بررسی متغیرها (variables) و کارکرد‌های آن‌ها

به گزارش لیزنا، دکتر طاهری به یادآوری مباحث جلسات پیشین در خصوص search on the fly پرداخت و گفت: می‌توان با دستکاری نشانی اینترنتی (URL) نتایج جستجو در موتورهای کاوش، نتایج بازیابی شده را تغییر داد. این موضوع کاربردهای بسیاری دارد که مهم‌ترین آن افزایش توان جستجوی پژوهشگران و تقویت رفتارهای اطلاع‌یابی حرفه‌ای (Professional information seeking behaviors) آن‌ها است. تقویت این مهارت‌ها به پژوهشگران کمک می‌کند نه تنها در موتور کاوش گوگل، بلکه در دیگر وب‌سایت‌های پویا همانند ویکی‌پدیا و پایگاه‌های اطلاعاتی نیز نتایج را تغییر دهند.

در ادامه، دکتر طاهری به معرفی نمونه‌های دیگری از متغیرها (variables) و کارکرد‌های آن‌ها پرداخت و گفت: یکی از قابلیت‌هایی که در موتور کاوش گوگل وجود دارد، محدود کردن جستجو به محدوده زمانی خاص (Range specifier) است که می‌توان در بستر نحوی نشانی صفحات نتایج جستجو آنها را تنظیم نمود. در همین راستا، پرس‌وجوهایی به‌عنوان نمونه بررسی شدند. به‌عنوان‌مثال، نشانی اینترنتی مربوط به درخواست Iran Qom به شکل زیر است:

https://www.google.com/search?q=iran+qom

دکتر طاهری گفت: با افزودن جفت متغیر/ارزش (variable/value) برای زمان می‌توانیم صفحاتی درباره ایران و قم را که در سه ماه گذشته دسترس‌پذیر (نمایه) شده‌اند، بازیابی کنیم. همان‌طور که در بستر نحوی نشانی اینترنتی قابل مشاهده است، پارامتری که برای تعیین محدوده زمانی به کار می‌رود (as_qdr) است. در نشانی اینترنتی زیر پارامتر (as_qdr) متغیر مربوط به زمان، و m3 ارزش آن و معادل سه ماه است.

دکتر طاهری در ادامه گفت: باید توجه داشت، منظور از محدوده زمانی این نیست که صفحه بازیابی شده حتما سه ماه پیش منتشر شده است؛ بلکه بدین معنی است که صفحه بازیابی شده، سه ماه پیش در موتور کاوش گوگل نمایه شده است. تمامی صفحات وب تاریخ انتشار ندارند و یا ممکن است زمان انتشار صفحات وب به صورت ساختارمند و استاندارد (قابل فهم برای روبات موتور کاوش) بیان نشده باشند تا موتور کاوش گوگل بتواند به درستی داده‌های زمانی را استخراج کند. تفاوتی که بین گوگل اسکالر و موتور کاوش گوگل وجود دارد این است که در گوگل اسکالر تاریخ انتشار مقالات به دقت و ساختارمند درج شده است و بازیابی نتایج جستجو براساس تاریخ انتشار مقالات امکان‌پذیر است.

وی افزود: هنگام محدود کردن نتایج بازیابی شده به زمان خاص می‌توانیم از پارامترهای زیر برای زمان‌های گوناگون در بستر نحوی نشانی اینترنتی نتایج جستجو استفاده کنیم: ساعت:h   روز:d   هفته:w   ماه:m   سال:y .

دکتر طاهری با اشاره به جستجوی بافتی (Contextual search) گفت: می‌توان پرس‌وجو را به‌صورتی تنظیم کرد که در عنوان یا دیگر بخش‌های صفحات، عبارت خاصی درج گردد. در این مورد، از پارامتر (allintitle) استفاده می‌شود. به‌طورمثال، اگر بخواهیم در پرس‌وجوی پیشین عبارت  population weather  در عنوان به کار رود، بستر نحوی نشانی اینترنتی نتایج جستجو به شکل زیر خواهد بود:

https://www.google.com/search?q=iran+qom+allintitle%3Apopulation%20weather

وی افزود: اگر در موتور کاوش گوگل با استفاده از حساب کاربری خود جستجو کنیم، موتور کاوش گوگل براساس تحلیل لاگ‌ها و کنش‌های ثبت شده از کاربران، خدمات شخصی‌سازی‌شده ارائه می‌دهد. اما با استفاده از قابلیت‌های search on the fly حتی امکان تنظیم پرس‌وجو بدون توجه به رفتار اطلاع‌یابی پیشین کاربران وجود دارد.

دکتر طاهری در ادامه گفت: تفاوت جستجوی از طریق search on the fly و ثبت پرس‌وجو در جعبه جستجوی گوگل این است که تنظیمات جستجوی گوگل به‌صورت پیش‌فرض قابلیت‌های جستجوی ساده در جستجوی پایه (basic search) است و برای جستجوی پیشرفته باید به جستجوی پیشرفته (advanced search) مراجعه کرد یا از عملگرها در قالب راهبرد یا فرمول جستجو در جعبه جستجوی بهره برد. با فراگیری قابلیت‌های search on the fly می‌توانیم به‌طور مستقیم، تغییرات مدنظر خود را در بستر نحوی نشانی اینترنتی نتایج جستجو با قابلیت‌های بیشتر و منعطف‌تر اعمال کنیم. در بخش جستجوی پیشرفته و پایه گوگل فیلدها و ارزش‌های آنها محدود هستند، و در جستجوی ساده نیز محدودیت‌های بسیاری وجود دارد. بنابراین، دستکاری نشانی اینترنتی نتایج جستجو قابلیت‌های بیشتری نسبت به جستجوی مبتنی بر راهبرد یا فرمول در جستجوی پایه و یا بخش جستجوی پیشرفته دارد.

رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه گفت: search on the fly قابلیت‌های جستجو را افزایش می‌دهد، و امکاناتی را ارائه می‌دهد تا بتوان با نشانی اینترنتی (URL) موتور کاوش گوگل را هک کنیم. این قابلیت‌ها در افزایش توان جستجو و مهارت‌های کاربران بسیار مفید هستند. بخش اصلی در تنظیمات نتایج جستجوی گوگل نشانی اینترنتی است. حتی برخی تنظیمات برای پرس‌وجوهای پیشرفته در بخش Settings موتور کاوش گوگل قابل اعمال نیست، و بهترین راه تغییر نشانی اینترنتی (URL) نتایج جستجو است.

وی افزود: تمام قابلیت‌ها و خدمات ارائه شده در موتور کاوش گوگل دارای بستر نحوی نشانی اینترنتی خاصی هستند و اگر این بستر نحوی را به درستی بشناسیم، می‌توانیم از تمامی این قابلیت‌ها استفاده کنیم. در واقع بهتر است پس از شناخت عملگرهای موتورهای کاوش و نحوه طراحی راهبردها یا پرس‌وجوهای پیشرفته، در گام دوم، نحوه تغییر در نشانی اینترنتی نتایج جستجو را فرا گرفت.

دکتر طاهری سپس به بررسی دیگر متغیرها پرداخت و گفت: متغیر adtest برای تنظیم تبلیغات به‌کار می‌رود. اگر ارزش این متغیر on درج گردد، تبلیغات نیز نمایش داده خواهند شد و اگر ارزش آن off ثبت شود تبلیغات نشان داده نمی‌شوند. پارامتر pws  نیز مربوط به خدمات شخصی‌سازی‌شده است که اگر ارزش آن 1 ثبت شود، خدمات شخصی‌سازی‌شده فعال شده و اگر ارزش آن را 0 قرار دهیم، غیرفعال می‌شوند.

وی افزود: متغیر newwindow صفحاتی که از پیش توسط کاربر مشاهده شده‌اند را در یک پنجره جدید بازیابی می‌کند که این امکان با درج عدد 1 ، فعال و با درج عدد 0، غیرفعال می‌شود.

دکتر طاهری در ادامه به بررسی متغیر زبان پرداخت و گفت: متغیر lr بیانگر محدودیت زبانی است و با استفاده از آن می‌توانیم جستجوی خود را به زبانی خاص محدود کنیم. البته این مورد نیز زیاد موثر و کاربردی نخواهد شد، چرا که ممکن است شما جستجو را به زبان انگلیسی انجام دهید و به ندرت رخ می‌دهد که از صفحات عربی بازیابی صورت بگیرد. اگر بخواهیم نتایج را به زبان عربی بازیابی کنیم در نشانی اینترنتی باید ارزش متغیر lr را زبان عربی (lang_ar) قرار دهیم که در این نشانی قابل مشاهده است.

وی افزود: این نشانی اینترنتی مربوط به پرس‌وجویdata information allintitle:management structure است. در این نشانی اینترنتی افزون بر این که در صفحه نتایج جستجو 93 رکورد نمایش داده می‌شود، تنها صفحاتی که به زبان عربی هستند، بازیابی می‌شوند. این تنظیمات تنها با این روش امکان‌پذیر هستند و از طریق تنظیمات  جستجوی پیشرفته یا راهبردهای جستجوی پایه میسر نیستند.

دکتر طاهری در ادامه گفت: متغیر دیگر as_rights است که با اعمال این پارامتر گوگل تلاش می‌کند نتایج سالم و safe را بازیابی کند. مثلا از گوگل درخواست می‌شود منابع رایگان دارای اجازه دانلود بازیابی شوند. این متغیر برای افرادی که دنبال منابع رایگان و قانونی هستند، قابلیت مفیدی است.

as_rights=(cc_publicdomain|cc_attribute|cc_sharealike|cc_noncommercial|cc_nonderived) - free to use or share

وی افزود: متغیر دیگر as_filetype است که می‌توانیم در ارزش آن، قالب و نوع فایل را مشخص نماییم. به‌عنوان‌نمونه، از طریق پارامتر as_filetype=pdf تمام صفحات دارای فایل پی‌دی‌اف بازیابی خواهند شد. پارامترهای دیگری هم وجود دارند که هرکدام خدمات متفاوتی ارائه می‌دهند. برای مشاهده و اطلاع از چگونگی استفاده از تمامی این پارامترها می‌توانید به پیوند مراجعه کنید.

دکتر طاهری مدرس کارگاه در پایان گفت: تمامی پارامترهای مربوط به search in the fly معرفی شدند و در جلسه آینده در خصوص عملگرهای پست الکترونیکی گوگل یا همان جی‌میل (Gmail) صحبت خواهد شد.

گزارش: بنت الهدا موحدی محب