گراميداشت روز گل و گياه

(لیزنا، باشگاه اطلاعات سبز)/ متینه معین:

گل عزيز است غنيمت شمرديش صحبت 

كه به باغ آمد از اين راه و از آن خواهد شد

25 خرداد ماه (14 ‍ژوئن) هر سال برابر با روز جهانی گل و گياه است.

در اين روز کشورها و سازمان مختلف دنیا همه ساله با برگزاری مراسم و همایش های مختلف بر نگهداری و گسترش فضای سبز تاکید می کنند. شهروندان برخی از کشورها، در این روز به صورت ویژه دسته های "گل تازه" را به همدیگر هدیه می دهند و آن را نشانه یی از نشاط، طراوت، سرزندگی و شادابی می دانند. در تقويم كشورما 25 خرداد ماه  روز ملی گل و گیاه ناميده شده است  كه متاسفانه در سال 1390 اين مناسبت از تقويم ايران حذف شد كه اميدواريم  دوباره به تقويم بازگردانده شود.

 در طول تاریخ ديرينه ما  استفاده از گل و گیاه مسیر تكاملی علمی گسترده ای داشته است. در اين راستا از زمان مهاجرت قوم ماد به فلات ایران ، مردم این سرزمین همواره در توسعه فضای سبز و كاشت گل ها و گیاهان كوشا بوده اند به طوری كه روزگاری ایران به نام كشور گل وبلبل شهرت داشت.

گل‌ها از گذشته تا به حال به خاطر زیبایی و بوی خوش ، تخیلات انسان را به خود جلب مي كرده اند. گل علاوه بر سمبل زیبایی، یکی از هدایایی است که نشان دهنده احساسات و عواطف انسان در شرایط مختلف است. . هدیه دادن گل برای هدیه گیرنده احساس خوشایندی را به وجود می آورد که معمولا نشانه علاقه و صمیمیت هدیه دهنده محسوب می گردد و باعث زینت و شادابی محفل نیز می شود

نگاه کردن به گل و گياه  می تواند به مدت طولانی روی حالات روانی فرد تأثیر گذاشته و رفتار او را به سرعت دگرگون کند، به طوری که افرادی که در محیط اطرافشان گل و گیاه وجود دارد بیش از دیگران آرام، مهربان، شاد و با گذشت بوده و می توانند این حس را با رفتار مثبت خود به دیگران نیز منتقل کنند، بنابراین پژوهشگران توصیه می کنند همواره یک شاخه گل یا یک گلدان کوچک گل در منزل يا محل كار در معرض دید خود داشته باشید.

گل های مختلف هر کدام نمادی از چیزهای مختلف بوده و برای مقاصد متنوعی استفاده می شونداز مصرف گل به عنوان یکی از نشانه های رفاه و شادابی در یک جامعه هم یاد می شود. جامعه ای که مردمان آن هم دیگر را دوست دارند به هم با مناسبت و بی مناسبت گل هدیه می دهند. یونانی ها اولین ملتی بودند که برای گل های مختلف معانی مشخصی تعریف کردند و در زندگی خصوصی و اجتماعی از آن استفاده نمودند. بعد از آن رومی ها از این روش استقبال کردند و سایر مردم جهان کم و بیش آن را پذیرفتند. در اغلب کشورهای اروپایی مرسوم است کسانی که به میهمانی شام دعوت می شوند برای تشکر از خانم میزبان چند شاخه گل به او هدیه دهند. در ژاپن هر گل معنای مختلفی دارد و در موارد مختلف مردم آن کشور از گل استفاده های فراوان می کنند. آن ها به پرورش گل علاقه زیادی دارند و در گل آرایی از استادان توانمند و برجسته ای برخوردارند. ژاپنی ها هرسال جشن گل برگزار می کنند. در این کشور گل داودی نشانه طول عمر است و در مراسم بازنشستگی افراد یکدسته گل داودی به آن ها هدیه می دهند و به این ترتیب برای او زندگی طولانی آرزو می کنند. اهدای شکوفه گیلاس یادآور آن است که زندگی زودگذراست و نباید آن را سخت گرفت و موجب آزار و اذیت دیگران شد. در كشور ما نيز گل ها كاربردهاي  مختلف داشته و هر گل به عنوان نوعي نماد و نشان مشخص مورد استفاده قرار مي گيرد. ايراني ها معمولا ار گل براي ابراز محبت، در جشن ها و ميهماني ها، تبريك به عروس و داماد ، عيادت يا براي  تبريك  خانه جديد و فرزند جديد استفاده مي كنند(1).

از جمله يكي از معروفترين گلهاي بومي ايران بنفشه ايراني مي باشد كه گياهي چند ساله است  كه به رنگهاي بنفش و سفيد مشاهد مي شود. اين گل زيبا با ظاهر فريبنده بويژه در صبحگاه بوي بسيار مطبوعي از خود ايجاد ميكند كه شاعران ايراني هم در شعر خود از آن ياد كرده اند:

تاب بنفشه ميدهد، طره مشك ساي تو      پرده غنچه ميدرد خنده ي دل گشاي تو

يكي ديگر از گلهاي بومي ايران لاله واژگون نام دارد كه منشا آن بيشتر در غرب كشور است . اين گياه از ذخاير ژنتيكي و نادر است . در واقع نوع فرم و شكل اين گياه خانواده لاله سانان را سر افراز كرده و نام ايران را بر سر زبانها انداخته است. دشت لاله هاي واژگون شهرستان كوهرنگ  در استان چهار محال و بختياري معروفترين دشت لاله ايران است .در برخي نقاط ايران اين گياه را اشك مريم يا اشك لاله مي خوانند. از همه مهمتر وجه تسميه چنين نامي به داستان هاي اسطوره اي باز مي گردد.اين كه لاله ،‌شاهد مرگ سياوش بوده و از غصه اين اتفاق سر به زير شده و اشك ميريزد. در نقش سر ستون هاي ساساني هم در موزه تاق بستان در كنار نقش پادشاه ساساني ديده مي شود.(2)

چو سرو سياوش نگونسار ديد    سراپرده دشت خونسار ديد

بيفكند سر را ز انده نگون         بشد زان سپس لاله واژگون

ديگر گل ناب ايراني سوسن چلچراغ نام دارد كه يك گونه بسيار زيبا و البته كمياب از خانواده سوسن هاست  كه به جرات پرچم اين خانواده را به اهتزاز در آورده است و با افتخار فقط در دو نقطه از جهان ميرويد كه هردو در ارتفاعات گيلان در داماش قرار دارد (2).

ز مرغ صبح ندانم كه سوسن آزاد      چه گوش كرد كه با ده زبان خموش آمد

محققان معتقدند گل هاعلاوه بر زيبا بودن سرشار از هورمون هاي گياهي مي باشند و به همين علت در سراسر جهان براي مصارف درماني به عنوان دم کرده يا ضماد براي درمان ناراحتي هاي پوستي و بويايي و بيماري هاي مختلف استفاده مي شود. براي مثال در ايران از گل ياس براي مصارف درماني وهمچنين مصارف بهداشتي و آرايشي استفاده مي شود. گل یاس ، گلی خوشبو است و روغنی که از آن گرفته میشود به عنوان عطر استفاده میشود . مخلوط گل یاس با چای سبز یک آشامیدنی نشاط آور و نیروبخش است. ياس براي ناراحتی های کبد، اسهال خونی و برخی بیماریهای پوستی مانند جذام مفید است . گل یاس داروي ضد افسردگی و استرس است و استنشاق بوی خوش آن مست کننده بوده و برای فعالیت مغز و افزایش سطح هوشیاری مفید است .

روغنی که از گل یاس گرفته میشود برای تهیه انواع صابون ها و لوازم آرایشی و عطر استفاده میشود. خوابیدن در اتاقی که پر از گل های یاس باشد به بهبود وضعیت مزاج و آرامش اعصاب و زودتر خوابیدن و خواب راحت و حفظ نشاط و شادابی و کاهش تنش و نگرانی بعد از بیدار شدن کمک میکند.

از آنجا كه گل ها و گياهان نقش بسياري در حمايت از انسان و ساير جاندرارن از جمله در جذب غبارو ذرات معلق در هوا، توليد اكسي‍زن  و تعديل آب و هوا دارند (3) ، لذا اهمیت دادن به نقش گياهان و فضای سبز در زندگی انسانها و ایجاد علاقه بیشتر به درخت وگل وچمن در وجود هركس امری است بسیار مهم محسوب مي شود پس بياييد در حفظ و نگهداري  اين زيبايي هاي طبيعي كوشا باشيم .

منابع مورد استفاده:

(1)گياهان بومي ايران – جامع ترين ژورنال گل و گياه ايران glassy-garden.com/گیاهان-بومی-ایران

(2)روز ملي گل – عصر ايران www.asriran.com/fa/tag/1/روز%20ملي%20گل

 (3)كتابخانه ديجيتالي تبيان http://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/75064/1