نشست «ترویج علم؛ مسیری برای تحقق عدالت اطلاعاتی در کتابخانه‌های مدارس» برگزار می‌شود

به گزارش لیزنا، پیش نشست پنل کتابخانه‌های آموزشگاهی نهمین کنگره سالانه متخصصان علوم اطلاعات با عنوان « ترویج علم؛ مسیری برای تحقق عدالت اطلاعاتی در کتابخانه‌های مدارس»  با سخنرانی دکتر اکرم قدیمی، هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، شادی مشتاق، کاندیدای رشتۀ بازیابی اطلاعات دانشگاه تهران، مرضیه کبیری، مدیر عامل شرکت لیان نورافروز، مهدی مولوی، دانشجوی دکترای ریاضی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران  و با دبیری دکتر نسترن پورصالحی روز دوشنبه ۸ دی ۱۴۰۴ ساعت ۱۸ تا ۲۰ به صورت مجازی در این آدرس برگزار می‌شود.

کودکان زیادی هستند که به علم و منابع اطلاعات علمی «دسترسی» دارند، اما در تجربه علمی احساس واقعی مالکیت و حق مشارکت ندارند. این شکاف، هم ریشه ساختاری دارد، هم ریشه شناختی و عاطفی. پرسش اصلی در این است که عدالت علمی چیست؟ وقتی از «عدالت اطلاعات علمی» حرف می‌زنیم، معمولاً ذهن‌ ما به سمت توزیع برابر امکانات می‌رود: دسترسی یکسان، منابع یکسان، فرصت‌های یکسان.

اما مسئله این است که برابری در سطح ظاهری، الزاماً به برابری در تجربه یادگیری نمی‌رسد. یک کودک ممکن است در کلاس حضور داشته باشد، اما در دل احساس کند این فضا «متعلق او نیست». ممکن است ابزارها روی میز باشد، اما احساس نکند حق دارد یا می تواند لمسشان کند. همین فاصله کوچک، همان نقطه‌ای است که عدالت علمی در آن از بین می‌رود.

بنابراین: عدالت علمی، نه محصول توزیع صحیح و یکسان منابع است و نه یک شعار اخلاقی. عدالت علمی زمانی رخ می‌دهد که ظرفیت بالقوه هر کودک “فارغ از موقعیت اجتماعی، طبقاتی، جغرافیایی، نژآدی، زبانی، خانوادگی، شخصیتی، ذهنی و جسمی” از امکان شکوفایی واقعی برخوردار باشد. یعنی شرایطی فراهم شود تا ذهن هیچ کودکی خاموش نماند. خاموشی ذهن‌ها، معمولا در یک نظام آموزشی رصد نمی‌شود اما بهای آن را جامعه به‌طور جدی می‌پردازد. پس عدالت علمی نتیجۀ یک اجرای یک نظام ترویج علم درست‌ است.

عدالت وقتی ایجاد می‌شود که این الگو بتواند ظرفیت بالقوه کودک را بالفعل کند. عدالت یعنی فراهم‌شدن امکان تجربه علمی و جلوگیری از حذف پنهان کودک. هدف ما از ترویج علم این نیست که فقط جمعیتی از کودکان را در فضاهای علمی جمع کنیم.

 هدف این است که هر کودک فرصت واقعی برای تبدیل ظرفیت بالقوه‌اش به تجربه علمی داشته باشد. عدالت علمی در این معنا، تبدیل یک سیستم آموزشی به یک «امکان‌ساز» است؛ سیستمی که نه‌تنها اجازه می‌دهد کودکان وارد شوند، بلکه مراقب است هیچ ذهنی در این مسیر گم نشود.

عدالت علمی سه پیام اصلی دارد: یک: تفاوت‌های کودکان به عنوان نقطه شروع طراحی فعالیت در نظام آموزشی دو: توزیع ابزار و منابع، عدالت نمی‌سازد؛ فقط مانع بی‌عدالتی می‌شود و سه: عدالت علمی در احساس و رفتار کودک دیده می‌شود، نه در تعداد کلاس‌ها و تجهیزات. اگر بتوانیم به این نقطه برسیم، ترویج علم فراتر از یک فعالیت فرهنگی می‌شود؛ تبدیل می‌شود به سازوکاری برای گشودن امکان‌های واقعی برای نسل آینده. و این دقیقاً همان جایی است که عدالت علمی از یک «ایده» به یک «تجربه» تبدیل می‌شود.