمی مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان فارس، دکتر محمدرضا قانع رییس انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی فارس، روح‌الله منوچهری مسئول کتابخانه رئیسی اردکانی شیراز و معصومه عبداالهی یکی از کتابداران برجسته شیراز کتاب‌های برگزیده این رشته را معرفی کردند.

پرفسور جعفر مهراد در ابتدای این نشست، با اشاره به عملکرد‌های موفق کمیته برنامه‌ریزی علم اطلاعات و دانش‌شناسی اظهار داشت: در این کمیته کارهای نویی برای توسعه این علم انجام شده است که از این میان باید به تصویب رشته‌های علم‌سنجی، دانش‌نامه نگاری، مدیریت و سازمان دهی نسخه‌های خطی، مطالعات آرشیو و مطالعات کتابخانه‌های عمومی اشاره کرد که همه این رشته‌ها در زیر چتر رشته بزرگ علم اطلاعات و دانش‌شناسی فعالیت می‌کنند. مهراد همچنین از برنامه ریزی برای ایجاد دوره ارشد مطالعات جامعه شناسی کتاب‌خوانی خبر داد و گفت: اعطای بورس تحصیلی به دانشجویان دوره دکتری از دیگر طرح‌های موفق در این رشته است.

استاد دانشگاه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز در ادامه با اشاره به گرایش مطالعات کتابخانه‌های عمومی اظهار داشت: این رشته بسیار پربار و متین طراحی شده و لازم است کسانی این رشته را ارائه دهند که با مبانی اجتماعی و فرهنگی کشور و این رشته آشنایی لازم دارند. وی همچنین با تأکید بر اینکه تربیت دانشجویان این رشته وظیفه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیست، افزود: دانشگاه‌ها باید دانشجویان این رشته را در سطحی تربیت کنند که کارایی لازم برای خدمت کردن در این نهاد را داشته باشند؛ زیرا نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تنها خریداری دانشجویانی است که در این رشته فارغ‌التحصیل می‌شوند.

مهراد در ادامه عملکرد کتابخانه‌های عمومی را پویا ارزیابی کرد و گفت: تمام تلاش این مجموعه در جهت ارائه خدمات مطابق با استاندارهاست. وی ‌یادآور شد: یکی از مهم‌ترین اقدامات علیرضا مختار پور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور توجه به وضعیت معیشتی کتابداران و و استخدام کتابدارانی است که در این رشته تحصیل کرده‌اند و این از نقاط قوت این نهاد مردمی است.

استاد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز در ادامه با اشاره به سند چشم‌انداز 1404 نهاد کتابخانه‌های عمومی استان فارس اظهار داشت: براساس این هدف، نهاد کتابخانه‌های عمومی در تلاش است تا نه سال آینده ازنظر سطح زیربنای کتابخانه، سرانه مطالعه و تعداد اعضا مقام اول را در کشورهای آسیای جنوب شرقی به دست آورد. مهراد در ادامه رسیدن به این چشم‌انداز را دشوار دانست و افزود: برای رسیدن به این هدف علاوه بر داشتن فناوری و تولید علم به سرمایه‌گذاری نیاز است و دولت باید برای این امر سرمایه گذاری کند.

وی با اشاره به وظیفه شهرداری‌ها در پرداخت حق قانونی کتابخانه‌ها عنوان کرد: متأسفانه برخی شهرداری‌ها با نپرداختن سهم نیم درصد کتابخانه‌ها، بودجه لازم را برای فعالیت کتابخانه‌ها محقق نمی‌کنند؛ زیرا تنها بودجه دولتی برای راندن امور و فعالیت کتابخانه‌ها همین نیم‌درصد شهرداری‌هاست.

پرفسور مهراد در ادامه با ارائه آمار برخی شاخص‌های کتابخانه‌ای از کتابخانه‌های جهان، وضعیت ایران را در زمینه تعداد کتابخانه‌ها، سرانه مطالعه و امانت کتاب مطلوب ندانست و گفت: این نکات پیامی برای مسئولان است تا با حمایت از کتابخانه‌های عمومی، باعث رشد و ارتقای کتابخانه‌ها شوند.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان فارس نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه در بررسی سرانه مطالعه مباحث متفاوتی مطرح است، اظهار داشت: سرانه مطالعه یک جامعه با توسعه اقتصادي، موفقيت هاي مردمي، كاهش جرم و جنايت و مسائلي از اين دست ارتباط دارد و بر خلاف نظر برخي افراد كه فضاي مجازي را عامل كاهش سرانه مطالعه عنوان مي كنند، ارتباط تعريف شده اي بين كاهش سرانه مطالعه و فضاي مجازي وجود ندارد.

سعیده ابراهیمی شبکه‌های اجتماعی را یک فرصت در زمینه کمک به ترویج فرهنگ کتابخوانی دانست و بیان کرد: فضای مجازی برای کتابخانه‌ها و کتابخوانی یک چالش نیست، زیرا در جامعه طیف‌های گوناگون با سلیقه‌ها و نیازهای گوناگون وجود دارد و همانگونه که برخی کتاب‌های چاپی را ترجیح می‌دهند، برخی نیز به خواندن کتاب‌های الکترونیک تمایل دارند.

وی یادآور شد: دنیای مجازی این امکان را برای کابران فراهم کرده است که با عضویت در یک پایگاه اینترنتی می‌توان همزمان به چندین هزار کتاب دسترسی داشت و همین عامل باعث شده است که افراد به خواندن کتاب‌های الکترونیک بیش از پیش تمایل داشته است.

نشست کتاب‌خوان علم اطلاعات و دانش شناسی در ادامه با معرفی چهار کتاب دنبال شد که خلاصه آن به شرح زیر است:

«مبانی فناوری‌های اطلاعاتی»، نوشته جعفر مهراد و سارا کلینی / ارائه‌دهنده: دکتر سعیده ابراهیمی

کتاب مبانی فناوری‌های اطلاعاتی یک کتاب جامع و علمی در این رشته است که اطلاعات پایه‌ای را در این خصوص بیان می‌کند. این کتاب در شش فصل به ترتیب مباحث سیستم اطلاعات، نرم‌افزار، ارتباط راه دور و شبکه، سخت‌افزار، اینترنت و مدیریت داده و دانش را بیان می‌کند. یکی از ویژگی‌هایی بارز این کتاب که آن را از سایر کتاب‌ها در این حوزه متمایز می‌کند این است که نویسنده با مهارت تمام اطلاعات را گزینش کرده است و بحث در موقع مناسب برش داده مي‌شود به‌طوریکه علاوه بر ارائه اطلاعات جامع برای روشن‌شدن موضوع در ذهن مخاطب از آوردن اطلاعات تخصصی و گیج کننده خودداری شده است؛ زیرا یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای تألیف کتاب، زمانی است که نویسنده می‌خواهد از یک حوزه برای حوزه دیگر کتاب بنویسد؛ اما در این کتاب این مرز به خوبی رعایت شده است. این کتاب واژه‌نامه انگلیسی به فارسی و فارسی به انگلیسی دارد و خواندن آن نه تنها به دانشجویان این رشته بلکه برای کتابدارانی که چند سال از آموزش آن‌ها گذشته توصیه می‌شود.

«شناختی از دانش‌شناسی»، نوشته هوشنگ ابرامی/ ارئه دهنده: دکتر محمدرضا قانع

کتاب شناخت از دانش‌شناسی کتابی ساده و بنیادین درباره علم اطلاعات و دانش‌شناسی است که بدون استفاده از تکنیک‌های خاص با ارائه اطلاعات جامع و پایه این رشته را معرفی می‌کند. در فصل یک این کتاب در شش صفحه نگارنده به بیان مطالبی در خصوص از کتابداری تا دانش‌شناسی می‌پردازد و در ادامه مباحث کتاب در دو بخش پیگیری می‌کند. بخش اول این اثر مربوط به سیری در زبان‌شناسی است و مؤلف در آن ارتباط مقوله‌هایی همچون کتابداری و دانش‌شناسی یا کتابخانه و اجتماع را مطرح می‌کند. بخش دوم این اثر به بررسی ارکان چهارگانه کتابخانه‌ها از جمله گزینش و گردآوری؛ نظم و سازمان دانش؛ دانش‌گستری؛ سازمان و مدیریت را بیان می‌کند. این اثر کتاب را به عنوان مهم‌ترین رسانه انتقال اطلاعات برمی‌شمرد و به دیگر پایگاه‌های اطلاعاتی کمتر مي‌پردازد.

«گذری و نظری بر گذشته، حال و آینده کتابداری و اطلاع‌رسانی در ایران»، نوشته رحمت الله فتاحي و رضا رجبعلي بگلو/ارائه دهنده: روح‌الله منوچهری

کتاب  گذری و نظری بر گذشته، حال و آینده کتابداری و اطلاع‌رسانی در ایران در 564 صفحه و در پنج بخش وضعیت کتابداری در ایران را به بوته نقد و بررسی گذاشته است. در بخش اول آن  که مروری بر وضعیت‌های کتابخانه‌های ایران است، وضعیت کتابخانه‌ها در قبل از اسلام بعد از اسلام و معاصر بررسی می‌کند. همچنین به توسعه کتابخانه‌ها در ایران می‌پردازد. بخش دوم این اثر  روند تحول آموزش و پژوهش و نشر را در ایران بررسی می‌کند که در این خلال نحوه شکل‌گیری این رشته، وضعیت پژوهش با تفکیک موضوع در این رشته و وضعیت نشر مجلات علمی و پژوهشی  و کتاب را توضیح می‌دهد. بخش‌ سوم این کتاب به همایش‌های ملی‌و استانی می‌پردازد و بخش‌چهارم نیز فضای مجازی و بلاگ‌ها  و نرم‌افزارای کتابخانه‌ای را در ایران را بررسی می‌کند. بخش پنجم این اثر نیز با نگاهی به آینده برخی از چالش‌های این رشته را پاسخ می‌گوید. این کتاب نمایه موضوعی و اسامی و همچنین سرفصل‌های دروس در پایان کتاب آورده شده است.

«گلوگاه‌های پژوهش در علوم اجتماعی»  نوشته محمدحسین دیانی/ ارائه دهنده: معصومه عبداللهی

این کتاب در هشت بخش به بیان مباحث بنیادین در حوزه پژوهش‌های علوم اجتماعی و رشته کتابداری می‌پردازد. در این کتاب در خصوص مفاهیم تحقیق، مسئله و موضوع تحقیق، روش تشخیص مسئله، اهمیت مباحث نظری در تحقیق‌های علمی، پیشینه پژوهش و ارتباط تحقیقات انجام شده در حوزه‌های مختلف، نوشتن پیشینه مناسب، ابراز پژوهش، تبدیل داده‌ها، تحلیل و نتیجه گیری و ... اطلاعات کامل بیان شده است.

در پایان این نشست نیز با اهدای لوح و هدیه یادبود از کتابخوانان و معرفی  کنندگان تجلیل و قدردانی شد. شایان ذکر است نشست کتاب‌خوان تخصصی «علم اطلاعات و دانش‌شناسی» شیراز سومین نشست کتابخوان تخصصی در سال جاری است که به همت اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان فارس برگزار شده است.

پیش از این دو نشست کتاب‌خوان «هنر» و «زبان و ادبیات فارسی» برپا شده بود و نشست «سلامت و بهداشت نیز تا پایان سال جاری با حضور استادان و متخصصان این رشته برگزار خواهد شد.