نتیجه نهایی همانی است که داوران اعلام کرده اند

به گزارش لیزنا، در این مراسم، مهدی فیروزان، مدیرعامل شهر کتاب، در سخنان خود همه اعضای شهر کتاب در نقاط دور و نزدیک را اعضای هیئت مدیره این مجموعه خواند و گفت: جایزه لاک‌پشت پرنده نیز پنج سال پیش با عشق به توسعه ذهنی و روحی آینده کودکان‎، جنون برای پیگیری و دویدن دنبال کارهایش و عقل برای یافتن نقشه راه آغاز شد. جایزه لاک‌پشت پرنده با اشراف بر آثار برگزیده خارج از کشور پیوند بین پدر و مادرهای ایرانی را با دیگر پدر و مادرها در خارج از کشور برقرار کرده که سبب تقویت فضای ذهنی کودکان و نوجوان می‌شود.

محمود برآبادی به نمایندگی از هیات داوران، بیانیه هیات داوران پنجمین جایزه لاک‌پشت پرنده را خواند. در بخشی از این بیانیه اغلام شد: کتاب کودک و نوجوان ایران روزگاری پر از بیم و امید را از سر می‌گذراند، روزگاری که در آن از کتاب‌فروشان خبرهای خوشحال کننده‌ای از رشد فروش کتاب کودک دریافت می‌کنیم. نهادهای جدید ساخته می‌شود و نهادهای قدیمی با اشتیاق به کار خود ادامه می‌دهند. نسل جدیدی از نویسندگان پای به میدان نهاده اند و ناشران تازه با تعدادی کتاب نو به بازار کتاب کودک و نوجوان امید بخشیده اند.

او در ادامه بیانه به بازار پر رقابت ترجمه شتابزده اشاره کرد و در آستانه نوروز ۹۶ از خانواده‌ها خواست تا با عیدی دادن کتاب‌هایی که نویسندگان ایرانی دارند، باعث رونق و توسعه کتاب کودک شوند.

محمود برآبادی در حاشیه این مراسم  درباره آثار این دوره از جایزه لاک‌پشت پرنده گفت: آثار این دوره تالیف‌های خوبی داشت و اینکه در رقابت با آثار ترجمه جایزه لاکپشت طلایی به یک نویسنده فرانسوی رسید و به یک نویسنده ایرانی نرسید برمی‌گردد به مجموعه نظراتی که ۱۵ داور لاک‌پشت پرنده ابراز می‌کنند و به هرکتابی که دو سوم آرا را داشته باشد می‌توانند لاکپشت طلایی بگیرد.

برآبادی با اشاره به اهمیت این نکته که داوران لاک‌پشت پرنده در تمام سال آثار تالیف و ترجمه را بررسی می‌کنند، بیان کرد: نکته دیگر که لاک پشت پرنده را از دیگر جوایز متمایز می‌کند این است که داوری در طول سال انجام می‌گیرد، هر فصل فهرست بهترین کتاب‌های فصل معرفی می‌شود و همه کتاب‌ها در طول سال خوانده می‌شود؛ عکس برخی جوایز که هیئت داوران آن فقط یک یا دو ماه فعالیت و کتاب‌ها را بررسی می‌کنند و دبیرخانه تا سال بعد تعطیل می‌شود. این در حالی است که درلاک‌پشت پرنده این روند در طول سال انجام می‌شود و از میان برندگانی که پنج یا ۶ جایزه دریافت کرده اند، جوایز نهایی انتخاب می‌شود.

این عضو هیئت داروان لاک‌پشت پرنده، با مهم خواندن آثار تالیفی و اشاره به محدودیت‌هایی که برای یک نویسنده در ایران وجود دارد، گفت: در دوره‌های قبل آثار تالیف و ترجمه داشتیم ولی نگاه همیشه داوران این بود که به آثار تالیف، توجه بیشتری شود مبادا که در رقابتی که با آثار ترجمه است حق آنها نادیده گرفته شود؛ چرا که آثار ترجمه از میان بهترین کتاب‌های جهان انتخاب می‌شوند در حالی که نویسندگان ما چنین فرصتی ندارند. محدودیت‌های زیادی از نظر ممیزی در ایران وجود دارد، که دست نویسندگان را برای خلق آثار مورد علاقه گروه سنی نوجوانان می‌بندد.

برآبادی در ارزیابی عملکرد جایزه لاک‌پشت پرنده در پنج سال فعالیتش بیان کرد: به نظرم عملکرد لاک‌پشت پرنده باید با توجه به استقبالی که از مراسم می‌شود ونقدی که نویسندگان نسبت به کارها دارند ارزیابی شود. ناشران در فهرست کتاب‌هایی که منتشر می‌کنند به اینکه کتاب منتخب لاک‌پشت پرنده بوده اشاره دارند، که نشان دهنده این است که برای ناشران ونویسندگان هم قرار گرفتن کتاب‌هایشان در فهرست لاک‌پشت پرنده، مهم است.

وی درباره چرایی اهمیت جایزه لاک‌پشت پرنده برای کتاب‌فروشان افزود: چون از جمله معدود جوایزی است که بخش خصوصی آن را اهدا می‌کند وهیچ پشتوانه دولتی و حمایتی برای آن وجود ندارد و یک نهاد فرهنگی خودکفا و خودجوش است. مصلحت‌جویی‌هایی که در داوری‌ها هست در اینجا اتفاق نمی‌افتد و نتیجه نهایی همانی است که داوران بیان کرده اند و هیچ تغییری در  آن داده نمی‌شود و داوران تغییر را قبول نمی‌کنند، یکی از شروط داوران برای قبول اسن مسئولیت، تغییر نکردن داوری است.

تنوع  فرهنگی، مذهبی و قومی کودک ایرانی دیده نمی‌شود

شکوه حاجی‌نصرالله، عضو هیئت داوران لاک‌پشت پرنده، در ارزیابی کمی و کیفی آثار این دوره از جایزه لاک‌پشت پرنده بیان کرد: در میان مجموعه کتاب‌های کودک و نوجوان انتشار یافته در سال ۱۳۹۴ در حوزه‌های گوناگون؛  کتاب خردسال کودکان دو تا چهار سال، تصویر در گونه‌های مختلف تالیفی، داستان تالیفی و شعر، نسبت به سال گذشته از نظر کیفی رشد دیده شد اما همچنان تنوع  فرهنگی، مذهبی و قومی کودک ایرانی دیده نمی‌شود و تنها در اندک آثاری در حوزه کتاب گویا و نشر الکترونیک از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به تنوع زبانی و گویشی توجه شده است.

حاجی‌نصرالله با بیان اینکه برای کودک صفر تا دو سال تعداد کتاب خوب در این دوره به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسند، گفت: اما کتاب خوب برای کودکان دو سال به بالا دیده شد. چنانکه در نامزدهای لاک‌پشت پرنده ۶ کتاب برای کودکان بود که مجموعه چهار جلدی تصویری  قصه‌های نترسناک نازنین آیگانی و کتاب به به سمانه قاسمی نشان نقره‌ای لاک‌پشت پرنده  را از آن خود کردند.

این عضو هیئت داوران لاک‌پشت پرنده درباره آثار تالیفی این دوره اظهار داشت: داستان‌های تالیفی خوب در مجموعه آثار سال ۱۳۹۴ دیده شد نه تنها از نظر ادبی بلکه مضمون به موضوع‌های خاص توجه کرده بودند. مثلا کتاب «زیبا صدایم کن» فرهاد حسن‌زاده که به تصویرسازی فاصله طبقاتی کلان‌شهر تهران با در مرکز قرار دادن نوجوانی به نام زیبا که ساکن خوابگاه بهزیستی پرداخته است. کتاب «سایه هیولا» اثر عباس جهانگیریان که به موضوع محیط‌زیست و حفاظت پارک ملی گلستان و زندگی محیط‌بانان و البته رویاهای نوجوانی که به عشق می‌انجامد. کتاب «آناهید ملکه سایه‌ها» رمان تاریخی است که به چگونگی قدرت گرفتن مغ‌ها در دوره دوم حکومت ساسانیان می‌پردازد . این سه کتاب از نامزدهای لاک‌پشت پرنده بودند که سایه هیولاها نشان نقره‌ای را از آن خود کرد.  باید بگویم که  کتاب زیبا صدایم کن در فهرست برگزیده شورای کتاب کودک قرار گرفت.

 وی افزود: به  نظر من دو رمان تاریخی در تالیف یعنی آناهید ملکه سایه ها از جمال الدین اکرمی و اقلیم هشتم از محسن هجری  در ادبیات کودک ۱۳۹۴ یک اتفاق بودند که به فرم  بسیار جذابی  رخدادی تاریخی را به تصویر کشیدند. اقلیم هشتم به زندگی سهرودی پرداخته و رمانی فلسفی است.

حاجی‌نصرالله در ارزیابی آثار کودم و نوجوان این دوره بیان کرد: در این سال  شعر نوجوان با آغاز پروژه «شعر نوجوان » کانون پرورش فکری کوکان و نوجوانان که به همت شاعران و تصویرگرانی بسیار منتشر شد، تکانی خورد. کتاب‌های اطلاعاتی(غیرداستان) در حوزه‌های هنر، بازی، سرگرمی، دانش اجتماعی  و علوم مثل سال‌های گذشته، بیشتر ترجمه بودند.  در حوزه علوم خلاف سال‌های گذشته آثار از رشد کیفی برخودار بود. کتاب‌های دانش اجتماعی بیشتر برای کودکان گروه سنی الف و ب مزین به عنوان‌هایی چون مهارت‌های زندگی بودند، به نظرم این عنوان‌های تصنعی آسیب جدی به کتاب کودک وارد می‌کند.

 این عضو هیئت داوران لاک‌پشت پرنده درباره چگونگی انتخاب کتاب‌ها برای نشان‌ توضیح داد:نشان لاک‌پشت پرنده به کتابی داده می‌شود از نظر فرم و مضمون ویژه باشد. تالیفی بودن یا ترجمه یا کمبودها و نیازهای گروه سنی نیست که نشان کتاب را تعیین می‌کند. داوران لاک‌پشت پرنده در طی یک سال داوری کتاب به تمامی فاکتورهای یاد شده برای جایگاه آثار در فهرست‌های فصلی فکر می‌کنند اما در دادن نشان نقره و طلا فقط به ادبیات بودن اثر می‌اندیشند.

تعداد تالیف‌ها نسبت به ترجمه افزایش یافت

مژگان امجد، مدیر فروشگاه مرکزی شهرکتاب در این جشن حضور داشت. او در پایان مراسم به تاثیر برگزاری جشن لاک‌پشت پرنده بر نویسندگان و خانواده‌ها اشاره کرد.

امجد با اشاره اینکه امسال پنجمین سال اهداي نشان‌های طلایی و نقره‌ای لاکپشت پرنده برگزار شده است، بیان کرد: این جشن را با همکاری پژوهشنامه کودک و نوجوان و شهر کتاب برگزار کردیم. در طی این پنج سال فراز و نشیب زیادی داشتیم به عنوان مثال کتاب‌هایی که سال‌های اول داوری ‌شدند و به مرحله پايانی ‌رسيدند، بیشتر کتاب‌های ترجمه بودند. در حالی كه یکی از دغدغه‌های هیئت داوران لاک‌‌پشت پرنده این بود که نویسندگان برای تالیف‌ها و تصويرگران نيز برای تصويرسازی‌های بهتر و دقیق‌تر تشویق شوند و به مرور زمان اين اتفاق رخ داد و طی سال‌هایی که این جشن برگزار شد، تعداد كتاب‌های تالیفی نسبت به كتاب‌های ترجمه افزایش یافت. بنابراين به جرات می‌توانم بگويم که انتشار فهرست‌هايی كه كتاب‌های برتر حوزه كودك و نوجوان را مشخص می‌كرد تحت عنوان فهرست‌های فصلی و جشن سالانه لاک‌پشت پرنده در این سال‌ها بر روند صعودی تالیف بر ترجمه بی‌تاثیر نبود.

وی با توجه به فروش کتاب کودک در شهر کتاب‌های ديگر شهرها و استان‌های کشور گفت: آمارهای ما از شهر کتاب شهرهای مختلف نشان می‌دهد كه روند فروش کتاب کودک در فروشگاه‌ها افزایش پیدا کرده است و مردم تعداد بیشتری کتاب کودک خریداری می‌کنند. در مجموع تمام اين اتفاق‌ها، نشان‌دهنده تاثيرگذاری لاك‌پشت پرنده بوده است کهئباعث می‌شود ما نسبت به كاری كه انجام می‌دهيم مصمم‌تر و جدی‌تر باشيم.

  «رودخانه واژگون» برنده نشان طلایی این دوره از جایزه لاک‌پشت پرنده

پنجمین جایزه لاک‌پشت پرنده را نلی محجوب، مریم محمدخانی، محمود برآبادی، شادی خوشکار، رویا میرغیاثی، گیسو فغفوری، سیدمهدی یوسفی، فاطمه زمانی، مینا حدادیان، حدیث لزرغلامی، علی گلشن، فرمهر منجزی، عذرا جوزدانی و شکوه حاجی‌نصرالله داوری کردند. پنجمین جایزه لاک‌پشت پرنده امسال از بین ۱۷ اثری که به مرحله نهایی رسیدند، سه برگزیده نشان نقره‌ای و یک برگزیده نشان طلایی داشت.

تنها نشان طلایی این دوره از جایزه لاک‌پشت پرنده از آن کتاب «رودخانه واژگون» شد.این جایزه به خاطر آ‏فریدن فانتزی‏ صلح‌آمیز‏، انسانی و متفاوت، پیوند و گفت‌وگوی شرق و غرب در متن داستان، حضور کنشگرانه نوجوانان و دعوت به آرامش و عشق در دنیای پرخشونت به «ژان کلود مورلوا» از کشور فرانسه اهدا شد. او این کتاب را در سال ۱۹۹۸ نوشته است.

همچنین به خاطر ترجمه روان این کتاب لوح تقدیری به نوید اعطارشرقی و زهره ناطقی مترجمان آن تقدیم شد.

نشان نقره‌ای و جایزه نقدی به خاطر تلفیق هنرمندانه متن و ارائه فضایی نو در پرداخت مسائل کودکان به مجموعه «قصه‌های نترسناک» نوشته نازنین آیگانی، به خاطر ارائه روایت خواندنی و بهره‌گیری از افسانه‌ها و عناصر جوی‏ و توجه به محیط زیست و طبیعت به «سایه هیولا» نوشته عباس جهانگیریان و به خاطر ایده‌های خلاقانه، طراحی و کتابسازی و توجه به ادبیات ویژه کودکان زیر پنج سال به کتاب «به به» نوشته سمانه قاسمی رسید.

نشان ویژه پنجمین جایزه لاک‌پشت پرنده به خاطر توجه به کودکان فقیر و حضور کنشگرانه آنان در حوزه کتاب کودکان و بیان رنج کودکان محروم به علی‌اشرف درویشیان اهدا شد که به دلیل کسالت نتوانست در این مراسم حضور داشته باشد.

 همچنین این نشان به نیره تقوی‏، تصویرگر پیشکسوت کتاب کودک و نوجوان به خاطر یک عمر خاطره‌سازی برای کودکان نیز اهدا شد که او هم در مراسم حضور نداشت اما با برقراری تماس تلفنی پیام خود را به مخاطبان رساند.

نشان ویژه لاک پشت پرنده پیش‌تر به فرشید مثقالی، مرتضی خسرونژاد، علی‌اکبر صادقی‏، ناصر ایرانی، ثریا قزل‌ایاغ، پرویز کلانتری، نورالدین زرین‌کلک و مهدخت کشکولی اهدا شده بود.