نشست گفتگو پیرامون کتاب «تاریخ مستطاب امریکا» برگزار شد

به گزارش لیزنا، نشست گفتگو پیرامون کتاب «تاریخ مستطاب امریکا» و تاثیر به کارگیری زبان طنز در عرصه استکبار ستیزی با حضور محمدصادق کوشکی، مولف اثر، مازیار بیژنی، کاریکاتوریست و تصویرگر و میثم رشیدی مهرآبادی، مجری-کارشناس، به صورت مجازی از صفحات اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران برگزار شد.

تلخی بیش از حد تاریخ امریکا دلیل انتخاب قالب طنز کتاب است
در این نشست کوشکی با بیان اینکه این کتاب پاسخی است به یک سوال خیلی قدیمی مبنی بر اینکه چرا می گوییم «مرگ بر امریکا»، گفت: این کتاب به دنبال افشای لایه های دیده نشده امریکا به روایت کتب و منابع امریکایی است. ما در این کتاب از منابع تاریخی مشهور و اصیل امریکایی استفاده کردیم تا متهم نشویم که روایت خودمان از تاریخ امریکا را بیان کرده ایم. این منابع در  کتاب به طور کامل آمده است.

وی با اشاره به زبان و قالب طنز برای کتاب، افزود: وقتی ما یادداشت هایی در مورد تاریخ امریکا را جمع آوری می کردیم، متوجه شدیم این تاریخ آنقدر تلخ است که اگر به کتاب تبدیل بشود شدت تلخی آن می تواند مخاطب را آزار دهد. در این بین حتی مجبور شدیم تقریبا دو سوم اطلاعات را به دلیل تلخی زیاد و اینکه مطالعه کتاب را با محدودیت سنی مواجه می‌کرد، حذف کنیم. در نهایت به جهت کاهش تلخی سعی کردیم کتاب را در قالب طنز بنویسیم. علت دیگر استفاده از قالب طنز برای این کتاب، به فرهنگ مطالعه مردم ما بر می گردد؛ اساسا مردم ما کم کتاب می خوانند و تاریخ را به مراتب کمتر مطالعه می کنند؛ البته این برای ملتی با تاریخ ۹ هزار ساله تمدنی، عیب بزرگی است. لذا به خاطر آشتی دادن مردم با تاریخ، سعی کردم آن را در قالب طنز بنویسم.

این فعال رسانه ای با بیان اینکه کاریکاتورهای مازیار بیژنی به انتقال پیام و به شیرینی و لطافت کتاب افزوده است، تصریح کرد: من و ایشان، برای هر کاریکاتوری که کشیده می شد ساعت ها بحث می کردیم و حتی بعضی از کاریکاتورها هم محصول ذهن خودشان به تنهایی بود؛ در واقع سعی کردم با استفاده از قالب هنر، هم جذابیت تاریخ را بیشتر کنم و هم قدری از تلخی آن بکاهم تا  مخاطب عام  استفاده بهتری از آن ببرد؛ چراکه هدف اصلی ما، مخاطب عام بود نه مخاطب خاص.

کاریکاتورها در خدمت متن هستند
در ادامه صادق کوشکی گفت: من تاکنون شبیه به این کتاب را در ایران ندیدم. در این کتاب، تک تک کاریکاتورها در خدمت متن هستند؛ از این نظر این کتاب تک است و کاریکاتورها کاملا با متن هماهنگ هستند.

وی با تاکید بر اینکه تصویرسازی به درک متن کمک می کنند، گفت: در کتاب های خارجی که آقای بیژنی به آن ها اشاره کرد، کاریکاتور یک جور تزیین محسوب می شود و در خدمت متن نیست. حتی ما نمونه های خیلی قدیمی تری در ایران داریم مثل کتاب آقای دریابندری به نام «چنین کنند بزرگان» در دهه چهل که یک نوع ترجمه و تالیف است که در دوران استبداد چاپ شده و در این کتاب کاریکاتورها در حاشیه متن هستند و حتی می توان آنها را حذف کرد. در حالی که در کتاب «تاریخ مستطاب امریکا» اگر  شما  کاریکاتورها را حذف کنید به مثابه آن است که پایه های یک میز را حذف کرده اید.

نویسنده کتاب «تاریخ مستطاب امریکا» افزود: این کتاب به تعبیری دو کتاب است؛ یکی کاریکاتور تاریخ امریکا و دیگری متن؛ که می توان هر دو را به تنهایی چاپ کرد اما برای اینکه مخاطب عمومی بیشترین بهره را ببرد، متن در کاریکاتور دوباره بازنمایی شده است.

«مستطاب» کلمه دو پهلویی است که بار طنز دارد
  کوشکی در خصوص انتخاب عنوان کتاب، گفت: معتقد بودم عنوان کتاب باید متفاوت باشد تا مخاطب را جذب کند. کلمه «مستطاب» از آن کلمه هایی است که در زبان فارسی، کلمه دو پهلویی است. مثل خود امریکا که دو پهلو است. این در حالی است که «مستطاب» یعنی بسیار پاکیزه اما در تاریخ ایران که نگاه کنید، معمولا به کسانی مستطاب می گفتند که آدم های وحشتناک و ناپاکی بودند، مثل خان ها و شاه ها؛ کلمه «مستطاب» در تاریخ ایران برای کسانی استفاده می شد که کاملا متضاد آن بودند و این خودش بار طنز به همراه داشت. به همین خاطر دیدم این کلمه خیلی به امریکا می خورد. اما از سوی دیگر، مستطاب دارای یک نوع تعظیم و تکریم است که می تواند دو گانگی برای مخاطب ایجاد کند. بعضی از دوستان گلایه کردند که تو با این عنوان، امریکا را بزرگ کردی، در حالی که «مستطاب»، صفت تاریخ است نه صفت امریکا و این طنز کار است.

پرمخاطب بودن کتاب از برکت نام شهید نادر مهدوی است
کوشکی ادامه داد: من در ابتدای کتاب نوشتم این کتاب تقدیم به نادر مهدوی است که امریکایی ها او را بهتر از ما می شناسند. این در حالی بود که بحث تقدیم کتاب از ابتدا در ذهن من نبود و ناشر خبر داد که یک صفحه خالی مانده و پیشنهاد تقدیم کتاب را ارائه داد؛ به یکباره به یاد نادر مهدوی افتادم و شاید این خواست خدا بود و اگر این کتاب بارها به چاپ رسیده از برکت نام نادر مهدوی است.

رکورد دار به تصویر کشیدن حجم زیادی از جنایت در یک کتاب هستیم

مازیار بیژنی، تصویرگر و کاریکاتوریست کتاب «تاریخ مستطاب امریکا» در این نشست در خصوص همکاری با نویسنده اثر، گفت: بر اساس صحبت های اولیه در مورد این کتاب قرار بود آقای کوشکی به تدریج متن بنویسند تا من بر اساس متن ها، کاریکاتور بکشم؛ اما هر چه جلوتر می رفتیم کار برای من سخت تر می شد؛ چراکه من با جنایت امریکا در مورد کشتار سرخ پوست ها و یا جنایت امریکا در فیلیپین روبه رو می شدم  و کشیدن تصاویر و کاریکاتور در مورد این جنایت ها کار سختی بود. در واقع ما رکورد دار به تصویر کشیدن این همه جنایت در یک کتاب هستیم.

وی با بیان اینکه ممکن است برخی بخش‌های کتاب تصویر محور نباشد، تصریح کرد: معمولا کتاب هایی از این دست ممکن است به نوع دیگری تصویرسازی شوند که مشابه آن بیشتر در حوزه ترجمه وجود دارد؛ مانند تاریخ اروپا، تاریخ انگلیس و تاریخ جنگ جهانی، نیمه طنز هستند و تصویرسازی در حاشیه قرار دارد. اما در این کتاب، تصویرسازی و کاریکاتورها جزئی از متن هستند.

گفتنی است، این نشست عصر دوشنبه ۱۲ آبان ماه از طریق صفحات مجازی کتابخانه‌های عمومی استان تهران به آدرس (instagram.com/tehranplir)، آپارات (aparat.com/tehranpl/live) و پرتال (www.tehranpl.ir) پخش  شد.