دانشنامه‌ها و بانک‌های اطلاعاتی مربوط به امام علی (ع)» بررسی شد

به گزارش لیزنا، کتابخانه مرکزی دانشگاه قم سلسله نشست‌هایی را با عنوان «امام علی علیه السلام در آیینه پژوهش‌ها» برگزار کرد. دومین نشست با عنوان «معرفی دانشنامه‌ها و بانک‌های اطلاعاتی مربوط به امام علی (ع)» با سخنرانی استاد رمضانعلی بذرافشان برگزار شد. 

رمضانعلی بذرافشان گفت: کتابخانه‌ها مدتی است که با رويکرد ديجيتال‌سازی، دسترسی مردم بيشتر مردم به منابع را فراهم کرده‌اند. در اينجا این سوال مطرح  است که برای تحقيق در رابطه با امام علی (ع) به چه روشی می توانيم به منابع دایره‌المعارفی دسترسی داشته باشيم . برای دسترسی به مطالب دانش‌نامه‌ها روشهای مختلفی وجود دارد که اهم آنها عبارتند از:

جستجوی حرفه‌ای منابع و مستندات حرفه‌ای در موضوع امام علی (ع)

اين منابع و مستندات شامل : 1- منابع مرجع (واسطه يا منابع دسته دوم ) _ 2- منابع منبع (منابع اصلی يا دسته اول ) هستند. در قدم اول ما بايد انتخاب کنيم که منابع ما متنی، صوتی، تصويری يا ويدئویی است. از این حیث منابع به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:

-منابع مکتوب: کتاب ، نسخ خطی، مقاله و پايان‌نامه‌ها 

-منابع ديجيتال: برخط (آنلاين ): مانند منابع تحت وب

-منابع برون خط (آفلاين): مانند نرم افزارها و اپليکيشن‌ها هستند .

وی گفت: در انتخاب منابع ابتدا بحث واژه را داريم . بايد واژگان درست را جستجو کنيم مانند واژه علی ابن ابی طالب و...

اين واژگان شامل: 1- کليد واژه‌های مرتبط و مشهور هستند. مانند: اميرالمومنين، اميرالمومنان و... که از کليد واژه‌های قابل دسترسی در بانک‌های طلاعاتی و منابع سخت افزاری و نرم افزاری هستند.

2- واژگان مرتبط که به صورت اعم، اخص، واسته و مرتبط هستند.

اين واژگان را در منابع از کجا بدست آوريم ؟

دايرةالمعارف‌ها: دانشنامه‌ها، دایره‌المعارف‌ها و فرهنگ‌نامه‌ها

واژه‌نامه‌ها : اصطلاح‌نامه‌ها، نمايه‌نامه‌ها، فرهنگ‌نامه‌ها، لغت‌نامه، سرعنوان‌های موضوعی

دستنامه‌ها و درسنامه‌ها یا موارد درسی

زندگی‌نامه‌ها: سيره، زندگی‌نامه، شرح حال‌ها [ويکی ها] ، معجم، طبقه‌بندی‌ها

اطلس و نقشه‌ها: اماکن و اعلان‌ها

با هستی شناسی (هسته شناسی‌ها ) هم می‌توانيم به منابع دسترسی داشته باشيم.

بذرافشان افزود: اگر بخواهيم منابع را بشناسيم بحث‌های ارزش افزوده، ديتاها، متاديتاها  و فهرست‌های اجتماعی کتاب و کتابخانه‌ها اهميت زيادی دارند زيرا امروزه اکثر منابع مکتوب و خطی تبديل به ديجيتال شده‌اند.

وی سپس به معرفی وب‌سايت‌های منابع (منبع واسطه ای ) در رابطه با امام علی (ع) پرداخت و گفت :

-- سايت lib.ir : يکی از منابع مرجع مهم برای يافت اطلاعات است ولی  قابل آپلود نيست؛

سايت کتابخانه ملی اپک : هم منابع و هم ماخذ را به ما می‌دهد؛

- ويکی نور: اگر بخواهيم کتاب‌ها منابع خاصی را بدست آوريم ، از اين وب‌سایت می توان استفاده کرد . شامل منابع مختلف کتاب شناسی ، زندگی نام و .. هستند ؛

 nlai.ir  : سايت کتابخانه ملی و شامل انواع منابع اطلاعاتی اعم از کتابها، نسخ خطی، و .... است .

وب سایت‌های معرفی منابع پایان‌نامه‌ای: این وب‌سایت‌ها شامل :

Iran doc.ac.ir

Noordoc.ir

سی کا دانشگاهی: اين سايت پايان نامه دانشگاه آزاد است

بانک های اطلاعاتی منابع :

Alef balib.com : يکی از قسمت های پرتال­های جامع آن در قسمت لينک‌ها، چند صد منبع در اختيار ما قرار داده است.

Islamidoc.com : شامل نمايه، اصطلاح نامه و هم لينک به منابع ديگر است. از قسمت‌های قابل توجه آن تزاروس، کتابخانه ديجيتال و پايگاه مديريت آن است .

موتور جست و جوی علم نت : 522431 مقاله در آن موجود است. میتوانيم به صورت طبقه‌بندی شده در بانک‌های مختلف مثل سيد، مگيران و ... جست وجو کنيم .

منابع اهل سنت :

سايت اوراق : منابع اهل سنت که در مورد امام علی (ع) است و گسترده است

سايت کتابخانه اسکندريه

سايت اشامله: هم به صورت نرم افزاری و هم اينترنتی  موجود است

کتاب بديا: به صورت تمام متن است .

موضوعات و مسائل به صورت هوش مصنوعی :alketab.org

نرم افزار های کتاب داری : سيمرغ – کاوش – پارس آذرخش

مجله : آيين پژوهش 

و ديگر پايگاه‌های اينترنتی میتوان پايگاه جهان علوم اسلام – سيويلينکا و سايت‌های مرتبط با حضرت علی (ع) نام برد .

برای جستجوی احاديث میتوان از نرم افزار نور که در ابر نور موجود هستند استفاده کرد. ابر نور به ما توانايی دسترسی به بيش از 230 نرم افزار را می دهد :abrenoor.ir

در بخش حديث    از did.ir هم می‌توان استفاده کرد . اين در مباحث تحقيقی بين المللی استفاده می‌شود و نياز به عضويت دارد.

ويکی فقه هم از منابع اطلاعاتی در موضوعات دينی است .

سايت يابش : کتابخانه ديجيتالی با بيش از 4000 کتاب  و  سايويلينکا از ديگر سايت ها هستند .

سايت نور ياب جست وجو در علوم اسلامی نور انجام می دهد :Search.\noor.ir

کتاب پژوهش های فناورانه  کتابی است که روش ها و منابع مطالب فقه را به ما آموزش می‌دهد.

کتاب شناسی هادی ( برای فارسی زبانان ) و الهادی ( برای عربی زبانان) از منابع حاوی مطالب اهل بيت است .

کتابخانه امام علی (ع)  نيز از منابع اطلاعاتی برای بدست آوردن اطلاعات در رابطه با امام علی (ع) است .

علاقه مندان می توانند فیلم کامل نشست را در این آدرس مشاهده کنند.

گزارش: زينب شمس، دانشجوی کارشناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه قم